انڊس هوٽل ۾ محمد ابراهيم جويي جي سالگرهه
اڄ تاريخ 13 آگسٽ 2016 تي انڊس هوٽل حيدرآباد ۾ صبح جو يارهين وڳي سنڌ جي ترقي پسند اديب محمد ابراهيم جويي جي هڪ سئو هڪ سالگرهه تقريب زرعي يونيورسٽي ٽنڊي ڄام طرفان رکي ويئي، جنهن ۾ شرڪت جي دعوت مون کي جامي چانڊيي ايس ايم ايس ذريعي ڏني، آئون انهي پروگرام ۾ شرڪت جي لاءِ لطيف آباد مان پنڌ ئي پنڌ انڊس هوٽل پهتس، جيئن ئي انڊس هوٽل ۾ داخل ٿيس ته سامهون سامهون جامي چانڊيو ۽ مهتاب اڪبر راشدي ڪچهري ڪري رهيا هئا، آئون جيئن ئي جامي چانڊيي سان هٿ ملائي پروگرام واري هال ۾ داخل ٿيس ته ڇا ڏسان هال سڄو ماڻهن سان ڀريو پيو هو، ماڻهو محمد ابراهيم جويي جي محبت ۾ بلڪل وقت جي پابندي سان الائي ڪٿان ڪٿان کان سيڙائي پهچي ويا هئا، آئون هال ۾ داخل ٿيڻ کانپوءِ ڪجھه دوستن سان هيلو هاءِ ڪرڻ بعد ڪرسي تي ويٺس، تقريب ۾ ماڻهو ته سڀ پهچي ويا هئا پر صرف محمد ابراهيم جويي جو انتظار هو، ڇاڪاڻ ته هو اڃان نه پهتو هو، بس ٿوري دير کانپوءِ ابراهيم جويو صاحب محسن جويي ۽ مظفر جويي سان گڏجي هال ۾ داخل ٿيو، ساڻس ٻيا اديب به گڏ هئا، هال ۾ ويٺل سڀني مهمانن محمد ابراهيم جويي جو اُٿي بيهي گرم جوشي سان تاڙيون وڄائي استقبال ڪيو، نصير مرزا ڦُڙتي سان اسٽِيج تي چڙهي هڪ ڪمپيئر جي حيثيت سان ابراهيم جويي کي صدارتي ڪرسي تي ويهڻ لاءِ سڏ ڪيو، محمد ابراهيم جويي کي محسن جويي وارا اسٽيج تي کڻي ويا ۽ سندس صدارتي ڪرسيءَ تي ويهاريو، ان کانپوءِ مهتاب اڪبر راشدي، زرعي يونيورسٽي ٽنڊي ڄام جي وقتي وائيس چانسلر سفر، ترقي پسند دانشور جامي چانڊيي، پروفيسر سليم ميمڻ، پروفيسر اسماعيل ڪنڀر، محسن جويي ۽ تاج جويي کي اسٽيج تي اعزازي ۽ خاص مهمان طور ويهاريو ويو، پروگرام جي شروعات راڳي ذوالفقار جي آلاپ ذريعي لطيف سائين جي وائي سان ڪرائي ويئي، ان کانپوءِ آجياڻي تقرير لاءِ اسماعيل ڪنڀر کي گهرايو ويو، جنهن چيو ته اسان جي زرعي يونيورسٽي ٽنڊو ڄام جي انتظاميا کي هن ڀيري اهو خيال آيو ته هن سال محمد ابراهيم جويي جي سالگرهه ملهائڻ جو سهرو اسان ٿا کڻون، نيٺ اسان محمد ابراهيم جويي صاحب سان رابطو ڪيوسين ۽ جويي صاحب سندس هڪ سئو هڪ سالگرهه ملهائڻ جي پاڻ خوشي سان اجازت ڏنائين، تنهن ڪري اڄ توهان سڀ سڄي سنڌ جي ڪنڊ ڪڙڇ مان هن خاص پروگرام ۾ آيا آهيو، اسين اوهان سڀني جا ٿورائتا آهيون، اسان کي فخر آهي جو اڄ اسان پنهنجي عظيم اديب سان سالگرهه ملهائڻ لاءِ هتي گڏ ٿيا آهيون، اُميد ته اوهان سڀني کي اِهو پروگرام پسند ايندو، پروفيسر اسماعيل ڪنڀر کانپوءِ ڪراچي مان آيل شاهه لطيف چيئر جي ڊائريڪٽر پروفيسر سليم ميمڻ پنهنجي خطاب ۾ چيو ته هي پروگرام زرعي يونيورسٽي ٽنڊي ڄام وارا ”شيخ اياز ڪارنر“ جيڪو ٽنڊي ڄام يونيورسٽي ۾ قائم ٿيو آهي ان سان گڏ ڪرائڻ وارا هئا، پر مون چيو ”شيخ اياز ڪانر“ واري پروگرام ۾ اهو پروگرام ڪندا ته جويي صاحب واري سالگرهه تقريب ڍڪجي ويندي، تنهن ڪري منهنجو خيال اِهو آهي ته ڪارنر ڀلي اوهان يونيورسٽي ۾ قائم ڪريو پر سالگرهه وارو پروگرام حيدرآباد ۾ رکرايو ته جيئن حيدرآباد ۾ سنڌ جي مختلف شهرن مان ادب سان چاهه رکندڙ اسان جا شاعر اديب آساني سان پهچي سگهن، سو زرعي يونيورسٽي ٽنڊي ڄام وارن جا اهي قرب آهن جو اُنهن منهنجي ڳالهه کي تسليم ڪندي هن پروگرام کي حيدرآباد ۾ رکرايو، باقي محمد ابراهيم جويي صاحب تي ڇا ڳالهائجي؟ هن جا لکيل ڪتاب ئي اسان کي ٻڌائين ٿا ته سائين جن پاڻ ڇا آهن؟ اسان هڪ سال اڳ سائين جي حوالي سان محمد ابراهيم جويو ڪاميٽي ٺاهي هئي، جنهن جي معرفت اسان مختلف پروگرام سڄي سنڌ ۾ رکرايا، جيڪي اسان وٽ سڀ وڊيو ۾ محفوظ آهن، اسان جي ڪاميٽي محمد جويي صاحب جا تقريبن سڀ ڪتاب ڇپرايا آهن، ان کانپوءِ ابراهيم جويي صاحب جا سڀ ڪتاب اسان محمد ابراهيم جويو صاحب جي نالي سان ٺاهيل ويب سائيٽ تي اپ لوڊ ڪيا آهن، جتان نه صرف ماڻهو فري ۾ڪتاب پڙهي سگهن ٿا پر اُتان کان اُهي ڪتاب ڊائون لوڊ به ڪري سگهن ٿا، تنهن ڪري اسان کي جيڪو ڪم ڪرڻو هو اهو ڪري ڇڏيو، هاڻ اسان اڄ جي هن سالگرهه تقريب ۾ اِها ڪاميٽي ٽوڙڻ جو اعلان ڪريون ٿا ڇاڪاڻ ته اسان کي جيڪو ڪم ڪرڻو هو اهو اسان فائنل ڪري ڇڏيو، آخر ۾ سليم صاحب سڀني جا ٿورا مڃيا ۽ پنهنجي جڳهه والاري, سليم صاحب کانپوءِ ابراهيم جويي جي فڪري وارث ان جي ڏهوٽي محسن جويي کي تقرير لاءِ گهرايو ويو، جنهن پنهنجي تقرير ۾ چيو ته آئون اڄ ڪجهه وڌيڪ ڳالهائيندس ڇاڪاڻ ته مون کي هروڀرو ڪٿي تقرير جو موقعو ناهي ملندو پر خاص ڪري هر سال سائين ابراهيم جويي جي سالگرهه ۾ ڳالهائڻ جو موقعو ملندو آهي، تنهن ڪري آئون ضِرور ڪجهه ٽائيم وٺندس براءِ مهرباني ڪري بور نه ٿجو، محسن جويي پنهنجي تقرير ۾ چيو ته ابراهيم جويي پنهنجي سڄي زندگيو سنڌ سان ڪميٽيڊ رهيو، ان شروع شروع ۾ ”سنڌ بچايو کنڊ بچايو“ جهڙو بهترين ڪتاب لکي هڪ تاريخي ڪم ڪيو، تنهن ڪري اهو ڪتاب آخر تائين ڪوڙ ۽ دوکي سان ائين وڙهندو رهندو جيئن ڪارل مارڪس جو ڪتاب ”داس ڪيپيٽال“ هي دنيا جيسين آهي، تيسين هي ڪتاب سرمائيداري ۽ جاگيرداري سان جهيڙيندو رهندو، محسن جويي کانپوءِ تاج جويي کي تقرير لاءِ گهرايو ويو، جنهن لکت ۾ محمد ابراهيم جويي تي مختصر تقرير پڙهي پنهنجي جڳهه ورتي، تاج کان پوءِ اڳوڻي ثقافتي وزير محترمه سسئي پليجو صاحبه پنهنجي خطاب ۾ چيو ته آئون ابراهيم جويي صاحب کي سندس 101 سالگرهه جي موقعي تي مبارڪباد پيش ڪريان ٿي. اڄ جيڪو اسان شعور جي حوالي سان ايترو اڳتي نڪتا آهيون، ان ۾ محمد ابراهيم جويي، رسول بخش پليجي ۽ جيجي زرينه بلوچ جهڙين عظيم شخصيتن جو اهم ڪردار آهي، جنهن کان ڪير به انڪار نٿو ڪري سگهي، تنهن ڪري اسان کي اهڙن املهه ماڻهن جو جيئري ئي قدر ڪرڻ گهرجي. سسئي پليجو کان پوءِ نصير مرزا سنڌ جي ترقي پسند دانشور جامي چانڊيي کي سڏ ڪيو. جنهن پنهنجي تقرير ۾ چيو ته آئون خوش نصيب آهيان، ابراهيم جويو جن ترقي پسند نوجوانن کي چاهيندو آهي، انهن ۾آئون به شمار آهيان، سائين اسان کي وڌ کان وڌ ٿنڪر لائبريري ۾ ڪتاب پڙهائڻ جو عادي بڻايو. محمد ابراهيم جويي جي سڀ وڏي خوبي مون کي اها لڳندي آهي ته مون هن کي ڪڏهن به واندو ويهندي نه ڏٺو، هو هميشه ڪم ۾ مشغول رهيو آهي، سنڌ ۾ تمام ٿوريون شخصيتون آهن، جن سنڌ جي شعوري سجاڳي لاءِ ڪم ڪيو انهن مان محمد ابراهيم جويو به هڪ آهي، جنهن سڄي سنڌ ۾ علمي، ادبي ۽ سياسي فڪر پکيڙيو، اسان روشن خيالي جي حوالي سان 20 کڻ ڪتاب ڇپرايا آهن جيڪي روشن خيالي جي علم جو عرق آهن، اُهي سنڌ جي سڀني نوجوانن کي ضرور پڙهڻ کپن، ابراهيم جويي سنڌ ۾ ڄڻ ته هڪ اسڪيم تحت ڪم ڪيو آهي. مثلن ابراهيم جويي جي ڪتاب جو نالو آهي، ”سنڌ منهنجي خوابن جي “ اهڙي طرح ڄڻ ته اهي سڀ سنڌ جي بهتري لاءِ اسڪيم تحت لکيا ويا هجن، تنهن ڪري اسان کي گهرجي ته ابراهيم جويي صاحب جا سڀ ڪتاب پڙهون، وڌيڪ جويي صاحب جي باري ۾ مون “آدرشي حياتي جي هڪ صدي” جي عنوان سان ڪتاب لکيو آهي، ان ۾ اوهان کي جويي صاحب جي باري ۾ ڪافي ڄاڻ ملندي. اهو چئي جامي صاحب پنهنجي جڳهه ورتي، جامي صاحب کانپوءِ ٽنڊي ڄام زرعي يونيورسٽي جي وقتي وائيس چانسلر سفر کي تقرير لاءِ گهرايو ويو، جنهن سنڌ يونيورسٽي جي وائيس چانسلر مجيب صحرائي جو پيغام پڙهي ٻڌايو جنهن ۾ هن چيو ته منهنجي خواهش هئي ته انهي پروگرام ۾ آئون شرڪت ڪريان پر افسوس آئون ڪنهن ايمرجنسي ڪم سبب ٻاهر آهيان، بهرحال ابراهيم جويي صاحب سنڌ جي جيڪا خدمت ڪئي آهي، ان کي ڪڏهن به فراموش نٿو ڪري سگهجي، سفر جي انهي پيغام پڙهي ٻڌائڻ کانپوءِ نصير مررزا صاحب پروگرام جي خاص مهمان مهتاب اڪبر راشدي صاحبه کي تقرير لاءِ گهرايو، جنهن پنهنجي تقرير ۾ سڀ کان پهرين ابراهيم جويي صاحب کي سندس جنم ڏينهن تي واڌايون ڏنيون ۽ چيائين ته ابراهيم جويي پاڪستان ٺهڻ کان اڳ ۾ ”سنڌ بچايو کنڊ بچايو“ جهڙو شاندار ڪتاب لکي اسان کي سنڌ ۽ ننڍي کنڊ متعلق ٿيندڙ مسئلن کان اڳواٽ باخبر ڪيو، باقي ابراهيم جويي صاحب جي حوالي جيڪا ڪاميٽي ٺاهي هئي. ان بابت ماڻهن جا خيال هئا ته انهن کي پئسا جام ملندا پر ڪاميٽي جي ميمبرن جيڪي ڪورٽن جا چڪر ڪاٽيا اهي اسان کي خبر آهي ته اسان ڪيترو ڀوڳيو، باقي ڪاميٽي کي جيڪو اسان ٽوڙڻ وارو علان ڪيو آهي، اهو ان ڪري ڪيو ڇاڪاڻ ته اسان پنهنجو ٽارگيٽ پورو ڪيو آهي، باقي اعتراض ڪندڙ جيڪڏهن شڪايت ڪن ٿا ته انهن کي اسين ٿا چئون ته هاڻي ڀلي اوهين اچو ڪم ڪريو ميدان اوهان لاءِ خالي آهي، وڌيڪ چيائين ته پروگرام ۾ ابراهيم جويي صاحب کي شابس آهي جو هو اسان سان گڏ 101 سالن جي ڄمار ۾ به گذيل 5 ڪلاڪن کان ويٺو آهي، متان اوهان سمجهو ته ضعيف هجڻ ڪري نه پيو سمجهي، آئون ڏسان پئي هو سڀ سمجهي پيو ۽ جيڪا ڳالهه ان پسند اچي ٿي ان تي هو تاڙيون به وڄائي پيو، مون ڏٺو ته ته ابراهيم جويي صاحب کي اڄ جيڪي سندس سالگرهه جي حوالي سان تحفا مليا انهن کي هي گڏ ڪري گنڍ ٺاهي پاڻ وٽ هڪ پاسي گڏ ڪري پيو، آئون سمجهان ٿي ته ابراهيم جويو 101 سالن جي عمر جي باوجود به جوان آهي، وڌيڪ آئون اوهان جو ٽائيم نٿي وٺان اڃان ابراهيم جويو به ڳالهائيندو اوهان سڀني جي مهرباني جو اوهان هن پروگرام کي ڌيان سان ٻڌو، مهتاب اڪبر راشدي کانپوءِ نصير مرزا سنڌ جي ترقي پسندي،. روشن خيالي ۽ سيڪيولزم جي پرچارڪ دانشور محمد ابراهيم جويي کي صدارتي خطاب جي گذارش ڪئي، مائيڪ ابراهيم جويي کي سندس ئي ڪرسي وٽ ٽيبل تي ڏنو ويو، هال ۾ ويٺل سڀني مهمانن ابراهيم جويي کي اُٿي بيهي سلام پيش ڪيو، ابراهيم جويي پنهنجي مختصر صدارتي خطاب ۾ چيو ته آئون ٽنڊي ڄام زرعي يونيورسٽي جي انتظاميا کي مخاطب ٿيندي چيو ته آئون اوهان جو شڪرگذار آهيان جو اوهان منهنجو جنم ڏينهن حيدرآباد ۾ ملهايو ۽ ان کان علاوه جيڪي به تقريب ۾ آيا انهن جا به لک ٿورا جو اُهي پنهنجو قيمتي وقت سيڙائي منهنجي سالگرهه تقريب ۾ شريڪ ٿيا، محمد ابراهيم جويي جي تقرير کانپوءِ پروگرام پڄاڻي تي پهتو، پروگرام ۾ آيل دوستن لاءِ منجهند جي ماني جو بندوست هو، سڀئي دوست ماني کائي روانا ٿيا.. هن سالگرهه تقريب ۾ شرڪت ڪري مون کي ابراهيم جويي صاحب جي آدرشي حياتي متعلق ڪافي ڄاڻ ملي.