ٽنڊو جان محمد منهنجو ٻيو گهر
ٽنڊو جان محمد ميرپورخاص ضلعي جو تاريخي شهر آهي، جتي ريلوي اسٽيشن، آمري مقام، اولياءَ غازي ڪمال شاهه بابا حيدر شاهه، محسن شاهه، مصري شاهه، خان شان بابا، هنس نرواڻ، رڻ وارو ٻائو، سنت نارائڻ داس، ڀڳت سترامداس جا آستان ڏسڻ وٽان آهن، ايم ايڇ ڪي (مير حاجي خدابخش) ڊگري ڪاليج ٽنڊو جان محمد ۽ ان ۾ قائم هاسٽل به تاريخ جي ورقن ۾ ڪنهن کان نه وسري سگهندي. جنهن ۾ اڳوڻي ٿرپاڪر ۽ ميرپوخاص ضلعي جا هزارين شاگرد پڙهي اعليٰ عهدن تي پهتا. دوستن ٻڌايو ته انهي هاسٽل ۾ پاڪستان جو مشهور ڪرڪيٽر انضمام الحق به پڙهائي خاطر رهيو هو. سائين امولک داس ٿري جي والده ساهو مل ميگهواڙ جي گهرواري لالي ٻائي هاسٽل ۾ رهندڙ شاگردن کي ماني کارائيندي هئي. جنهن 1941ع ۾ سڄي سنڌ مان سنڌي فائنل جي امتحان ۾ پهريون نمبر کنيو هو. بهرحال ميرن ۾ علي بخش ٽالپر جهڙا آڱرين تي گڻڻ جيترا ماڻهو آهن جن انسانيت کي ترجيع ڏيندي غريبن، مظلومن کي پاڻ جهڙو انسان سمجهي مان ڏنو. انهن ۾ ميرخدا بخش جو نالو به هڪ آهي. جنهن ٽنڊي جان محمد کي پنهنجو شهر سمجهي ان جي بهتري لاءِ آخر تائين ڪوششون ورتيون. آئون تاريخ ڇهين سيپٽمبر 2014 تي ٽنڊي جان محمد پهريون ڀيرو پنهنجي پياري دوست نندلال جي والد سيرو صاحب جي تعزيت لاءِ ويس. اُن ڏينهن نندلال جو ڀاءُ رامچند ملائيشا مان موٽيو هو، جنهن فزڪس جي مضمون ۾ چائنا مان پي ايڇ ڊي حاصل ڪئي. رات ٿي ستسنگ شروع ٿيو. فقير سترام، گرڌاري لال ۽ پريم ڪمار جي اصرار تي مون هڪ ڀڄن ٻڌايو پوءِ ته گهنشام، دولت، پنهون، مٺو، پرديپ، مڪيش، تاراچند، ڊاڪٽر ڪيلاش آنند، واشو، سروڻ، يشونت، ديپڪ، ڀيمون سڀني مون کي چيو ته ادا هڪڙي ڀڄن ۾ ڇا ٿيندو؟ ڀڄن اوهان کي اڃان ٻڌائڻا پوندا پوءِ دوستن جي محبت سان ستسنگ صفا مچي ويو رات جو هڪ وڳي تائين جاڳياسين، ٻئي ڏينهن پريم، رامچند، نند جي والد صاحب جي پويان ٻارس جي ماني هئي، ٻارس ۾ ٽنڊي جان محمد جي مشهور اُستاد امولک داس ٿري سان علمي ڪچهري ٿي. رات جو ستسنگ شروع ٿيو وڏا وڏا ڀڳت لٿل هجن، رائيچند مڪواڻي اهڙا ته ڪبير ۽ ميران جا ڪلاسيڪل ڀڄن ٻُڌايا جو ذري گهٽ ماڻهن ۾ ماڻهپو موٽي آيو. مون سوچيو جتي اهڙا ڀڳت لٿل هجن اُتي وڏن جي اڳيان وڏائي ڪرڻ ڪا چڱي ڳالهه ناهي پر سوائي ديو ۽ هرش وارا چون نه سائين اسين اوهان جا ڀڄن ٻڌي پوءِ ئي سمهنداسين. نيٺ مون کي رات جو ٻه وڳي وارو مليو مون ٻه ٽي ڀڄن ٻُڌايا پوءِ ته اصل گرڌاري لال، نندلال، مٺو ۽ سميع وارن پئسا گهورڻ شروع ڪري ڏنا. ڪلاڪ ۾ جام رپيا ملي ويا. ٻارڙا ڏاڍا خوش ٿيا مون کي چيائين ته ڪيئن سائين اسان جي خواهش پوري ڪرڻ جو اوهان کي فائدو ٿيو نه؟ مون چيو بابا اصل ٻيڙا ئي پار ٿي ويا. سڀ گڏجي خرچي ڪنداسين. چوڏانهن سئو ۾ اڌ پئسا سازندرن کي ڏنا. ڪجهه ٻارن کي ڪجهه مون به خرچي ڪئي. سڄي رات ستسنگ هليو، جنهن ۾ لڪياري شاهه، کوسا، جعماڻي، ڪلوئي، شيدي ۽ ٻين مختلف برادرين جي ماڻهن بغير ڪنهن ذات پات جي ميران، ڪبير، شاهه صاحب جي شاعري تي مشتمل سست سنگ ٻڌو. ٻئي ڏينهن ساڳي ماڻهن پري پري کان آيل مهمانن کي ماني پئي کارايائين. مون کي ٽنڊي جان محمد شهر وارن ۽ استاد پڏو جي خاندان وارن پاران مليل محبتون ڏسي ڏاڍي خوشي ٿي، آخر ۾ ڪرشن “ڪمار ساٿي” سان واپس ڳوٺ ايندي مهل والجي دررزي ۽ ساگر سنڌي سان ڪچهريءِ ٿي ۽ سليم رضا مسيح مون کي پنهنجي شاعري جو ڪتاب تُحفي طور ڏنو. موٽر سائيڪل تي ايندي مهل ٽنڊي ۾ ڀيڻايي وشني مل ۽ دوست سريش ميگهواڙ جي گهر وياسين جتي سريش جي والد ۽ ڀاءُ اسان کي چانهه پياري.سچ پڇو ته ٽنڊي جان محمد شهر وارن جي محبتن ملڻ کان پوءِ آئون ٽنڊي جان محمد کي پنهنجو ٻيو گهر سمجهندو آهيان.