محترمه بينظير ڀٽو جي شهادت جي مناسبت سان
جهڙي ريت جنوري مهينو هر عيسوي سال جي شروعات هوندو آهي، تئين وري ڊسمبر جو مهينو هر سال جي پُڄاڻي هوندو آهي، الائي ڇو ڊسمبر جو مهينو ڪنهن کي خوشي جا پيغام ڏيڻ بجاءِ ويندي ويندي پنهنجي غلطين جا احساس ڏيارڻ جي بدران وڇوڙي جا ورلاپ ڏئي ويندو آهي، جنهن اسان کان شيخ اياز جهڙو شاعر کسيو ته ڪڏهن وري سرمد سنڌي جهڙو قومي راڳي کسيو پر هاءِ ڙي ڊسمبر تو بينظير ڀٽو کي 18 آڪٽوبر تي ڄڻ پاڻ سان گڏ کڻي وڃڻ لاءِ گهرايو هو، اهو ڊسمبر جنهن اسان کي اڳي به سرمد سنڌي جي ورسي هر سال ملهائڻ لاءِ مجبور ڪيو هو پر شايد ڊسمبر انهي مان اڃان مطئمن ڪو نه ٿيو ان ڪري هو اسان کان ورسيءَ جي مٿان ورسيءَ ملهارائڻ لاءِ ڪوششون ڪري ڄڻ ته ڦٽن مٿان لوڻ ٻُرڪي رهيو هو. سو نيٺ ڊسمبر پنهنجي اِها خواهش به پوري ڪئي ۽ سڄي قوم کي ماتم ڪرائڻ تي مجبور ڪيو. جنهن ڏينهن اسين پنهنجي سُريلي راڳي سرمد سنڌي جي ڏک ۾ هئاسين ته ڪٿي اڄ شام جو 27 ڊسمبر 2007 تي ورسي جي حوالي سان سرمد سنڌي جو ڪو پروگرام ڏسجي پر افسوس ان کان اڳ وقت جي بي رحم قاتلن هڪ ٻي دل ڏاريندڙ خبر ٻُڌڻ لاءِ مجبور ڪري ڇڏيو. جنهن ڏينهن آئون ساماري روڊ ۾ پنهنجي لوهار پاڙي جي دڪان تي سرمد سنڌي جي ورسي جي مناسب سان ڏک ۾ بيٺو هئس ته اُتي ڪنهن ٻڌايو ته راولپنڊي ۾ ڌماڪو ٿيو آهي، جنهن ۾ محترمه بينظير ڀٽو شهيد ٿي وئي آهي، اهو ٻڌندي شرط حال گهڙي کن ته دماغ چڪرائجي ويو پر همت ڪندي سوچيم ته ضرور ڪٿان انهي خبر جي پڪ ڪجي، ايتري ۾ اسان جي پاڙي جو سرفراز قريشي دڪان تي پهتو ۽ اسان کي ٻڌايو ته هينئر ئي آئون گهران اچان پيو سوا اٺين وڳي بي بي سي اُڙدو تي اها خبر هلي پئي ته بينظير ڀٽو راولپنڊي واري ڌماڪي ۾ شهيد ٿي وئي آهي، سرفراز جي واتان اهو بي بي سي وارو نالو ٻڌندي ئي سڀني جي دل کي تسلي ٿي وئي ته ڳالهه برابر سچي آهي، سڀني جي پيرن هيٺيان ڄڻ ته زمين نڪري ويئي هجي، اهڙي دردناڪ واقعي تي مٿان وري چنڊ به پنهنجي چانڊوڪي ڄڻ ڇڏي چڪو هجي، چارو طرف اوندهه ٿي ويئي، چنڊ محترمه جي شهادت جو نياپو سج کي موڪلي ڇڏيو ته سج تو کي سڀاڻي محترمه جي وڇڙي وڃڻ جي ڏک ۾ ماتم ڪرڻو آهي ڇاڪاڻ ته آئون شام غريبان ملهائي چڪو آهيان، مون سان گڏ گوڏن ڀر گسڪندڙ معصوم ٻارن، نوجوانن ۽ لٺ تي هلندڙ بزرگن ۽ عورتن به ڪارا اوڍي ڇڏيا آهن، اهڙي ڏک ڀرئي ماحول کي ڏسي آئون جيئن گهر ويس ته امان جاني ۽ بابا موهن کي ٻڌايو ته کاٻي ڌر جا اٽي، لٽي ۽ اجهي وارا نعرا هڻندڙ ڀٽي جي ڌيءَ کي الائي ڪنهن راولپنڊي ۾ گولي جو نشانو بڻائي ڇڏيو. تڏهن بابا چيو ته اهو انتهائي غلط ٿيو آهي، بابا وارن جا اهي لفظ ٻڌي آئون شهر ويس ته ڇا ڏسان چارو طرف باهه جا اُلا پيا ٻرن دڪان سڀ بند لڳا پيا هئا، سڄي شهر ۾ گوڙ وڌي ويو، اهڙو لڪاءُ ڏسي جلد گهر موٽي آيس، گهر ۾ امان ۽ بابا سان بينظير جي حوالي سان ڪچهريءَ ڪندي ڪندي رات جا ٻارهن ٿي ويا، ڊسمبر جي سياري جي رات ۾ سوچيندي سوچيندي خبر ئي نه پئي ڪهڙي وقت اک لڳي وئي، آئون جڏهن صبح جو ساڍي ڇهين وڳي اٿيس ته نه صرف گهر ۾ پر وڻن ۾ به خاموشي ڇانئيل هئي، سج به ماتم ڪري رهيو هو، آئون ڪجهه دير کان پوءِ شهر ويس ته شهر ۾ ڇا ڏسان اليڪشن جي ورڪ دوران ٻين پارٽي جا لڳل جهنڊا ۽ بئنر باهه ۾ سڙي رهيا هئا ته ڪيئي خاڪ به ٿي ويا هئا، جڏهن شهر وارن کان پُڇيم ته اهي جهنڊا ڪنهن ساڙيا آهن؟ ته انهن چيو اهي جهنڊا بينر وغيره پ پ پ جي جيالن ساڙيا آهن، اُتان ٿي آئون لڌارام جي دڪان تي ويس جتي سائين هوٿيرام ۽ صالحرام مهيندري سان گڏ ويٺل هئا، انهن چيو هلو جلال شاهه جي اوطاق تي هلون، جتي سوڳ وارو تڏو وڇايو پيو آهي، باهه جي مچ جي چوڌاري اسماعيل خان ڀرڳڙي سميت سڀئي ماڻهو خاموش ٿيوويٺا هئا، ٻاهر جلال شاهه جو ننڍو ڀاءُ لالو بينظير جي ڏک ۾ ڳوڙها ڳاڙهي رهيو هو. سڀئي ماڻهو سخت سيءَ ۾ باهه جي مچ تي هٿ سيڪي رهيا هئا ته سامهون مين روڊ تي ٽائرن جي سڙڻ ڪري دونهون پئي نظر آيو، ڪنوراج اوڏ جئه ڪمار مالهي ۽ ڪجهه ٻين ماڻهن زور زور سان پئي نعرا هنيا بينظير جي قاتلن تي لعنت، ذوالفقار علي ڀٽي جي قاتلن تي لعنت، مرتضيٰ ڀٽي جي قاتلن تي لعنت، اهي نعرا ٻڌي سڀني ماڻهن چيو ته اسان کي احتجاج ۾ هلڻ گهرجي، اسين اُٿي وڃي احتجاج ۾ شامل ٿياسين، اڳتي اسٽيشن روڊ واري چوڪ تي ڌرڻو هنيوسين، مون ڏٺو ته اُتي موجود ڪيترن ئي حسين نوجوانن جو اکيون ڳوڙها ڳاڙهي رهيون هنيون، نيٺ ڌرڻي ۾ شامل ماڻهن فيصلو ڪيو ته اسين ساماري روڊ کان ساماري شهر تائين پنڌ ڪري شارٽ مارچ ڪنداسين، قافلو صبح جو نائين وڳي نڪتو، آئون به اُنهي قافلي ۾ شريڪ ٿي ساماري شهر تائين پنڌ ويس، وچ ۾ حسن باغ وٽ اسان کي هڪ ٻيو احتجاجي قافلو مليو. جنهن کي ساڻ ڪري اسان ساماري وياسين، پنڌ هلندي سوين ماڻهن جي وچ ۾جيون جوگچند، ڀرپو لوهاڻي، بلوچ ڇوڪرن ۽ ٻين ڪيترن ئي نوجوانن پئي زور زور سان نعرا هنيا، جڏهن اسان ساڍي يارهين وڳي ساماري شهر پهتاسين ته اُتي اسان کي قيامت جو منظر پئي نظر آيو، ماڻهن ۾ وڏو جوش هو، ڏنڊا کڻي شهر جي مختلف گلين ۾ گهڙي پيا، سرڪاري توڙي غير سرڪاري آفيس جي بورڊن کي ٽوڙڻ شروع ڪيائون خبر ئي نه پئي ته اهي ايڏا سڄا ماڻهو آيا ڪٿان؟ مون کي حقيقت ۾ ٻهراڙي جي ماڻهن ۾ پنهنجي ڌرتي جي لاءِ سچو پچو جذبو پئي نظر آيو، ساماري شهر ۾ چارو طرف پئي ڪاراڻ نظر آئي، اسان وڃي ساماري جي ناڪي تي ڌرڻو هنيوسين، ساماري شهر جا بُخاري شاهه سڀ ذوالفقار شاهه جي اڳواڻي ۾ ڪارا وڳا پائي ڌرڻي ۾ شريڪ ٿيا، تقريرن جي شروعات ٿي سڀ کان پهرين اسان جي ساماري روڊ شهر جي غلام علي خاصخيلي تقرير ڪئي. ان کانپوءِ جسقم ضلعي صدر جميل ڌونڪائي وڏي جوش ۽ جذبي سان تقرير ڪري سنڌين جي غيرت کي جاڳايو، ذوالفقار علي شاهه بخاري به تقرير ڪري محترمه جي شهادت تي قاتلن جي سخت لفظن م مذمت ڪئي، آخر ۾ مون (چيتن ميگهواڙ) تقرير ڪندي چيو ته سنڌ جا ماڻهو آخر ڪيستائين پنهنجي ڌرتي جي سورمن جي شهادتن تي ماتم ڪندا رهندا. اسان کي گهرجي ته اسين هاڻ فاتح ٿيون، هر ڀيري اسان جي سنڌ جي ليڊرن جو قتل ٿيڻ قابل مذمت آهي، ڌرڻي جي پڄاڻي کانپوءِ واپس اسان پنڌ ئي پنڌ ساماري روڊ پهتاسين، ساماري روڊ جي تاريخ پهريون ڀيرو هو جنهن ۾ محترمه جي شهادت جي ڪري ٽي ڏينهن گاڏيون ۽ دڪان بند رهيا. مزدورن ۽ هارين جي گهرن ۾ اٽا ختم ٿي وڃڻ ڪري ڪيترائي گهر فاقاڪشي جا شڪار ٿي ويا. سنڌ جا ڪيئي ادارا رات جي پيٽ ۾ خاڪ ٿي ويا پر افسوس ڀُٽن جي شهادتن سان وڏيرن، جاگيردارن ۽ سرمائيدارن کي ته سڀ ڪجهه ملي ويو پر گذريل ستيتاليهن سالن کان هاري، مزدور هن ملڪ جو مظلوم عوام اڃان تائين اٽي، لٽي ۽ اجهي جا خواب ڏسي رهيو آهي. ڪنهن ڏاهي صحيح چيو آهي ته جهرڪين جا فيصلا جيڪڏهن باز ڪندا ته باقي رهندو ڇا؟
جُه سي لوڙائو ٿيا، جنين ڀر رهن.
ماروئڙا فقير، ڪنهن در ڏيندا دانهڙي؟
(شاهه)