اَمرڪوٽ جي قلعي ۾ ملهايل ثقافتي ميلو
اسڪول جي سونهن ٻارن سان هوندي آهي، ڌرتي جي سونهن وڻن سان هوندي آهي، آسمان جي سونهن چنڊ تارن سان هوندي آهي، اهڙي طرح ميلا به اسان جي سماج جي سونهن هوندا آهن، ميلن جا به ڪيترائي قسم هوندا آهن، ڪي اولهيائن جا ميلا، ڪي ڪتابن جا ميلا، ڪي گلابن جا ميلا ته ڪٿي وري انبن جا ميلا اهڙي طرح قومن جي تاريخ زندهه رکڻ لاءِ ثقافتي ميلا به لڳندا آهن، جيڪي ثقافت کي اجاڳر ڪندا آهن، اهڙي طرح اَمرڪوٽ جي تاريخي قلعي ۾ تاريخ 16 فيبروري 2007 تي ميلو لڳايو ويو. انهي ساڳي تاريخ تي اَمرڪوٽ کان 7 ڪلو ميٽر تي شو شنڪر جو ميلو به لڳل هو، تنهن ڪري ساماري روڊ مان آئون (چيتن ميگهواڙ) هريش مالهي، ونود ڪمار ولد رتن مالهي ۽ سنتوش ڪمار مالهي ساڍي ٻارهين وڳي عمرڪوٽ ڏانهن روانا ٿياسين، ڏيڍ وڳي عمرڪوٽ پهتاسين. جتي مون پنهنجو جوڙو عمرڪوٽ ۾ امر ٽيلر وٽ سبرائڻ لاءِ ڏئي ٻه وڳي شو شنڪر جي ميلي ۾ وڃڻ لاءِ بس ۾ چڙهياسين، اڍائي وڳي ميلي پهچندي شرط شو جي مندر ۾ حاضري ڀرڻ کانپوءِ اسان هڪ ڀنڊاري ۾ ماني کاڌي سين. پوءِ اسان سڀني گڏجي گهمندي ڦرندي موت جو کوهه ڏٺوسين، ان کان پوءِ گهوڙن جي ڊوڙ ۽ هڪ جادوگر جي هٿ جي صفائي ڏٺي سين، بهرحال ميلي ۾ چڱي طرح گهمڻ کانپوءِ واپس ساڍي چئين وڳي عمرڪوٽ پهچي سرڪاري اسپتال وٽ کيمچند مالهي جي فرزند ارجن ڪمار جي دڪان تي هٿ منهن ڌوئي ثقافتي ميلي ڏانهن روانا ٿياسين، جيئن ئي اسان قلعي ۾ داخل ٿياسين ته اسان کي دوست سروڻ ڪمار مالهي مليو، جنهن اسان کي ثقافتي ميلي گهمائڻ جي شروعات ڪئي سڀ کان پهرين اسين ٿر جي ثقافتي اسٽال تي پهتاسين، جتي اسان جي سهڻي ٿر جا سهڻا کٿا، گهوڙن جا سنج هنا، اُٺن جا پاکڙا، اٽي پيهڻ واري گهرٽي ۽ ڪيترائي ٿر جا قسمين قسمين برتن پيل هئا، عمرڪوٽ جو ناليوارو سماج سُڌارڪ ڊاڪٽر هرچند سوٽهڙ ڪيترن ئي سياحن کي ٿر جي ثقافت جي باري ۾ تفصيل سان سمجهائي رهيو هو. جنهن کي ڏسي ۽ ٻڌي اسان جي دل خوشي سان ۽ اکيون پاڻي سان ڀرجي آيون ته اسين ڪيڏي نه شاندار ثقافت جا وارث آهيون پر افسوس اسين بالي ووڊ ۽ هالي ووڊ جون فلمون ڏسي پنهنجي ثقافت ۽ ٻولين کي ڇڏيندا وڃون پيا، جنهن سان اسان جي ٻوليءَ ۽ ثقافت کي تمام وڏي نقصان پهچي رهيو آهي . اسان ثقافتي اسٽال کان ٿورو اڳتي وڌياسين ته ڏٺوسين ته هڪ ڪتابن جو اسٽال لڳل هو، جنهن تي شاهه عبداللطيف ڀٽائي جي رسالي کان وٺي منگهارام اوجها جو ڪتاب پراڻو پارڪر، رائيچند راٺوڙ ميگهواڙ جو ڪتاب تاريخ ريگستان کان علاوه ڪيترائي سنڌي ادب جا ڪتاب پيل هئا، جنهن کي ڏسي اسان کي تمام گهڻو مزو آيو، انهي کان ٿي ٿورو اڳتي وڌياسين، شاعر پريتم پياسي ڪتابن جو اسٽال لڳائي ويٺو هو، جنهن وٽ به تمام گهڻا ادبي ڪتاب موجود هئا، اسين ان سان ملاقات ڪري ٿورو اڳتي وڌياسين ته هڪ جوڳين جو اسٽال لڳل هو، جنهن ۾ ٻين جوڳين سان گڏ جوڳين جو سردار ڦوٽو جوڳي ويٺو هو، جنهن اسان کي ٿر کان علاوه سڄي سنڌ جا مختلف قسمن جا نانگ مرلي وڄائي نچائي ڏيکاريا، اسان ڏاڍا خوش ٿياسين، هڪ ڪنڀار جي اسٽال تي وياسين جيڪو سهڻي پٽڪي سان چڪ تي مختلف مٽي جا برتن ٺاهي رهيو هو، جنهن اسان کي چڪ تي تجربو ڪري ٻُڌايو ته اسين ڪنڀار گهڙو، گلاس، پاٽ، ڪونڊي ۽ ٻيا مٽي جا برتن ڪئين ٿا ٺاهيون؟ ايتري ۾ اسان جي شهر ساماري روڊ جا نوجوان شهديو ولد سسپال مهيشوري ۽ ڌنيش ولد رامچند مالهي اسان جي مهربان سائين تاج محمد شاهاڻي سان گڏ مليا. جيڪي ساماري روڊ جي هاءِ اسڪول مان شاگردن جي ڊارٽسن ڀرائي ميلو گهمڻ لاءِ پهتا هئا، انهن کي ڏسي اسان جي دل وڌي وئي، ميلو گهمڻ بعد سڀ شاگرد وڃڻ لڳا، پر اهڙو شاندار ميلو ڏسي منهنجي دل وڃڻ جي ڪا نه ڪئي، مون يڪدم عمرڪوٽ جي قلعي ۾ لڳل ميلي منجهه ئي رهڻ جو فيصلو ڪري ڇڏيو. مون هريش مالهي، ونود مالهي ۽ سنتوش ڪمار مالهي کي اجازت ڏني اوهان ڀلي انهي ڊارٽسن ۾ وڃو، آئون ته اڄ انهي ميلي ۾ ئي رات رهندس، اهي سڀ دوست روانا ٿيا، آئون رات جو ميلو گهمندو رهيس، رات جا نو ٿيا، محفل موسيقي جي شروعات ٿي، جنهن ۾ سڀ کان پهرين عمرڪوٽ جي فنڪارن کي وارو ڏنو ويو، جنهن ۾استاد نظر محمد، ڀڳڙو مل ناچيز، مٺي واري سرگواسي موهن ڀڳت جي پُٽ شنڪر ڀڳت ۽ ڪجهه ٻين راڳين پنهنجي فن جو مظاهرو ڪيو. موسيقي تمام شاندار ٿي، انهي کان پوءِ رات جو يارهين وڳي جيز ڪمپني وارن شو شروع ڪيو، جن اسان کي انگريزي گيتن کان سواءِ مزاحيه خاڪا به ڏيکاريا، جن کي ڏسي اسان تمام گهڻا کلياسين، قادر بخش مٺو رات جو ٻارهين وڳي اسان کي پنهنجي مزاحيه فن ذريعي واهه جو کلايو، جهازن جا آواز، رڪشن جا آواز، موٽر سائيڪلن جا آواز، جلال چانڊئي ۽ مائي ڀاڳي سميت کوڙ سارن فنڪارن جي آوازن ذريعي مزاحيه انداز ۾ گيت به ٻُڌايا، جن کي ٻُڌي سڀ خوش ٿيا، مٿان وري سنڌ جو ڀلوڙ فنڪار طفيل سنجراڻي ڍول واري سان گڏ پهتو. جنهن اسان کي سڀ کان پهرين قلندر جي ڌمال ٻڌائي ۽ ڳاڙهو جوڙو پاتل هوندو سميت چار پنج ڪلام ٻڌايا، ان کان پوءِ جيز وارن پاپ سنگر کي گهرايو، جنهن شاندار گيت ٻڌايا. اسٽيج تي ٻه مشڪرا به گهرايا ويا. جنهن ڪاميڊي دوران هڪ ٻئي کي چرچن سان ڌوئي رکيو، انهن مان هڪ مشڪري طفيل سنجراڻي کان پڇيو ته اوهان ايڏا ڊگها مائي جي وارن جهڙا وار ڇو رکيا آهن؟ جنهن تي طفيل سنجراڻي چيو ته اهي مون تنهنجي عشق ۾ رکيا آهن، مشڪري چيو هڻ ڀلا! منهنجي عشق ۾ ايڏو تيل آهي ڇا؟ اهو ٻُڌي سڀ کلي کلي کيرا ٿي پيا، هڪ گلوڪاره آئي جنهن اسان کي نصيبو جي آواز ۾ “اسين اپنا درد جگا بيٺي” ٻڌائي اسان جي دل جا درد جاڳائي ڇڏيا، هڪ ٻيو نوجوان ڊانسر به آيو، جنهن اسان کي مور جي لباس ۾ مور جي ڊانس ڪري ڏيکاري، ان کانپوءِ ڊان پبلڪ اسڪول سامارو روڊ جي پرنسيپال اشوڪ ڪمار مالهي جي ڀاڻيجي هري ديو کي هڪ گيت لاءِ وارو ڏنو ويو، جيڪو ٽنڊي ڄام ۾ رهندو آهي، ان جو گيت ٻڌي ڏاڍي خوشي ٿي، نيٺ پروگرام رات جو چئين وڳي ختم ٿيو، سڀ ماڻهو پنهنجن پنهجن گهرن ڏانهن روانا ٿيا. آئون ۽ سروڻ ڪمار مالهي ٻئي هوٽل تي وياسين، جتي اسان چانهه پيتي سين سوا ڇهين وڳي اَمرڪوٽ روحل واهه اسٽاپ تي پهچي بس ۾ چڙهي صبح جو سوا ستين وڳي ساماري روڊ پهتاسين.