چونڊن کانپوءِ آمريڪا جو منظر نامو
8 نومبر 2016ع تي آمريڪا ۾ ٿيل صدارتي چونڊن جي ڳالهه ڪرڻي هئي ۽ ڪٿان جو ڪٿي اچي نڪتاسون! سو ذڪر ڪندو هلان ته 1975ع ۾ اڇن آمريڪين جي سالياني گهرو آمدني 45000$ هئي جيڪا اڄ گهٽجي 37000$ تي پهتي آهي. پاڻ هيءَ ڳالهه خاص طور تي انهن ويڙهاند وارين رياستن جي پيا ڪريون جيڪي گذريل چونڊن ۾ ۽ عام طور تي ڊيموڪريٽڪ پارٽي ئي کٽندي آئي آهي. يعني وسڪانسن، مشيگن، اوهائيو، فليڊيلفيا ۽ پينسلوانيا رياستون! ڊيموڪريٽڪ پارٽي انهن رياستن ۾ وڌندڙ بيروزگاري، ڪارخانن جي بند ٿيڻ، صحت پاليسين جي مهانگو ٿيڻ وغيره کي نظر انداز ڪندي رهي ۽ نتيجي هي نيريون رياستون ڦري ڳاڙهيون ٿي پيون ۽ ڊونالڊ ٽرمپ کي صدارتي چونڊ کٽرائڻ ۾ خاص ڪردار ادا ڪيائون. سو ٿيو ائين جڏهن هنن رياستن جي عام اڇن آمريڪين جي گهرن ۾ ان داڻا کُٽا ته هي همراھ ڇتا ٿي پيا ۽ وري نه جڏهن هنن همراهن وٽ مال متاع ايندو ۽ گهرن ۾ چار انَ داڻا وڌندا، تڏهن هي يار به سياڻا ٿيندا. اميد ڪري سگهجي ٿي ته ائين ئي ٿيندو ڇاڪاڻ ته مٿي بيان ڪيل مشهور سنڌي چوڻيءَ ۾ ڏنل ڏاهپ به اهو ئي ڏس ڏيئي ٿي.
آمريڪا جي چونڊيل پنجيتالهين صدر ڊونالڊ ٽرمپ، وفاق ۾ موجود اهم عهدن ۽ وزارتن لاءِ پنهنجا ساٿي ڳولهڻ شروع ڪيا آهن. ظاهر آهي ته هو انهن ماڻهن کي ئي چونڊيندو يا کڻي ايندو، جيڪي هن جي نظريي ۽ خاص طور تي چونڊ مهم دوران ڪيل واعدن جي حمايت ۾ هوندا، جن جي بنياد تي هو آمريڪا جو صدر چونڊيو ويو آهي. ظاهري طور تي لڳي ائين ٿو ته صدر ٽرمپ اهڙن ماڻهن کي نامزد ڪري اهم عهدن جون ذميواريون ڏيڻ چاهي ٿو، جن ماڻهن کي روشن خيال ڌريون، ڇاپي ۽ برقي رابطن جا ادارا قبول نه ڪندا، سواءِ هڪ اڌ نامزد يا چونڊيل ماڻهوءَ جي! هتان جي آئيني اصولن مطابق وفاقي وزير (جن کي هت سيڪريٽري ٿو چئجي) ۽ ٻيا اهم عهدا، صدر پنهنجي مرضيءَ سان چونڊي کڻي ٿو؛ جنهن کانپوءِ ڪانگريس ۽ سينيٽ جي ڪميٽي صدر طرفان انهن چونڊيل/ نامزد ڪيل ماڻهن کي پڪو ڪري ٿي. ڪجهه سال اڳ، ڪانگريس ۽ سينيٽ کي واضح اڪثريت سان صدر طرفان چونديل ماڻهن کي پڪو ڪرڻو هوندو هو، جنهن کي ڊيموڪريٽڪ پارٽي آئيني ترميم آڻي سادي اڪثريت ۾ تبديل ڪيو. جيڪا ڳالهه هنن کي هاڻي ڳچيءَ ۾ پئي آهي. ڇاڪاڻ ته هينئرريپبليڪن پارِٽيءَ جي ڪانگريس ۽ سينيٽ ۾ سادي اڪثريت آهي ۽ هنن کي ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ جو هڪ به ووٽ نه ٿو گهرجي، تنهنڪري ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ وارا چاهن به ، ته به صدر طرفان مقرر ڪيل ڪنهن به سيڪريٽري يا عهديدار جي مقرريءَ کي روڪي يا رد نه ٿا ڪري سگهن!
چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ، هن وقت تائين جن اهم عهدن تي پنهنجا ماڻهو مقرر ڪيا آهن تن جو تفصيل ڪجهه هن طرح آهي:
[b]1. رينس پرائبس White House Chief of Staff : (Reince Priebus)
[/b]هي همراھ، ريپبلڪن پارٽيءَ جي نيشنل ڪميٽيءَ جو چيئرمين آهي ۽ مونکي چڱيءَ طرح ياد آهي ته چونڊ مهم دوران جڏهن ڊونالڊ ٽرمپ عورتن خلاف گٿا لفظ ڳالهايا هئا ۽ هُن خلاف ڪيئي جنسي خواريون سامهون آيون هيون ته گهڻا ريپبلڪن پارٽيءَ جا اڳواڻ يا ته ڊونالڊ ٽرمپ کان پاسو ڪري ويا هئا يا هن جي مذمت ڪئي هيائون، رينس پرائبس اهڙو پارٽي اڳواڻ هو جو منڍ کان آخر تائين ٽرمپ جي پاسي بيٺو رهيو. ياد رهي ته عام طور تي پارٽيءَ جي نيشنل ڪميٽي، صدارتي چونڊ مهم لاءِ چندو گڏ ڪري خرچ ڪري ٿي، جڏهن ته صدارتي اميدوارن جي پنهنجي قائم ڪيل چونڊ مهم ڪميٽي به چندو ۽ خرچ ڪندي آهي. پرائبس جي اها ڪوشش هوندي ته چونڊ مهم دوران ڊونالڊ ٽرمپ جيڪي واعدا ڪيا آهن، سي پورا ڪجن، خاص طور تي انهن ۾ محصول، غيرقانوني هجرت، واپار، صحت، ماحوليات ۽ روزگار وغيره اچي وڃن ٿا.
[b]2. اسٽيفن بينن Chief Strategist : (Stephan Bannon)
[/b]عام خيال اهو آهي ته ڊونالڊ ٽرمپ کي صدارتي چونڊون کٽائڻ ۾ ساڄي ڌر جي بنياد پرست تنظيم برائيٽبرٽ (Breitbart) جي سربراه اسٽيفن بينن جو تمام وڏو ۽ اهم ڪردار آهي. ڊونالڊ ٽرمپ، بينن کي وائيٽ هائوس جي چيف آف اسٽاف لاءِ به بهتر اميدوار طور اڳتي آندو، پر پوءِ هن کي چيف اسٽريٽيجسٽ جي اهم عهدي لاءِ نامزد ڪيو آهي، جو هن عهدي لاءِ ڪانگريس ۽ سينيٽ ڪميٽي جي منظوريءَ جي ضرورت ڪانهي . اسٽيفن بينن جي نامزدگيءَ کي روشن خيال حلقا، برقي ۽ ڇاپي جي رابطن جا ادارا سٺو ڪو نه ٿا سمجهن. روشن خيال ماڻهن ۽ ادارن طرفان، ان نامزدگي کي تمام گهڻي تنقيد جو نشانو بڻايو ويو آهي، ڇو ته بينن نظرياتي طور تي نسل ۽ بنياد پرست ڄاتو ۽ سڃاتو وڃي ٿو. هي همراھ ئي ڊونالڊ ٽرمپ جي چونڊ مهم جو سربراھ هو، تنهن ڪري اهو خيال عام آهي ته چونڊ مهم دوران جيڪي به نسل پرستي ۽ بنياد پرستيءَ جا نعرا ۽ لاڙا ڏنا ويا، سي حقيقت ۾ بينن جي ئي ذهني پيداوار جو حصو هئا. بينن جي نامزدگيءَ تي ايتري تنقيد ٿي آهي، جو سمجهيو وڃي ٿو ته هي همراھ ٿي سگهي ٿو ته پاڻ ئي انهيءَ عهدي جي مقرريءَ تان هٿ کڻي وڃي. باقي آئيني طور تي ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ وارا هن جو رستو روڪي نه ٿا سگهن.
[b]3. مائيڪ پومپيو CIA Director : (Mike Pompeo)
[/b]مسٽر مائيڪ، فارغ ٿيل فوجي آفيسر ۽ گهريلو جاسوسي ڪاميٽيءَ جو ميمبر آهي. مائيڪ پومپيو، صدارتي اميدوار هيلري ڪلنٽن خلاف تمام سخت بيان بازي ڪئي هئي، خاص طور تي جڏهن 2012ع ۾ آمريڪي ايمبيسي بن غازي لبيا تي حملو ٿيو هو ۽ ان ۾ ڪجهه آمريڪي عملي جا ماڻهو مري ويا هئا.مائيڪ، هارورڊ لا اسڪول جو فارغ التحصيل، تيز فهم، چالاڪ ۽ طبيعتن ويڙهاڪ ماڻهو آهي، جيڪڏهن مائيڪ کي سينيٽ ۽ ڪانگريس ڪميٽي پڪو ڪري ٿي ته هي همراهه تمام گهڻي وقت کانپوءِ ڪنهن ايڏي وڏي ۽ اهم عهدي تي فائز ٿيندو، جيڪو صرف ۽ صرف هڪ پارٽيءَ جو حمايت يافتا ۽ پڻ طرفدار هوندو! جيتوڻيڪ ڪجهه حلقا اها اميد ڪن ٿا ته مائيڪ پومپيو پنهنجي عهدي دوران ڪانگريس سان ويجها تعلق رکندو ۽ نڀائيندو.
[b]4. جيف سيشنس Attorney General : (Jeff Sessions)
[/b]جيف سيشنس، الاباما رياست کان سينيٽر چونڊيل آهي، جنهن لاءِ چيو وڃي ٿو ته هي همراهه تمام سختگير خيالن جو مالڪ آهي ۽ جي هيءُ اٽارني جنرل جي عهدي جي مقرريءَ لاءِ پڪو ٿي ٿو وڃي، ته ڊونالڊ ٽرمپ جي چونڊ مهم دوران ڪيل واعدن کي عملي جامو پهرائڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو؛ انهن ۾ خاص طور تي غير قانوني هجرت، ڏوهن جي روڪٿام، دهشتگرديءَ جي روڪٿام ۽ نشي جي ڪاروبار جي روڪٿام وغيره اچي وڃن ٿا. ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ وارن کي ڊپ آهي ته جي اٽارني جنرل جي عهدي لاءِ جيف سيشنس پڪو ٿي ٿو وڃي. ته هو شهري حقن ۽ سزائن جا قانون بدلائي سگهي ٿو. ياد رهي ته هي همراهه پنهنجي سختگير خيالن سبب 1986ع ۾ جج جي عهدي جي مقرر لاءِ پڪو ٿيڻ کان رهجي ويو هو ۽ اهو خيال ڪيو پيو وڃي ته هينئر به هن لاءِ پڪو ٿيڻ ڪو سولو ڪم نه هوندو.
[b]5. مائيڪل فلن National Security Advisor : (Michael Flynn)
[/b]مائيڪل فلن، رٽائرڊ فوجي جنرل ۽ دفاعي جاسوسي اداري جو اڳوڻو سربراھ آهي. هي تجربيڪار همراھ، ڊونالڊ ٽرمپ جو ساڄو هٿ ثابت ٿي سگهي ٿو. خاص طور تي جڏهن چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ کي ڪو سياسي، سرڪاري يا فوجي تجربو ناهي رهيو. مائيڪل، جيڪو ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ جو ميمبر رهيو آهي؛ هو سموري چونڊ مهم دوران ٽرمپ جو قومي سلامتيءَ لاءِ صلاحڪار رهيو. موجوده صدر باراڪ اوباما هن کي دفاعي جاسوسي اداري جي سربراهي عهدي تان هٽايو هو، جنهن کانپوءِ هن “Flynn Intel Group” جي نالي سان هڪ مشاورتي ادارو جوڙي ورتو. گذريل سال هن کي ڪريملن ماسڪو ۾ هڪ باوقار تقريب جي دوران روسي صدر پيوٽن سان گڏ ويٺل ڏٺو ويو، جڏهن ته مائيڪل فلن ماسڪو ۾ پگهار عيوض هڪ تقرير ڪرڻ جي سلسلي ۾ ويل هو. ڪانگريس ڪميٽيءَ آڏو پڪي ٿيڻ لاءِ، هن همراھ کي اهڙن قسمن جي اختلافي نقطن کي ضرور منهن ڏيڻو پوندو ۽ هن لاءِ پڪو ٿِيڻ سولو ڪم ڪونه هوندو.
[b]6. نڪي هيلي UN Ambassador : (Nikki Haley)
[/b]رياست ڏکڻ ڪيرولينا جي گورنر نڪي هيليءَ کي گڏيل قومن جو آمريڪا لاءِ سفير چونڊيو ويو آهي. گورنر هيليءَ پارٽيءَ جي پرائمري صدارتي چونڊن دوران فلوريڊا جي سينيٽر صدارتي اميدوار مارڪو روبيو جي حمايت پئي ڪئي ۽ ٽرمپ لاءِ هن جا ڪي سٺا خيال نه هئا. چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ پاران گورنر هيليءَ جي چونڊ کي سٺو سنوڻ سمجهيو پيو وڃي؛ ته ڇاڪاڻ هڪ ته هوءَ عورت آهي، ٻيو ته هوءَ هجرت ڪري آيل هندستاني سک ڪٽنب جي ڌيءَ آهي؛ ۽ سڀ کان وڏي ڳالهه ته هو ٽرمپ تي تنقيد ڪندي رهي آهي. تنهن جي باوجود هن کي نامزد ڪرڻ تي ماڻهو اهو پيا سمجهن ته ڊونالڊ ٽرمپ تنقيد ڪندڙن کي به ساڻ کڻي هلي سگهي ٿو. توڻي جو ڪجهه حلقا وري اهي اعتراض پيا وارين ته گورنر نڪي هيليءَ کي بين الاقوامي سياست جو ڪو تجربو ناهي، تنهن ڪري هوءَ هن عهدي جي مقرريءَ لاءِ مناسب چونڊ ناهي. جڏهن ته هيليءَ کي پڪي ٿيڻ لاءِ پارٽيءَ جي مڪمل پٺڀرائي هوندي.
[b]7. بيٽسي ڊيووز Education Secretary : (Betsys DeVos)
[/b]چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ، وفاقي تعليم جي سيڪريٽري (وزير) لاءِ بيٽسي ڊيووز جي چونڊ ڪئي آهي. بيٽسي جي تعليم جي سيڪريٽريءَ لاءِ چونڊ ڪري، چونڊيل صدر ٽرمپ هڪ نموني رياست مشيگن جي عوام جي شڪريا ادائگي ڪئي آهي، ڇاڪاڻ ته چونڊ مهم دوران اندازن ۽ ماپن موجب هيءَ رياست هيلريءَ جي حق ۾ هئي. بيٽسي گذريل ٽيهن سالن کان تعليم جي ڀلائيءَ لاءِ پاڻ پتوڙي رهي آهي ۽ تعليم لاءِ ڪم ڪندڙ ڪيترن ئي فلاحي ادارن جي ميمبر يا سربراھ رهي آهي. سندس تعلق هڪ امير ۽ اثر رسوخ رکندڙ گهراڻي سان آهي.
چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ کي اڃان کوڙ سارا اهم عهدا ۽ وزارتون ڀرڻيون آهن. جن ۾ پرڏيهي وزير جو عهدو خاص اهميت وارو آهي، جنهن کي هتي ”سيڪريٽري آف اسٽيٽ“ چئجي ٿو؛ جو ان سلسلي ۾ رياست ميساچوسيٽس جي اڳوڻي گورنر ۽ 2012ع جون باراڪ اوباما کان صدارتي چونڊون هارائيندڙ مٽ رامني ۽ نيويارڪ شهر جي اڳوڻي ميئر روڊي جئيليئاني جا نالا زير غور آهن. هي ٻئي اميدوار ٻه ٻه ڀيرا چونڊيل صدر ٽرمپ سان ملي چڪا آهن، پر لڳي ائين ٿو ته ڊونالڊ ٽرمپ ۽ هن جا صلاحڪار اڃان تائين ڪنهن هڪ نالي تي متفق ٿي نه سگهيا آهن ۽ هينئر هينئر هن ڪالم جي پڄاڻيءَ کان پهرئين هڪ ٽيون نالو به زير غور آيو آهي؛ اهو آهي فارغ ٿيل جنرل ڊيوڊ پيٽرياس جو. ياد رهي ته هي ساڳيو جنرل پيٽرياس آهي جنهن کي 2012ع ۾ افغان جنگ دوران هڪ سياسي بيان ڏيڻ تي صدر باراڪ اوباما گهرائي استعيفيٰ ورتي هئي. ٻين اهم وزارتن ۾ زراعت، صحت، گهرو تحفظ ۽ آمد و رفت وغيره اچي وڃن ٿيون.
نيويارڪ شهر جي مشهور ۽ معروف ففٿ اوينيوز (5th Avenue) تي واقع ٽرمپ ٽاور، جتي چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ رهي ٿو، اڄڪلهه سڀن جي نگاهن جو مرڪز آهي. هتي روزانو مختلف عهدن ۽ وزارتن جي اميدوارن جون حاضريون لڳن ٿيون ۽ پوءِ ڪجهه ڀاڳ ڀرين جا نالا ظاهر ڪيا وڃن ٿا، جن کي ڪنهن عهدي يا وزارت لاءِ چونڊيو وڃي ٿو. ياد رهي ته هيءَ ساڳيو ففٿ اوينيو آهي جنهن تي اسانجي پياري ۽ مٺڙي دوست حسن مجتبيٰ پنهنجو سدا بهار ۽ لازوال نظم لکيو آهي ۽ جنهن تي ڪيپيٽل پڪچرس طرفان سفيان خان، حسن مجتبيٰ جي آواز ۾ ٽيلي فلم ڀري هن نظم کي هميشه لاءِ آسمان جي بلندين تائين پهچايو آهي. هن نظم ۾ سيوهڻ جي گهٽين کي ففٿ ايوينيو ۽ هُڊسن درياءَ کي سنڌو درياءَ سان ڀيٽي، حسن پاڻ کي گهوٽڪيءَ يا سنڌوءَ جي نه پر بين الاقوامي شاعر طور مڃرايو آهي؛ تنهن جو اندازو اوهان اها مختصرفلم ففٿ اوينيو ڏسي بخوبي لڳائي سگهو ٿا.
(4 ڊسمبر2017ع)