مهاڳ
ٻارو! اوهان روز ڏسو ٿا ته ڪو بس هيٺان مئو، ڪو ٻڏي مئو، ڪو واٽ ويندي مئو، ته ڪو بستري تي ستي مئو، ڪنهن کي ڇتي پٽيو، ته ڪنهن کي ڪک سنگهيو. مرڻو ته اوسر آهي، ڀٽائي به زندگي کي جر تي ڦوٽو سڏيو آهي. پوءِ هي ٿورڙي حياتي، اهڙي نموني ڇو نه گذارجي جو هتان وڃڻ کان پوءِ به عوام ان کي چڱي نالي سان ياد ڪري. نالو زندهه، نه وڏن بنگلن ٺهرائڻ سان ٿئي ٿو، نه وري موٽر ڪارن ۾ چڙهڻ سان ٿئي ٿو. نالو تڏهن ٿئي ٿو، جڏهن ڪو ماڻهو پنهنجو آرام، پنهنجو مفاد ٻين لاءِ قربان ڪري ٿو. الله جي مخلوق سان پيار ڪري ٿو. اوهان پنهنجي درسي ڪتاب ۾ ابو بن ادهم جي نظم پڙهي هوندي، هن کي خود ڪائنات جي خالق پئي پيار ڪيو، ڇو ته هو الله جي بدن سان پيار ڪندو هو.
منهنجي سنڌ جا پيارا نونهالو! اوهان کي مان سچ ٻڌايان ته، سنڌ اهڙا ته ڀلوڙ ماڻهو پيدا ڪيا آهن، جن ٻين لاءِ پنهنجو گهر ٻاري ڏياري ڪري ڇڏي. سنڌ جي تاريخ، اهڙن ماڻهن سان ڀري پئي آهي جيڪي بندن جا بندا ٿيا. پنهنجي لاٰءِ نه پر ٻين لاءِ جيئرا رهيا اهي ملڪ ۽ ملت جا سڄڻ هئا. گهڻگهرا هئا. اهي شير شاهه جا شڪرا نه هئا. اهي پنهنجن جا ويري نه سنڌڙي کي سهتائو ڪيو، پاڻ مري سنڌ کي جيئاري ويا. اهي چوڌاري چمڪاٽ هئا، ڏيئا ڏيئا لاٽ هئا. اڄ اهي اسان وٽ نه آهن، پر انهن جا سونهري ڪارناما ۽ انهن جو اعلى ڪردار اسان لاءِ آدرشي ۽ مثالي آهي. مون وٽ ڪتاب ۾ سنڌ جي انهن سڄڻن جو اوهان جي زبان ۾ اوهان سان ذڪر ڪيو آهي اوهان به انهن مان آهيو، اوهان به انهن جي اولاد آهيو، اوهان به هن جنم ڀوميءَ جا سرواڻ آهيو. چوندا آهن ته ” ڀت بنياد تي ويندي آهي“ اوهان جي رڳن ۽ نسن ۾ انهن بزرگن جو خون ڊوڙِي رهيو آهي، جن پنهنجي وطن واسين جي سک ۽ آرام لاءِ تن من ۽ ڌن لٽائي ڇڏيو.
مون هن ڪتابچي ۾ انهن بزرگن جي انسان دوستي، مذهبي رواداري ۽ هر شيءَ ۾ پرين پسڻ واري جذبي کي پيش ڪري اوهان کي ٻڌائڻ جي ڪوشش ڪئي آهي ته انسانيت ڇاکي چئبو آهي ۽ خدمت خلق سان خدا کي ڪيئن راضي ڪبو آهي. مون کي اميد آهي ته اوهان ننڍڙا، جيڪي نفسياتي طور وڏن جي نقل ڪرڻ کي پسند ڪندا آهيو، پاڻ ۾ انهن جهڙو جذبو انگ پيدا ڪري هن ڪوڙهئي ۽ روڳي سماج مان ڪن ڪچرو ڪڍي سنڌ کي خوشحال، سرسبز ۽ سهائو سهانو ڪندا.
دادا سنڌي
داد لغاري
12 مارچ 1989ع