آمريڪا جي ماضيءَ ۽ حال تي هڪ نظر
مٿي لکي آيو آهيان ته آمريڪا يعني آمريڪا کنڊ جو ملڪ USA جنھن جو هتي ذڪر ڪري رهيا آهيون، اتي صدين کان ماڻهو رهيا ٿَي، جيئن اسان پاسي چين، هند، سنڌ، مصر ۽ يورپ پاسي. اها ٻي ڳالهه آهي ته اسان جي پاسي جا ماڻهو دماغ کان ڪم وٺي تيز ٿي ويا هئا. هو اڄ جھڙا ماڊرن ۽ ٽيڪنالاجي جا ماهر کڻي نه ٿيا هئا، اڃان هوائي جھاز ۽ ريل گاڏيون ته کڻي ايجاد نه ڪيون هئائون ۽ نه راڪيٽ ميزائل... لوهي جھاز ۽ انجڻيون ئي اڃان ايجاد نه ٿيون هيون، پر هنن کي ايترو دماغ هو جو بندوقون، بارود ۽ سڙهن تي هلندڙ ڪاٺ جا ٻيڙا ٺاهي، جڏهن نئين دنيا يعني آمريڪا پھتا ته اتي جا رهاڪو ايڏا سڌريل نه هئا ۽ هي يورپي کين سندن انهن معمولي هٿيارن جي زور تي ڊيڄاري، ڌمڪائي هنن جي ڌرتيءَ تي قبضو ڪري ويا.
جيتوڻيڪ گهٽ پھلوان ته آمريڪا جا اصلي باشندا به نه هئا، پر هٿيارن ۽ اٽڪل بازين ۾ هي يورپي پنھنجي گهر ۾ به مقابلو ڪري نه سگهيا. ٿورو سوچڻ جي ڳالهه آهي ته جيڪڏهن آمريڪا جا اصلي باشندا، جيڪي ريڊ انڊين سڏجن ٿا، هُونءَ ته زمين ۽ معدنيات ۾ ته امير هئا پر جي آرگنائيزڊ هجن ها، ماڊرن هجن ها، هنن جا وڌيڪ خوفناڪ هٿيار ۽ ڪَلَ جا جھاز ايجاد ڪيل هجن ها ته پوءِ ڪرسٽافر ڪولمبس ائنڊ ڪمپنيءَ کي ته ڇا پر اسپين جي بادشاهه ’مئنيوئل اول‘ ۽ سندس راڻي ’آئيسابيلا‘ کي به اٽي جي اگهه جي خبر پئجي وڃي ها. هو پنھنجيون زمينون ۽ وهٽ هنن ٺڳ يورپين کي ڏيڻ بدران انهن کي هٿ ڪڙيون هڻي چوَن ها ته جتان آيا آهيو اوڏانھن موٽو ۽ ان سان گڏ اسان کي به وٺي هلو ته اهو يورپ کنڊ ڪٿي آهي. پوءِ اهي ساڳيا ريڊ انڊين پنھنجي فوج وٺي يورپ تي ائين اچي قبضو ڪن ها جيئن واسڪوڊاگاما ۽ انگريزن پنھنجن بھتر جھازن، هٿيارن ۽ دماغ ذريعي گوا ۽ سڄي انڊيا تي قبضو ڪيو، ملايا، انڊونيشيا ويٽنام ۽ آفريڪا کنڊ جي ملڪن تي قبضو ڪيو!
عرب مسلمانن ۾ ته جڏهن عقل هو، هو آرگنائيزڊ هئا، هنن جھاز ۽ هٿيار اڳواٽ يجاد ڪري ورتا ته ڏسو هڪ ڏورانھين ڏيھه آئيبيريا اپٻيٽ (اسپين، پورچوگال ۽ فرانس جي حصي) تي قبضو ڪري ورتو ۽ ست صديون کن حڪومت ڪئي، پر پوءِ اهي ماڻهو، اسپين ۽ پورچوگال جا ماڻهو جيڪي عربن جي قبضي ۾ هئا، انهن نه فقط هنن عرب حاڪمن کي تڙي ڪڍيو، پر آمريڪا جي نئين دنيا تي به قبضو ڪري ورتو. جيتوڻيڪ اهو ڪم عربن کي ڪرڻ کَتَو ٿَي، پر عرب حاڪم عياشيءَ ۾ ئي تباهه ٿي ويا. جيئن اڄ ڪلهه نظر اچي رهيو آهي ته اسان جي ڪيترن پئسي وارن جا اولاد سؤ سکن هوندي به ڪو ٻوٽو نه پيا ٻارين، بلڪ غريب هارين، اسڪول ماسترن، ڪلارڪن ۽ پورهيتن جا ٻار اعليٰ کان اعليٰ تعليم حاصل ڪري وڏا ڊاڪٽر، سرجن، انجنير، فوجي آفيسر، جج، سائنسدان ٿي رهيا آهن. بھرحال آمريڪا کنڊ جي ڳولا بعد سورهين صديءَ کان يورپي قومن، ان تي قبضو ڪرڻ لاءِ پھچڻ شروع ڪيو ۽ پنھنجيون پنھنجيون ڪالونيون ٺاهڻ لڳا. قبضي ڪرڻ ۾ هنن لاءِ مقامي ريڊ انڊين وڏي رنڊڪ هئا جن کي هٽائڻ لاءِ يورپي هنن کي مارڻ لڳا يا هنن سان ڪوڙا سچا معاهدا ڪري کين جهنگلن ۽ ويران هنڌن ڏي ڀڄائڻ لڳا.
نئين دنيا تي قبضو ڪرڻ لاءِ اسپين کان 1565ع ڌاري قبضيگير اڄ واري فلوريڊا رياست جي ’سينٽ آگسٽن‘ واري علائقي ۾ آيا ۽ انگريز (برٽش) وارن 1587ع ۾ هن کنڊ تي پھچي ’ورجينيا‘ واري رياست تي قبضو ڪيو. 1606ع ۾ برطانيا وارن جي هڪ ٻي ٽولي آمريڪا اچي ورجينيا جي هڪ ٻئي علائقي ’جيمس ٽائون‘ ۾ هڪ ٻي ڪالوني ٺاهي. 1608ع ۾ ’فرينچن ڪيوبيڪ‘ نالي ڪالوني ٺاهي ۽ ڊچن 1609ع ۾ اڄ واري علائقي ’نيويارڪ‘ کي ڪالوني ٺاهيو. بھرحال يورپي ايندڙ چند صديون نئين دنيا (آمريڪا) ۾ ايندا رهيا ۽ قبضا ڪندا ويا.
آمريڪا جا اصلي باشندا يورپين جي هن قبضي خلاف احتجاج ۽ جستجو ڪندا رهيا، پر هُو ايترو نه منظم هئا ۽ نه سندن تعداد گهڻو هو. وڏي ڳالهه ته هنن وٽ اهي آٽوميٽڪ هٿيار نه هئا، جن سان يورپين جو مقابلو ڪري سگهن. يورپ جا ماڻهو جيڪي قبضي لاءِ آمريڪا اچي رهيا هئا، انهن پاڻ سان هٿيارن سان گڏ بيماريون به آنديون، جيڪي آمريڪا ۾ نه هيون ۽ اتي جي اصلي ماڻهن کي اهي بيماريون لڳڻ سان هنن جو موت ٿي رهيو هو، ڇو جو هنن جو جسم انهن بيمارين جو مقابلو نٿي ڪري سگهيو. 1616ع ۾ آمريڪا ۾ جيڪا وبا شروع ٿي، ان ۾ آمريڪا جي اصلي باشندن جو 75 سيڪڙو ختم ٿي ويو.
ان دوران آيل يورپي ماڻهن ۽ آمريڪا جي اصلي ماڻهن وچ ۾ جهڙپون ٿينديون رهيون. آمريڪا جي حڪومت ارڙهين ۽ اوڻھينءَ صديءِ جي وچ ۾ مڪاني ريڊ انڊين سان 400 کن امن معاهدا ڪيا ۽ هو اصلوڪي رهاڪن کي اهو ئي دوکو ڏيندا رهيا ته هو امن چاهين ٿا. پر حڪومت گهڻي ڀاڱي هنن معاهدن تي عمل ئي نه ڪيو، بلڪ فوجي جٿا موڪلي هنن اصلي رهاڪن جي مار مارا شروع ڪئي ٿي ۽ کين سندن علائقن مان ڀڄائي ڪڍيو ٿي. اوڻھين صديءَ جي اڌ تائين يعني 1850ع تائين، گهڻي ڀاڱي آمريڪا ۾ رهندڙ اصلي باشندا مري کپي ويا يا يورپين جي ڪالونين کان گهڻو پري ڪُنڊن پاسن ۾ وڃي رهائش اختيار ڪئي.
1776ع ۾ آمريڪا ۾ رهندڙ يورپين، جيڪي آمريڪا جي ’نيو انگلينڊ‘ واري ريجن ۾ رهيا ٿي ۽ جن تي برطانيا جي سلطنت لنڊن کان حڪومت ڪئي ٿي، انهن پنھنجي خودمختيار هجڻ جو اعلان ڪيو. سندن سوڀ ٿي ۽ هُنن رياستن جو گڏيل ملڪ ’Union of States‘ ٺاهيو ۽ پنھنجو نئون آئين تيار ڪيو.
نئين آئين ۾ جيتوڻيڪ اهو لکيو ويو ته، ’سڀ ماڻهو برابر خلقيا ويا آهن‘ پر حقيقت اها ئي هئي ته نئين جنم وٺندڙ ملڪ ۾، لکھا غلام رهيا ٿَي، جن غلاميءَ جي زندگي بسر ڪئي ٿَي.