ٻيڙين واريون مارڪيٽون
اسانجو جهاز هانگ ڪانگ ۾ اچي لنگر انداز ٿيندو هو ته اتي به ڪجهه ٻيڙين واريون ڇوڪريون پنهنجين ٻيڙين تي گل، ڪيڪ بسڪيٽ يا پلاسٽڪ جا رانديڪا رکي هڪ هڪ جهاز جي لڙڪيل ڏاڪڻ وٽ اچي وڪڻديون هيون پر اهڙين دڪانن وارين ٻيڙين جو تعداد ڪو ايڪڙ ٻيڪڙ هوندو هو. هتي بئنڪاڪ ۾ دڪانن واريون سوين ٻيڙيون نظر اچن ٿيون جن تي ڀاڄي ڀتي کان ميوي تائين، مختلف ٻوڙن کان ڳنڍن ڪلفين آئس ڪريم تائين، ٽين ۽ پلاسٽڪ جي ٿانون کان ڪپڙن جي تاڪين تائين، تازين ۽ جيئرين مڇين، گانگٽن ۽ ڪيڪڙن کان اليڪٽرڪ جي سامان تائين وڪامندو نظر اچي ٿو. يعني توهان کي نه بوهري بازار ۽ بولٽن مارڪيٽ وڃڻ جي ضرورت آهي نه جامع ڪلاٿ مارڪيٽ يا آچر بازار وڃڻ جي. هڪ ٻئي پويان مختلف سامان سان ڀريل ٻيڙيون سڄو ڏينهن لنگهنديون رهن ٿيون ۽ انهن جون مالڪياڻيون لائوڊ اسپيڪر ذريعي يا گلو ڦاڙي پنهنجي وکر جو هوڪو ڏينديون رهن ٿيون.
بئنڪاڪ جو بندرگاهه ڪراچي، ممبئي يا جدي وانگر سمنڊ جي ڪناري تي ناهي پر ملڪ مان لنگهندڙ “چائو فريا” نالي نديءَ تي آهي. جيئن ڪوٽڙي سنڌو نديءَ ۾، نيواورلينس بندرگاهه مسي سپي نديءَ ۾ يا چٽگانگ ڪرنا ڦلي نديءَ ۾ آهي. پر انهن دريائي بندرگاهن کان بئنڪاڪ ان خيال کان نرالو آهي جو اتي جو درياءُ چائو فريا ٻين ندين وانگر سڌو وهي وڃڻ بدران بئنڪاڪ شهر وٽ سوين شاخن ۽ واٽر ڪورسن ۾ ورهايل آهي. اسان وٽ جي ائين هجي ته هڪ ڏينهن به پاڻيءَ کي بيهڻ نه ڏيون. اسان وٽ پاڻيءَ جي ايڏي کوٽ آهي جو انهن واٽر ڪورسن، واهن، شاخن کي پنهنجي ٻني ٻاري حوالي ڪري ڇڏيون جو اسان وٽ سياري توڙي اونهاري ۾ پوک لاءِ پاڻيءَ جي سخت کوٽ آهي. ٻي ڳالهه ته اسان وٽ درياهن جي ليول مٿاهين رهي ٿي جيئن ان جو پاڻي ٻنين ۾ اچي سگهي پر هيڏانهن ٿائلينڊ، ملائيشيا ۽ انڊونيشيا پاسي الٽو حساب آهي. هتي دريائن جي ليول هيٺ رکي وڃي ٿي ۽ ٻنين باغن جي مٿي جيئن برساتن جو وسيل پاڻي پوک ۾ بيهڻ بدران درياءَ ڏي هليو وڃي. اسان وٽ (۽ ٻين به ڪيترن ملڪن ۾) جبلن تي وسيل برف وٽڙي گلائشير ۽ درياهه ٺاهي ٿي جنهن جو پاڻي سمنڊ ۾ ڇوڙ ڪرڻ کان اڳ گهڻي کان گهڻو شاخن، ڪئنالن ۽ واٽر ڪورسن ذريعي پوک (Cultivation) لاءِ استعمال ڪيو وڃي ٿو. روزانو بيابان ۽ بنجر زمينون ايترو ته زرعي زمينن ۾ تبديل ٿي رهيون آهن ۽ جبلن تان ايندڙ دريائن جو پاڻي پوک لاءِ ايترو ته استعمال ٿي رهيو آهي جو دريائن جي ڇوڙ (Delta) وٽ درياهه جو مٺو پاڻي نه بچيو آهي بلڪه سمنڊ جو کارو پاڻي زمين ڏي ڌوڪي پيو آهي.
هيڏانهن ٿائلينڊ، ملائيشيا، انڊونيشيا جهڙن ملڪن ۾ پوک مينهن جي پاڻيءَ تي ٿئي ٿي. ٻارهوئي جهڙ ڦڙ ۽ مينهوڳيءَ جي موسم لڳي پئي آهي. مينهن ايترو ٿو وسي جو هر کيتي ٻاڙي ڪرڻ واري فارمر کي ان جي پاڻيءَ کي پنهنجي فصل مان ڊرين آئوٽ (نيڪال) ڪرڻو پوي ٿو ۽ هن پاسي جون نديون ڇوڙ وٽ - يعني سمنڊ ۾ داخل ٿيڻ وقت ته ويتر تار تار وهن ٿيون. پاڻيءَ سان گڏ موسم ۽ زمين (Soil) ايڏو سٺو آهي جو ڪٿي پڪي رستي ۾ ڏار ٿو پوي ته اتان به گاهه ڦٽيو پوي.
بئنڪاڪ شهر جتي آهي اهو دراصل چائوفريا درياءَ جو ڇوڙ (Delta) آهي يعني درياءَ ٽڪوري شڪل ۾ شاخن ۽ ڪئنالن ۾ ورهائجيو وڃي. بئنڪاڪ کي “مشرق جو وينس” سڏيو وڃي ٿو. وينس اٽليءَ جو شهر آهي جتي پڻ گهٽي گهٽي ۾ پاڻي آهي. يعني درياهه جو پاڻي آهي ۽ ڪنئال وهن ٿا. هڪ کان ٻئي هنڌ اچڻ وڃڻ لاءِ ٻيڙيون استعمال ٿين ٿيون. دراصل اٽليءَ جو هي شهر وينس Venice 118 ننڍن ٻيٽن تي مشتمل آهي. جيڪي ٻيٽ پو (PO) ۽ پياوه (Piave) ندين جي ڇوڙ وٽ آهن. هنن ٻيٽن کي انهن درياهن جو پاڻي ڪئنالن جي شڪل ۾ ڌار ٿو ڪري. ساڳي وقت اٽڪل 400 کن پليون انهن ٻيٽن کي ڳنڍين به ٿيون.
جيئن ته آڳاٽيون تهذيبون درياهن جي ڪنارن تي رهيون ٿي جو ماڻهن ۽ مال کي پيئڻ لاءِ پاڻي ٿي کتو ۽ هيڏانهن، ملائيشيا ۽ ٿائلينڊ پاسي ته ايڏا گهاٽا جنگل ۽ ٻيلا هئا جو خشڪي تان ڪنهن سواري ڏاند گاڏي يا گڏهه گاڏيءَ جو هلڻ ته مشڪل هو پر ماڻهو به نٿي هلي سگهيو. ان ڪري هڪ هنڌ کان ٻئي هنڌ سواري جو ذريعو فقط درياهه مان ٻيڙيءَ رستي رهيو ٿي. سو اهڙي طرح بئنڪاڪ ۾ به چائو فريا جي ڇوڙ وٽ ماڻهو درياءَ ۾ ٺهيل ٻيٽن تي آباد ٿيندا ويا. چوڌاري چائو فريا درياهه جا نڪتل ڪئنال هئا جن مان ان وقت کان ٻيڙيون هلن ٿيون. انهن ٻيڙين ذريعي اڄ به ماڻهو سواري به ڪن ٿا ته دڪان به هلائين ٿا. اسان جو جهاز جڏهن بئنڪاڪ بندرگاهه ۾ اندر جيٽيءَ سان لڳي اچي بيهندو هو يا چائو فريا درياهه جي وچ ۾ لنگر ڪيرائي بيهندو هو ته هي ٻيڙيون سڄو ڏينهن اسان جي جهاز وٽان به پيون لنگهنديون هيون. ڊيڪ تي بيٺل خلاصي جنهن کي سڏ ڪندا هئا اها اچي جهاز جي ڏاڪڻ وٽ بيهندي هئي ۽ جهاز وارا پنهنجي پسند جون شيون - مقامي ميوا (رمبوتان، اسٽار فروٽ، ليچي، ڊوڪو، منگو اسٽين، انناس وغيره) پيا وٺندا هئا يا بيڪري جي سامان واري ٻيڙيءَ کي سڏي ان تان ڪيڪ پيسٽريون پيا وٺندا هئا. ڪي ٿائي مسلمان عورتن جون به ٻيڙيون هونديون هيون جن تي “بسم الله” جي فريم لڳل مان سمجهي ويندا هئاسين ته انهن تي حلال کاڌو آهي. مونکي ۽ منهنجي دوستن کي انهن جو ڀت ۽ تريل ڪڪڙ ۽ ٻٽير اهڙا ته وڻندا هئا جو پنهنجي جهاز جي فائيو اسٽار هوٽل واري مفت جي لنچ ۽ ڊنر ڇڏي انهن ٿائي عورتن جي ماني گهرائيندا هئاسين.
چائو فريا درياءَ توڙي ان مان نڪتل ڪئنالن تي گهر به ائين آهن جن جو اڳ ته پڪي رستي ڏي ٿئي پر پٺ درياهه ڏي جن جي ڏاڪڻين تي ٿائي عورتون ويهي درياهه مان پاڻيءَ جا ڏول ڀري وهنجن يا پاڙي جون ٽي چار عورتون گڏ ٿي هڪ ٻئي جون جُوئون به ڪڍن ته درياهه مان لنگهندڙ اسان جا جهاز به ڏسن يا پاڻ کي سهڻو بنائڻ لاءِ منهن کي ميٽ يا چانورن جي اٽي جو ليپ ڏين. يعني هڪ قسم جو Facial ڪن. گهر لاءِ ڀاڄي ڀتي يا گوشت مڇي هنن هلندڙ چلندڙ دڪانن وارين ٻيڙين کي سڏي انهن کان وٺن. سست عورتون جيڪي پاڻ رڌ پچاءُ نه ڪن اهي پاڻ لاءِ ۽ مڙس ۽ ٻارن ٻچن لاءِ منجهند مهل لنگهندڙ هوٽل نما ٻيڙين تان وٺن جن تي رکيل ويهارو کن ديڳڙن ۾ هر قسم جي ڀاڄي ۽ مڇيءَ جو ٻوڙ ٿئي.
بئنڪاڪ جون هي فِلوٽنگ (پاڻيءَ ۾ ترندڙ) مارڪيٽون ڪيترن ئي انگريزي فلمن ۾ به ڏيکاريون ويون آهن. The Man with the Golden Gun فلم ۾ راجرس مُور (جيمس بانڊ) جو هن مارڪيٽ ۾ پيڇو ڪيو وڃي ٿو. هڪ ٻي فلم، 2008 جي Bangkok Dangerous جي هڪ سين فلم ائڪٽر نِڪولس ڪيج تي هن مارڪيٽ ۾ فلمايل آهي.