(19)
البت محبت جي هڪڙي اهم، سڀ کان وڏي ۽ ٻيءَ هر ڳالهه تي حاوي خوبي هيءَ به آهي ته اها پنهنجي نفيءَ جي نفي ڪندي آهي. نفي جي نفي واري انهي خوبي محبت کي هڪڙو ازلي ابدي تسلسل ڏئي ڇڏيو آهي. محبت هڪڙي دل ٽوڙيندي آهي ته ساڳئي وقت هزار دليون جوڙيندي پڻ آهي.
انهي ڪري ئي محبت انسان جي ازلي ابدي منزل آهي.
انسان پنهنجي ڳولا ۾ محبت جي ڳولا ڪري ٿو ۽ محبت جي ڳولا ۾ پاڻ کي ڳولي لهي ٿو. محبت کيس کلائي به ٿي، ته رئاري به ٿي. خوشيون به ڏئي ٿي، ته درد به ارپي ٿي. محبت جي رنگ ۾ رنڱجي هو پاڻ سڀ رنگ سانول ٿيو پئي. محبت جي حاصلات انسان جي عظيم خوشي آهي. محبت جي اڻهوند انسان جو عظيم دک آهي. محبت جي خوشي پڻ بي ڪنار آهي ته دک پڻ اپار آهي. محبت ۾ سڀئي حدون لاحد ٿيو وڃن. انهي ڪري ئي ماڻهو جنم جنم ۾ محبتن جي پوئتان ڀٽڪي ٿو. هو سڀ ڄماندر محبت لاءِ ماندو رهي ٿو. ڪنهن سهڻي ساٿ جي سڪ سندس اندر ۾ آنڌ مانڌ بپا ڪري ٿي. بيچيني جي مهميز کيس محبت ڌاران سک سان ويهڻ نه ٿي ڏئي. دل سڀ ڏينهن سپرين گهري ٿي.
پر ڇا ڪجي؟ اهائي دل، جيڪا سڀ ڏينهن سپرين گهري ٿي ۽ پنهنجي انهي سپرين تان ملڪ، مڏيون، مال- سڀ ڪجهه فدا ڪرڻ لاءِ تيار هجي ٿي. اها ئي دل ڏاڍي پورالي ثابت ٿي آهي. درياهه جو آر ۽ دل جو پور- ڳالهه مڙيوئي ساڳي آهن. ٻيئي جڏهن جوش ۾ ڀرجن ٿا ته پنهنجا وهڪرا بدلائيندي دير نه ٿا ڪن. درياهه ڀريا تريا شهر تباهه ۽ ڀڙڀانگ ڪري ٿو ۽ نون وهڪرن تي نوان شهر اڏرائي ٿو. محبوبي دل وري وسندڙ عاشقاڻيون دليون ويران ڪري ٿي ۽ نئين آر سان نيون دليون آباد ڪري ٿي. درياهه ۽ دل جي آرن ۽ پورن تي ڪنهن جو به زور نٿو هلي. اهي ٻيئي اجھل ۽ زوراور آهن. اهي وِنگيون ڪن يا سِڌيون- مٿن ڪنهن جو به وس نٿو هلي. سانوڻيءَ جي درياهه ۽ کڄي ويل دل سان ڪنهن جي به هجت نه هلندي آهي.
- ۽ جڏهن ڪا دل هجت کڻڻ ڇڏي ڏيندي آهي، تڏهن دلين جي ڌرتي تي ڌوڏا ايندا آهن. پوءِ جيئن ئي دل جي ڌرتي ڌٻندي آهي ته ماڻهو جي من جو ڀريو ڀڪليو شهر ويران ۽ ڀڙڀانگ ٿيو وڃي. اهڙو ئي زلزلو سانوڻ جي سر تي ڄڻڪ چڙهيو بيٺو هو.
*
ڪنول جنهن مهل به سانوڻ سان ڪٿي ملڻ ايندي هئي ته پنهنجي ڊرائيور کي ساڻ نه آڻيندي هئي. هوءَ گاڏي پاڻ هڪلي ايندي هئي. جيتوڻيڪ ڪاڪا عيدن سندس تمام پراڻو ۽ وفادار ڊرائيور هو. پوڙهو مڙس هو ۽ زماني جو ماڻهو هو. تنهنڪري جيڪر سندس اکين اڳيان ڪا اهڙي ڳالهه اچي به ها، ته به هو ٻڙڪ به ٻاهر نه ڪڍي ها. سندس پيٽ زندگي جي اسرارن ۽ ماڻهن جي رازن جي کاڻ هو. پنهنجي نوڪري پيشا زندگي جي ڪيترن ڏهاڪن تي پکڙيل وقت دوران هو جن جن ماڻهن وٽ به ڊريوَر رهيو، انهن جون جيڪي به ڪسيون ڪانڊيون ڳالهيون سندس گنهگار اکين اڳيان ظاهر ٿيون، هن ڪڏهن به ٻين ماڻهن اڳيان انهن جي اگهاڙ نه ڪئي. هو “ڍڪي ڀلي آهي” تي ويساهه رکندڙ ماڻهو هو . ان ڪري هن جتي به پنهنجن مالڪن جو ذڪر ڪيو ته انهن جا ڳڻ ئي ڳايائين. وفاداري، ايمانداري، محنت ۽ رازداري جا ڳڻ منجهس پڻ اڻڳڻيا هيا. ان ڪري هو جتي به رهيو، عزت ۽ اهميت سان رهيو. ايئن مخلتف درن تان ٿيندو هو سيٺ سومار وٽ اچي پهتو هو. سيٺ سومار سندس خوبين کي پروڙي ورتو، جنهن ڪري سندس ڊيوٽي ننڍي بيگم جي بنگلي تي هنيائين. بيگم صاحبا کي سماجي تقريبن، ڪلبن جي گڏجاڻين، مٽن مائٽن ۽ ٻين ننڍن وڏن ڪمن ڪارين جي سلسلي ۾ نڪرڻو ٿي پيو ته سندس گاڏي جي ڊريوري ڪاڪا عيدن ٿي ڪئي. حضور شرمي، گهٽ ڳالهائڻ ۽ ٻين فضيلتن جي ڪري ڪاڪا عيدن ننڍي بيگم صاحبا جي نظرن ۾ به پنهنجي لاءِ عزت ٺاهي ويو هو. ننڍي بيگم ڏاڍي مغرور ۽ ڪڙڪ طبيعت جي هئي، ان جي نظرن ۾ ايئن عزت ٺاهي وٺڻ هر ڪنهن جي وس جي ڳالهه ڪانه هئي. ايئن رڳو ڪاڪا عيدن ئي ڪري ٿي سگهيو. هوريان هوريان ڪاڪا عيدن ڄڻ مالڪن جي گهر جو ڀاتي ٿي ويو هو. اڄ به ساڳي جڳهه تي ئي نوڪري ڪري رهيو هو. سيٺ سومار جي وڃڻ کانپوءِ گهر ۾ ڪنول کي ڪير به ننڍي بيگم ڪري ڪونه سڏيندو هو، پر ڪاڪو عيدن اڪيلو ماڻهو هو جيڪو هن کي اڃا تائين ننڍي بيگم صاحبا ڪري سڏيندو هو. ڪنول ڪڏهن به ان ڏس ۾ کيس ڪا منع نه ڪئي. هو اڳي وانگر اڄ به هن جي گهر جو ڄڻڪ هڪ ڀاتي هو. ڪنول مٿس ڀروسو ڪندي هئي. پر پوءِ به هو جڏهن به سانوڻ سان ملڻ آئي ته اڪيلي آئي. ڪاڪي عيدن کي ڊرائيور طور ڪڏهن به ساڻ نه آندائين.
ان ڏينهن به هوءَ اڪيلي ئي آئي هئي. ڳپل وقت تائين ڪنول ۽ سانوڻ پاڻ ۾ روح رچندي ڪئي هئي. ذري گهٽ اڌ ڏينهن گڏ گذاريو هئائون. جنهن ويل هوءَ واپس ٿي، ان مهل شام جا پاڇا گهاٽا ٿي ويا هئا.
عورت جڏهن به گاڏي هلائيندي آهي ته محتاط انداز سان هلائيندي آهي. گاڏي هلائڻ دوران جيڪا هوٿرائپ نوجوان مردن ۾ ڏسڻ ۾ ايندي آهي، اها عورتن جو خاصو ناهي. عورت هميشه احتياط ۽ ذميواري سان ڊرائيونگ ڪندي آهي. ان ڪري گهڻي ڀاڱي وچٿري رفتار کان مٿي نه ٽپندي آهي. گاڏي هلائڻ دوران ڪنول جو انداز پڻ اهڙو ئي هو. پر لک احتياط جي باوجود به ڪڏهن ڪڏهن حادثو ٿي ئي پوندو آهي.
ٿيو ايئن جو ڪنول سانوڻ کان موڪلائي جيئن ئي گهر اچي رهي هئي ته اوچتو سندس ڪار رڪشي سان ٽڪرائجي ويئي. جيتوڻيڪ ڪنول جي گاڏي ايتري تيز رفتار نه هئي، پر رڪشو تيزي سان اوچتو گهٽي مان نڪري اچي رستي تي چڙهيو ته ڪنول جي ڪار جي بلڪل ئي اڳيان اچي ويو. ڪنول جو پير تيزي سان بريڪ ڏانهن وڌيو، پر ان کان اڳ ۾ رڪشي سان گاڏي جو اڳيون حصو ٽڪرائجي ويو. جنهن جي نتيجي ۾ رڪشو قابو مان نڪري ويو ۽ گهت هڻي رستي جي ڪناريءَ وٽ وڃي اونڌو ٿيو. ڪلٽي ٿيل رڪشو رستي سان اڳتي گسڪندو ويو. جنهن ڪري رڪشي ۾ ويٺل ٻه مسافر ۽ ڊرائيور سخت زخمي ٿي پيا. ڪنول گاڏي روڪي ڇڏي. حادثي واري هنڌ ماڻهن جو ميڙ گڏ ٿي ويو. حادثو ڪنول جي گهر جي ڪافي ويجهو ئي ٿيو هو. جنهن ڪري اتفاق سان ڪاڪو عيدن به ڀرپاسي ۾ موجود هيو. جيڪو به سري اچي ميڙ کي ويجهو ٿيو. ويجهي ايندي ئي سندس نظر گاڏي تي پيئي ته هو پريشاني وچان بي اختيار ان ڏانهن ڇڪجي ويو. کيس ان مهل پتو پيو ته حادثو ننڍي بيگم صاحبا جي گاڏي سان ئي ٿيو آهي.
“امان! ڪار کي اتيئي ڇڏي ڏيو. توهان گهر هلو. في الحال مسئلي کي آئون سنڀاليان ٿو. باقي پويان جي توهان کي پارت هجي.” ڪاڪو عيدن ڪنول سان مخاطب ٿيو.
ڪنول جنهن جو ساهه سڪو پيو هو، سا ڪاڪي عيدن کي ڏسندي ڪجهه قدر اطمينان ۾ آئي ۽ هاڻي ان جي هي دلداري ٻڌي سندس پيٽ ۾ وڌيڪ ساهه پيو. هوءَ ساڻس مخاطب ٿي:
“ڪاڪا! ٺيڪ آهي. ڏسو ڪو رڪشو يا ٽانگو آسپاس هجي ته مون کي ڪري ڏيو ته آئون گهر وڃان. باقي پٺيان جو توهين ڪو به فڪر نه ڪريو. سڀ سڻايون ٿينديون.”
ڪاڪي عيدن ٿورو پرڀرو چؤنڪ تي خالي رڪشن مان هڪڙي رڪشي واري کي اشارو ڪيو. رڪشو جيئن ئي پهتو ته ڪنول ان تي چڙهي گهر ڏانهن رواني ٿي.
ڪنول جي رواني ٿيندي ئي ڪاڪو عيدن ماڻهن جي ميڙ کي چيريندو اچي زخمين جي مٿان بيٺو. ماڻهن جو ميڙ، جيڪو اڳ ۾ زخمين مٿان ٺلهو ڳاهٽ ٿيو بيٺو هو، ڪاڪي طرفان هوشياري وٺرائڻ سان هاڻي ان ۾ چرپر پيدا ٿي.
“ايئن ٺلهو ڏسو ڇا ٿا؟ وارو ڪريو ڦٽيلن کي اسپتال پڄايو!” ڪاڪي فيصلائتي انداز ۾ ميڙ ۾ بيٺل ماڻهن کي رڙ ڪري چيو.
هاڻي ماڻهن ۾ اهو احساس بيدار ٿيو ته واقعي زخمين کي پهرين سٽ ۾ ئي اسپتال پهچائڻ گهرجي. ٿوري دير ۾ ئي زخمين کي اسپتال ڀيڙو ڪيو ويو.
ڪاڪي عيدن ننڍي بيگم صاحبا کي بچائڻ لاءِ حادثي جي ذميواري پنهنجي سر تي کنئي. پوليس حادثي جو ڪچو ڪيس داخل ڪري وڌيڪ قانوني ڪارروائي يعني خرچي ڪڍڻ لاءِ ڪاڪي عيدن ۽ گاڏي کي پنهنجي تحويل ۾ وٺي ڇڏيو.
*
سانوڻ ۽ ڪنول ان ڏينهن جيئن ئي هڪٻئي کان موڪلايو ته سانوڻ سڌو پنهنجي گهر آيو. گهر اچي ماني جا ٻه ٽي گرانهه هڻي ننڍڙو ٿيلهو کڻي هو ڪراچي اسهيو. هونئن جيڪر هو منجهد ڌاري ئي ڪراچي روانو ٿي وڃي ها، پر ڪنول سان ملڻ جو پروگرام اڳواٽ ئي طئي ٿيل هيس. ان ڪري سوچيائين ته ڪنول سان ملڻ بعد رات واري گاڏي ۾ ڪراچي لاءِ نڪرندو. هو ڀلا ڪنول سان ملڻ کانسواءِ ايئن روانو به ڪيئن ٿي وڃي ها؟ هن کي ڪراچي جي هڪڙي خانگي اداري طرفان نوڪري لاءِ انٽرويو ڏيڻ خاطر گهرايو ويو هو. هن اها خوشخبري منهان منهن ڪنول کي ٻڌائڻ ٿي گهري. هن جي عملي زندگي جي شروعات پئي ٿي، اها هن لاءِ ڪا ننڍڙي ڳالهه ڪانه هئي. ايڏي وڏي ڳالهه هو پنهنجي محبوب کان ڪيئن الي وڃي ها؟ محبت ۾ ته ماڻهو ننڍڙيون ننڍڙيون ڳالهيون به وڏي خوشي، فخر ۽ جذبي سان هڪٻئي سان سليندا آهن.
لڙي منجهند جو طئي ٿيل پروگرام موجب هو ٻيئي جيئن ئي هڪٻئي سان مليا ته ويهندي ئي ڪنول سانوڻ کان پهريون سوال اهو ڪيو ته “ڪيئن آهين؟”
“بلڪل ٺيڪ ٺاڪ. ۽ ڏاڍو خوش پڻ” سانوڻ مرڪندي وراڻيو، “۽ تون چئو تنهنجي طبيعت ڪيئن آهي؟”
“آئون به ٺيڪ آهيان. تون خوش معنيٰ آئون خوش. باقي اهو ٻڌائي ته ايڏو خوش ڪهڙي ڳالهه جي ڪري آهين؟” ڪنول سوال ڪيو.
“خوش انهي ڪري آهيان جو تون سامهون ويٺي آهين. تنهنجي پاسي ۾ آئون اڻيهئي اٿاهه خوشي محسوس ڪندو آهيان.” مرڪ سانوڻ جي چپن تي تري آئي.
“ايتري خبر مون کي به آهي. ان کان اڳتي ڳالهه ڪر. هن خوشي جو ڪارڻ ڪوئي ٻيو ٿو لڳي.” ڪنول سانوڻ کي ڳٽي تي چهنڊي هڻندي چيو.
“تون سمجهه ته نئين محبوب ملي وئي اٿم.” سانوڻ ڪنول کي ڪاوڙائڻ جي موڊ ۾ هو.
“جيڪڏهن سرڪار جو خيال اهڙين ڳالهين سان مون کي ڪاوڙائڻ جوآهي ته ٻي ڳالهه آهي. باقي هونئن اهو کوڙو نٿو لڳي.” ڪنول اَت اعتماد سان جواب ڏنو.
“اون! يا ته توکي ڪٿي نوڪري وغيرهه جو آسرو ٿيو آهي يا وري مائٽ توکي موڙ ٻڌڻ جا سانباها ٿا ڪن.” ڪنول سوچيندي وراڻيو.
“جيتريقدر موڙ ٻڌڻ جي ڳالهه آهي ته تون رڳي راضپو ڏيکار، آئون اڄ ئي ان لاءِ مائٽن کي راضي ٿو ڪريان.”
“نه بابا! شادي زندگي جو سڀ کان خوبصورت ۽ وڻندڙ قيد آهي. خوبصورت ۽ وڻندڙ؛ پر آهي وري به قيد. آئون هڪ ڀيرو ان کي ڏسي چڪي آهيان؛ ٻيهر ڏسڻ نه ٿي گهران. هاڻي آئون قيد ٿيڻ بدران تو جهڙا ڳڀرو قيد ڪنديس. مزو انهي ۾ آهي. ان ڪري شادي جو سوال ئي پيدا نٿو ٿئي.” ڪنول مزاحيا انداز ۾ ڄڻڪ دل جي ڳالهه ڪري ڇڏي.
“مون سان به نه!؟” سانوڻ پڇيو.
“نه، توسان به نه!؟” ڪنول مرڪندي فيصلائتي انداز ۾ جواب ڏنو.
ٿوري دير اڳ ۾ سانوڻ جي دل ۾ جيتري خوشي هئي. هينئر اتي اوتري ئي گهري اداسي ڇانئجي وئي.
“اڙي! مذاق مذاق ۾ اداس ٿي وئين. ڇڏ انهيءَ ڳالهه کي؛ ٻڌاءِ نوڪري وغيرهه جي خوشخبري ٻڌائڻ ٿي گهريئي؟” ڪنول ماحول کي وري ساڳئي نهج تي آڻڻ جي ڪوشش ڪئي.
“اداس دليون خوشخبريون نه ٻڌائينديون آهن.” سانوڻ جي لهجي ۾ شڪايت هئي.
“پوءِ پنهنجي دل کي پهرين خوش ڪريو. اسان جا ڪن خوشخبري ٻڌڻ لاءِ بيتاب آهن.”
“اداسي ۽ خوشي تي ڪنهن جو وس ڪونه هلندو آهي.”
“ايئن ناهي. هر شئي تي ماڻهو جو وس هلندو آهي. تون ٻيو ڪجهه نه ڪر، رڳو پنهجن چپن تي گهڙي کن لاءِ مرڪ آڻ يا هڪڙو هلڪو ٽهڪ ڏي. دل جي گهرائي سان ٽهڪ ڏي. ڏس ته ڪيئن نه هڪڙي پل ۾ ئي اداسي هلي ٿي وڃي.” ڪنول سانوڻ جي هٿن کي پنهنجن هٿن ۾ وٺندي ناصحاڻي انداز ۾ چيو.
“بس هاڻي وڌيڪ منهن نه ڦٽائي. منهن صحيح ڪر. مون ڏانهن ڏس! مرڪ! مرڪ يار!” ڪنول سانوڻ جي هٿن کي زور ڏنو.
ڪنول جي هٿن جي نرم ڇهاءَ سان سانوڻ جي ڪاوڙ ۽ رسامو ويندو رهيو ۽ هن اکيون کڻي مرڪي ڏنو.
“ٺيڪ آهي، پر ٻيهر ايئن نه ڪندئين.”
“حاضر سائين! ٻيهر ايئن نه ڪنديس. هاڻي ته ڀلا خوشخبري ٻڌايو.”
“توهانجي لاءِ گرم گرم خوشخبري اها آهي ته مون کي انٽرويو لاءِ ڪراچي مان خط آيو آهي. صبح انٽرويو آهي.”
“اڙي! صبح انٽرويو آهي ۽ تون هينئر تائين هتي ويٺو آهين!” ڪنول حيراني ظاهر ڪئي. “سنئين سڌي ڳالهه آهي ته انٽرويو لاءِ تياري به ڪانه ڪئي هوندئي.”
“توسان مليس ته سمجهه تياري ٿي وئي. توسان مليي بنان هليو وڃان ها ته انٽرويو ۾ ناپاس ٿيان ها. هاڻي ويندس ته پڪ ڄاڻ ڪامياب ٿيندس.”
“ڪيڏي مهل ويندين!؟”
“رات واري گاڏي ۾ ويندس.”
هو ڳپل دير تائين ڪچهري ڪري جنهن مهل اٿيا ته سانوڻ ڏاڍو خوش هو.
البت پهريون ڀيرو هو جو سانوڻ سان ملاقات کان موٽندي ڪنول اداس هئي. جنهن مهل هنن موڪلايو پئي، انهي مهل اوچتو ئي اوچتو ڪنول الاءِ ڇو اداس ٿي وئي هئي. شايد سانون جي ڪراچي واري نوڪري واري ڳالهه هن کي اداس ڪيو هو. پر اها ڳالهه ٻڌي ته هوءَ خوش ٿي هئي. پر شايد اها خوشي فقط سانوڻ جو من رکڻ لاءِ هئي يا وري انهي گهڙي لاءِ هئي- ۽ جنهن مهل هو موڪلائي رهيا هئا، شايد انهي مهل هن جي دل تي جدائي جا خيال پنهنجا پاڇاوان وجهي رهيا هئا. جنهن ڪري هوءَ اداس ٿي وئي هئي!
اُداسي سڄي واٽ هن سان گڏ هلندي رهي هئي. شايد اها اداسي ۽ گُم سُم هجڻ ئي حادثي جو ڪارڻ هجي. پر حادثو ته سراسر رڪشي واري جي غلطي جو نتيجو هئو. غلطي ته برابر رڪشي واري ڊرائيور جي هئي، پر جيڪڏهن ڪنول بلڪل حاضر ذهن هجي ها ته شايد هوءَ حادثي کان پاڻ بچائي وڃي ها. خير، ڪيئن به هجي، پر حقيقت اها هئي ته هوءَ تمام گهڻي اداس هئي.
حادثي کانپوءِ ته انهي اداسي ۾ وري ويتر پريشاني جو اضافو ٿي ويو هو. پوءِ به هن پاڻ سنڀاليو. جيتوڻيڪ انهن گهڙين ۾ سانوڻ اڃا ڪراچي لاءِ نه اُسهيو هو ۽ ڪنول کيس گهر فون ڪري حادثي واري واقعي کان آگاهه ڪري پئي سگهي. پر هن ايئن نه ڪيو. هن اهڙي موقعي تي، جتي سانوڻ کي ذهني يڪسوئي ۽ اطمينان جي ضرورت هئي، کيس حادثي جو اطلاع ڏيئي پريشان ڪرڻ ڪونه ٿي گهريو. ايئن ڪرڻ سان هن جي انٽرويو تي ناڪاري اثر پوڻ جو امڪان هو؛ جيڪو ڪنول نه ٿي چاهيو. ان ڪري جنهن مهل سانوڻ ڪراچي اسهيو ته کيس ڪنول سان پيش آيل حادثي بابت ڪابه ڄاڻ ڪانه هئي.
*
ڪنول کي جيئن ئي اها خبر پيئي ته پوليس سندس گاڏي ۽ ڪاڪي عيدن کي تحويل ۾ وٺي حادثي جي روزنامچي ۾ داخلا ڪري ڇڏي آهي ته هن انهي مهل ئي شهر جي هڪڙي وڏي وڪيل کي فون ڪري ساڻس ڳالهه ٻولهه ڪئي. وڪيل ان مهل ئي ٿاڻي تي پهتو ۽ ڪاڪو عيدن انهي گھڙيءَ ئي آزاد ٿي ٻاهر اچي ويو. وڪيل جي ٿاڻي تي پهچندي ئي ڪنول به اتي اچي نڪتي هئي ۽ لاڪپ تان ڪاڪي کي پاڻ ئي گهر وٺي آئي.
ڪنول ٻيو ڪم اهو ڪيو جو جيئن ئي ڪاڪي عيدن کي آزاد ڪرائڻ واري مصروفيت مان آجي ٿي ته سڌو سيوَل اسپتال جو رخ ڪيائين. اسپتال ۾ هن ٽنهي زخمين جي عيادت ڪئي ۽ انهن جي علاج تي ايندڙ خرچ پاڻ ڪرڻ جو اعلان ڪيائين. گڏوگڏ هن رڪشا جي ڊرائيور کي تسلي ڏيندي رڪشي جي ٺهرائڻ تي ايندڙ خرچ پڻ پنهنجي سر تي کنيو. غلطي جيئن ته رڪشي جي ڊرائيور جي هئي، سو هو پاڻ پاڻ کي ڏوهاري سمجهي رهيو هو، سو تنهن ڪنول جون جو هيءَ فياضيون ڏٺيون ته ٿورن وچان سندس ڪنڌ اڃا به جهڪي ويو. حقيقت ۾ ٽيئي ڄڻا سندس ٿورائتا هئا ۽ سندن دلين ۾ ڪنول لاءِ احترام جا جذبا ڦٽي اٿيا هئا. ڪنول اهو سڀ ڪجهه ڪري اسپتال مان جيئن ئي گهر پهتي ته ٿڪاوٽ جي باوجود ڏاڍي مطمئن ۽ خوش هئي. هن پاڻ کي ڏاڍو هلڪو محسوس ڪيو. ايتري خوشي شايد ٻئي ڪنهن ڪم ۾ کيس اڳي نه ملي هئي- نه ڪنهن سماجي تقريب ۾، نه ڪلب ۾ ۽ نه ئي وڏ گهراڻن سان اٿ ويهه ۾. جيڪا خوشي انسانن جي ڪم اچڻ ۾ آهي، دکيارن کي دلاسي ڏيڻ ۾ آهي، ڪنهن گهايل جي گهائن تي پها رکڻ ۾ آهي، ڪنهن نيڪي ۽ چڱائي ۾ آهي، اها ٻي ڪنهن شئي ۾ ڪٿي آهي.
رات ڪافي گذري وئي هئي. ڪنول سمهڻ جا سانباها ڪيا ۽ ننڊ جي آغوش ۾ هلي وئي.
صبح دير سان جيئن ئي سندس اک کلي ته کيس راتوڪي سڄي وارتا سار ۾ سري آئي. انهن لهرين ۾ لڙهندي ڪنول کي ڪجهه ساعتن لاءِ ته سانوڻ به وسري ويو هو. پوءِ جڏهن کيس سانوڻ جي يادگيري آئي ته هن دل ئي دل ۾ سوچيو ته پتو ناهي ته هن جو انٽرويو الاءِ ڪيئن ٿيو هوندو؟ سڄو ڏينهن گذري ويو هو، هاڻي رات اچي لٿي هئي، پر هن ته کيس فون ئي ڪانه ڪئي هئي. ڇا هيڏي ساري شهر ڪراچي ۾ فون جي ڪا سهوليت ئي ڪانه هئي، جو هو کڻي کيس هڪڙي ڪال ڪري ها؟ کيس سانوڻ تي هلڪي ڪاوڙ آئي ۽ انهي ڪاوڙ ۾ هوءَ ٽپ ڏيئي اٿي بيٺي ۽ فون ڏانهن وڌي. پر انهي ئي گهڙي سندس خواهشن تي پاڻي هارجي ويو. هوءَ بيوسي وچان وٽجي وئي- وٽس ته ڪراچي جو ڪوئي نمبر ئي ڪونه هو، جنهن تي هوءَ سانوڻ کي فون ڪري ها. ڪاوڙ، بيوسي ۽ اداسي جي جوار ڀاٽا سندس پوري وجود تي وري وئي ۽ هوءَ روئڻ ۾ ڇُٽڪي پيئي. ڪنهن جي پيار ۾ هوءَ زندگي ۾ اڄ پهريون ڀيرو رني هئي. ڪنهن ٿي ڄاتو ته اهي متواريون اکيون، جن ۾ معصوميت ۽ غرور هڪ ئي وقت رهن ٿا ۽ جيڪي هر پل مرڪنديون رهن ٿيون، اهي ڪنهن ڏينهن ايئن روئي به سگهن ٿيون!
* * *