آمريڪا جا ڇهه ريجن...
پاڻ اچون آمريڪا (USA) جي ڇھن حصن تي، جن مان هڪ ’نيو انگلنڊ‘ سڏيو وڃي ٿو، جنھن جو احوال مٿي لکيو اٿم ته ان ۾ آمريڪا جون ڪنيڪٽيڪٽ، مائين، مئساچوسيٽس، ورمانٽ، رهوڊي جھڙيون رياستون اچيو وڃن. نيو انگلنڊ واري ريجن ۾ انگلنڊ جي بادشاهه چارلس ۽ ان وقت جي مشھور تواريخي ۽ مشھور بحري جھاز ’مَي فلاور‘ جو احوال پڻ لکي چڪو آهيان. يورپ جا رهاڪو، جيڪي هن ريجن ۾ رهيل آهن، انهن مان گهڻا پئسو ڏوڪڙ حاصل ڪرڻ لاءِ نه پر مذهبي آزاديءَ کي حاصل ڪرڻ لاءِ آمريڪا آيا.
مٿئين ريجن کان علاوه آمريڪا جا باقي پنج ريجن آهن: ’مڊ ائٽلانٽڪ‘، ’سائوٿ‘، ’مڊويسٽ‘، ’سائوٿ ويسٽ‘ ۽ ’ويسٽ‘.
آمريڪا جو ’مڊ ائٽلانٽڪ‘ وارو ريجن فئڪٽرين ۽ ڪارخانن کان مشھور ٿيو ۽ يورپ کان آيل لکين اميگرنٽن نيويارڪ، بالٽيمور ۽ فلڊلفيا جھڙن اوڀر ڪناري وارن شھرن کي وڌايو ويجهايو. هن ريجن ۾ USA جون ’ڊيل ويئر‘، ’ميري لئنڊ‘، ’نيوجرسي‘، ’نيويارڪ‘ ۽ ’پينسلوانيا‘ جھڙيون رياستون اچيو وڃن.
آمريڪا جي سائوٿ ريجن ۾ ’الاباما‘، ’ارڪنساس‘، ’ٽيڪساس‘، ’فلورِيڊا‘، ’جارجِيا‘، ’ڪينٽَڪي‘، ’لوئِيزِيانا‘، ’مسيسپي‘، ’اتر ڪئرولينا‘ ’ڏکڻ ڪئرولينا‘، ’ٽينِيسِي‘ ۽ ’وِرجينيا‘ جھڙيون رياستون اچن ٿيون. هنن سڀني رياستن آمريڪا جي خانه جنگي (Civil War) ۾ حصو ورتو هو، جيڪا 1860ع کان 1865ع تائين هلي.
آمريڪا کنڊ جي مختلف ملڪن ۽ مختلف رياستن گڏجي هڪ USA ملڪ ٺاهڻ بدران، آمريڪا ۾ رهندڙ توڙي ڪجهه عرصي لاءِ آمريڪا ويندڙن لاءِ هيٺين مختصر ڄاڻ ڪارآمد رهندي.
آمريڪا کنڊ جا اصلي رهاڪو جن کي اسان ’ريڊ اِنڊين‘ سڏيون ٿا، اهي آمريڪا ۾ صدين کان رهيا ٿَي. سورهين صديءَ ۾ يورپين ۽ ٻين پاسن جي ماڻهن جو آمريڪا ۾ تڏهن پھچن ٿيو، جڏهن 1492ع ۾ ’ڪرسٽافر ڪولمبس‘ ائٽلانٽڪ سمنڊ ٽپي آمريڪا پھتو. ان بعد يورپين آمريڪا جي ڌرتيءَ تي قبضو (Colonization) شروع ڪري ڏنو. بعد ۾ پوک ۽ کاڻين جي ڪم لاءِ هنن آفريڪا کنڊ مان شيدي غلام به گهرايا. يورپين جون آمريڪا ۾ ڪيتريون ئي ڪالونيون 1600ع کان پوءِ ٺھيون. 1760ع ڌاري آمريڪا ۾ 13 برطانوي ڪالونيون ٺھي ويون، جن ۾ 25 لک ماڻهو، گهڻو ڪري انگريز آباد هئا. انهن تي ڪنٽرول ۽ قاعدو قانون برطانيا سلطنت انگلنڊ کان هلايو ٿي. ڪجهه سالن بعد 1776ع ۾ هنن تيرهن رياستن برطانيه جي خلاف جنگ جو اعلان ڪيو ۽ پنھنجو پاڻ کي خود مختيار رياستون سڏائڻ جو اعلان ڪيو يعني هاڻ هنن انگلنڊ سان ڪنھن به واسطي رکڻ کان لاتعلقيءَ جو اظھار ڪيو ۽ هنن رياستن هڪ ٿي هڪ نئون ملڪ USA (آمريڪا جون گڏيل رياستون) نالي ٺاهيو.
هنن رياستن (USA) کي آزاد ملڪ جي حيثيت ۾ ڏسي، وچ آمريڪا ۽ ڏکڻ آمريڪا جا ملڪ جيڪي مختلف يورپي ملڪن جون ڪالونيون هئا، انهن ۾ اتساهه پيدا ٿيو ۽ انهن به هڪ ٻئي پٺيان خودمختياريءَ جو اعلان ڪيو، جيئن ته 1804ع ۾ انقلاب دوران ’هائتيءَ‘ خودمختياريءَ جو اعلان ڪيو، ’ڪاسٽاريڪا‘ 1821ع ۾، ’هونڊراس‘، ’ميڪسيڪو‘ ۽ ’بولِيوِيا‘ پڻ 1821ع ۾، ’اڪئيڊار‘ 1830ع ۾، ’ڪولمبيا‘ 1831ع ۾ وغيره.
آمريڪا کنڊ جي مختلف پَٽن کي يورپي ملڪن پنھنجي قبضي ۾ آڻي، انهن کي ڪيترائي سال پنھنجي ڪنٽرول ۾ رکيو، پر پوءِ آخرڪار اتي جي رهاڪو يورپين جي اولاد پنھنجي پنھنجي مادري ملڪ سان تعلقات ختم ڪري، نوَن ملڪن کي خودمختيار بڻايو. مثال طور ڪرسٽافر ڪولمبس کان پوءِ ’پورچوگال‘ جي بادشاهه ’مئنيوئل اول‘ طرفان 1500ع ۾ اتي جو مليٽري ڪمانڊر، نيويگيٽر ۽ Explorer پيڊرو ايلواريس ڪيبرل هن نئين دنيا ڏي موڪليو ويو. سندس جھاز اڄ واري برازيل ملڪ جي ڪناري سان اچي لڳو. ان وقت جي دستور موجب جنھن يورپي جھازران آمريڪا کنڊَ جي ڌرتيءَ جي جنھن حصي تي پير ٿي رکيو، اهو سڄو علائقو / رياست / ملڪ ان جي ملڪيت ٿي ويو ٿي. ’ڪئپٽن ڪيبرل‘ هن ڌرتيءَ تي پھچي ان جو نالو ’برازيل‘ رکيو ۽ پورچوگالي سلطنت جي ملڪيت ٿيڻ جو اعلان ڪيو. اڳتي هلي برازيل 1822ع ۾ پنھنجا تعلق پورچوگال سان ختم ڪري، پنھنجي خودمختيار حڪومت ٺاهي.