واپاري صدر کي سياسي جهٽڪا...!
گذريل صدر باراڪ حسين اوباما 2010ع ۾ صحت جو مسودو منظور ڪرايو، جنهن جي منظور ٿيڻ سان تقريبن 22 ملين وڌيڪ ماڻهن کي صحت جون سهولتون مليون؛ انهن جو خرچ وفاقي ۽ رياستي حڪومتن پئي برداشت ڪيو. پهرين ڏينهن کان بنياد پرست ۽ ريپبلڪن پارٽيءَ جي اڪثر ميمبرن اُن مسودي جي مخالفت ڪئي. ريپبلڪن پارٽيءَ جا ميمبر اها دعويٰ ڪندا رهيا ته اسان اوباما جي ان صحت مسودي کي پهرين ڌڪ ۾ ختم ڪري نئون مسودو آڻينداسين! ساڳي ڳالھه ڊونالڊ ٽرمپ پنهنجي چونڊ مهم دوران چوندو رهيو ۽ اهو بنيادپرست ۽ ريپبلڪن پارٽيءَ جو مشهور نعرو بڻجي ويو: ” اوباما جي صحت مسودي کي ختم ڪري نئون بل آڻبو.“ بلڪِ ڊونالڊ ٽرمپ اها به دعويٰ ڪندو رهيو ته صحت جو سندس مسود وڌيڪ ماڻهن کي سستي اگهه تي صحت جون سهولتون مهيا ڪندو! نعرا ۽ ٻٽاڪون پنهنجي جاءِ تي، ريپبلڪن پارٽيءَ وارن کان ايترو به نه پهتو جو باراڪ اوباما جي ڏنل صحت پاليسيءَ جي جواب ۾ ستن سالن دوران پنهنجي مرضيءِ جو، عوام جي ڀلائي لاءِ ڪو مسودو تيار ڪن ها، جنهن تي سندن ئي پارٽيءَ جا نمائندا حمايت ڪن ها.
صدر ڊونالڊ ٽرمپ جو صحت مسودو، اسپيڪر پال رائن پاران 24 مارچ تي منظوريءَ لاءِ پيش ڪرڻو هو؛ عجيب اتفاق آهي ته اهو صحت مسودو پيش ٿيڻ کان پهرين پنهنجي موت پاڻ مري ويو. چوڻ وارا چون ۽ لکڻ وارا لکن ٿا ته اهو صدر ڊونالڊ ٽرمپ جو صدارت ملڻ بعد پهريون امتحان هو، جنهن ۾ هو ناڪام ويو. هن وقت ڪل 435 ميمبرن جي ايوان مان 235 ريپبلڪن پارٽيءَ جا ميمبر آهن ۽ صحت واري مسودي جي منظوريءَ لاءِ 215 ووٽ گهربل هئا. جيڪڏهن فرض ڪجي ته 193 ڊيموڪريٽڪ پارٽي ميمبرن مان هڪ به مسودي جي حمايت ۾ ووٽ نه ڪري ها ته به ريپبلڪن پارٽيءَ جي اسپيڪر پال رائن وٽ پنهنجا ايترا ووٽ هئا، جو هو سولائيءَ سان مسودو منظور ڪرائي پئي سگهيو! پر ائين ٿيو نه.... ڇاڪاڻ جو ٽرمپ انتظاميا ۽ اسپيڪر پال رائن کي سڌ پئجي وئي هئي ته سندن ئي پارٽيءَ جا ٽيهارو کن ميمبر صحت واري مسودي تي متفق ناهن، تنهن ڪري ووٽ ڪونه ڏيندا. صدر ڊونالڊ ٽرمپ ۽ اسپيڪر پال رائن انهن ميمبرن کي گهڻا ئي ايلاز منٿون ڪيا، پر انهن ميمبرن مسودي ۾ ڪجهه اهم تبديليون چاهيون، جيڪي آخري وقت ۾ ممڪن نه هيون. صدر ڊونالڊ ٽرمپ، حسبِ عادت ڌونس ڌمڪي تي به لهي آيو، پر انهن ميمبرن هن جي هڪ به نه ٻڌي. مجبور ٿي صدر ڊونالڊ ٽرمپ ۽ اسپيڪر پال رائن، صحت واري مسودو ڪانگريس اڳيان منظوريءَ لاءِ پيش ڪرڻ تان هٿ کڻي ويا. ڏسجي ته ڳالھه سمجهڻ کان ڏکي آهي ته ريپبلڪن پارٽيءَ جا ٽيهارو کن ميمبر، پنهنجي پارٽيءَ جي صدر ۽ اسپيڪر طرفان پيش ڪيل مسودي جي خلاف ڇو هئا؛ هنن جي ڪري صدر ڊونالڊ ٽرمپ جي وڏي واڪي دعوائن وارو صحت مسودو پنهنجي پڄاڻيءَ تي پهتو. جنهن سبب صدر کي پهرين وڏي ناڪامي ۽ خواري کي منهن ڏيڻو پيو.
دراصل آمريڪا جا سينيٽ يا ڪانگريس جا نمائندا ڀليءَ ڀت اهو سمجهن ٿا ته ملڪ جو صدر اچڻو وڃڻو آهي، چار سال يا ٻيهر چونڊيو ويو ته وڌ ۾ وڌ اٺ سال؛ پر هو ته تاحيات مدي لاءِ نمائندا رهن ٿا، جيستائين مٿن عوام جو اعتماد رهي ٿو ۽ هُو کين چونڊي اعلى ايوانن ۾ موڪلين ٿا، جيئن ڪجهه ميمبر گذريل ٽيهن پنجٽيهن سالن کان عوام طرفان وري وري چونڊيل نمائندا ٿيندا پيا اچن. رياست مشيگن جو جان ڊِنگيل ساڍن ستونجاھه سالن لاءِ ڪانگريس جو چونڊيل ميمبر هو، ته وري رياست ورمانٽ جو پيٽرڪ ليهي اٺٽيھه سالن کان سينيٽر چونڊبو پيو اچي. اهي عوامي نمائندا جڏهن به ڪنهن مسودي کي منظور يا نامنظور ڪرڻ لاءِ صحي ڪن ٿا ته سئو ڀيرا سوچين ٿا، ڇاڪاڻ ته ان مسودي جي ڪاميابي يا ناڪامي سموري عرصي لاءِ سندن پيڇو ڪندي رهي ٿي. وري ٻيهر اچون پيا صحت واري مسودي تي. هتان جو اڇو آمريڪي عوام ، خاص طور تي بنياد پرست ۽ ريپبلڪن پارٽيءَ جا ميمبر ان حق ۾ ناهن ته انهن ماڻهن کي به صحت جون مفت سهولتون ملن، جيڪي ڪم ڪار ڪونه ٿا ڪن، روزگار سان ناهن ۽ تنهن ڪري سرڪار کي محصول ڪونه ٿا ڏين. گذريل صدر اوباما، اهڙن ماڻهن کي مفت صحت سهولتون مهيا ڪيون، جن ۾ اڪثريت ڪارن ۽ هسپانوي باشندن جي آهي ۽ جنهن ڳالهه اڪثر آمريڪين کي چيڙائي وڌو؛ ۽ هو چاهين پيا ته اوباما طرفان منظور ڪيل صحت مسودي کي هٽائي نئون مسودو آندو وڃي. صدر ڊونالڊ ٽرمپ دعويٰ ڪئي ته سندس صحت مسودو ايندڙ ڏهن سالن ۾ 337 بلين ڊالر بچائيندو ۽ سڀني کي سستي اگھه تي صحت جون سهولتون ملنديون، جيڪو ممڪن نه هو. مٿان وري ڪانگريس بجيٽ آفيس پنهنجي رپورٽ به مسودي جي خلاف ڏيندي ٻڌايو ته نئين صحت منصوبي تي خرچ وڌيڪ ايندو ۽ سهولتون گهٽ ماڻهن کي ملنديون. صدر ڊونالڊ ٽرمپ جو منصوبو اهو هو ته صحت کاتي جا پئسا بچائي عوام کي محصولن ۾ ڪجهه ڇوٽ ڏبي، سو في الحال لڳي ائين پيو ته سندس ٻئي مسودا رولڙي جو شڪار ٿي ويا آهن. سو پاڻ کي ڪاروباري لهه وچڙ ۾ دنيا جو ڪامياب ترين واپاري سمجهندڙ ۽ دعويٰ ڪندڙ في الوقت سياسي محاذ تي ناڪامين جي منهن ۾ آهي.
[b]ٽرمپ جو روسي مسئلو
[/b]روزاني ”عوامي آواز“ جي 19 مارچ 2017ع جي سنڊي مئگزين ۾ ڇپيل ڪالم ۾ مون لکيو هو ته، ” هينئر وڃي معاملو اتي بيٺو آهي ته ڏسجي ته ڊونالڊ ٽرمپ جا پنهنجا، هن جي ويجهي ساٿين جا، يا هن جي چونڊ مهم سان لاڳاپيل ماڻهن جا روسي سفارتڪارن يا جاسوسن سان ڪيتري قدر ويجها تعلقات هئا ۽ ڇا انهن جي ڪري صدارتي چونڊ نتيجن تي ڪو اثر ٿيو آهي!؟ ان سلسلي ۾ ايندڙ ڪجهه هفتا وڏي اھميت وارا آهن.“ سو گذريل ٻن اڍائي هفتن کان معاملو وڃي پيو چٽو ٿيندو ۽ ڪجهه ماڻهن لاءِ دلچسپ ته وري ڪجهه ماڻهن لاءِ خطرناڪ!. ڪجهه ماڻهو ته وري وڏي واڪي دعويٰ پيا ڪن ته ٽرمپ جي چونڊ مهم جي ساٿين هيلري ڪلنٽن کي هارائڻ لاءِ روسي مدد ورتي. هتان جي کوڙ سارن ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن لکڻ شروع ڪيو آهي ته، ”ٽرمپ جو روسي مسئلو.“ هينئر ڳالھه صدر ڊونالڊ ٽرمپ جي چونڊ مهم جي ساٿين سنگتين کان اڳتي نڪري وڃي سندس خاندان تائين پهتي آهي، جو ڪانگريس انٽيليجنس ڪميٽيءَ سندس ناٺي جيريڊ ڪوشنر کي ڪميٽيءَ اڳيان پيش ٿي ڪجهه سوالن جا جواب ڏيڻ لاءِ سَڏ يو آهي.
هوڏانهن وري ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن، ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ وارن ۽ ڪجهه جهونن ريپبلڪ پارٽيءَ جي اڳواڻن ان ڳالهه تي ايڏو ته زور بار وڌو جو قومي سلامتيءَ جي صلاحڪار مائيڪل فِلن کي 24 ڏينهن اندر استعيفيٰ ڏيڻي پئي ۽ جيف سيشنس اٽارني جنرل مجبورن روس خلاف ڪمپيوٽرن وسيلي ڄاڻ چوريءَ جي جاچ کان پاڻ کي الڳ ڪرڻ جو اعلان ڪيو. يقينن اهو زور بار خواهه مخواهه يا هوا جي آڌار ناهي؛ ضرور ڪا ڳالھه هوندي، ڪي ثبوت يا نشان هوندا، تڏهن ته آمريڪا جي قومي سلامتيءَ جهڙي وڏي اداري جو صلاحڪار (جيڪو رٽائرڊ جنرل به آهي)؛ بغير ڪنهن چون چان جي استعيفى ڏئي وڃي گهر ويٺو. پر ايڏي سولي جان ڪٿان ٿي ڇٽي!؟ اوهان کي ياد ڏياريندو هلان ته هي ساڳيو رٽائرڊ جنرل مائيڪل فِلن آهي، جنهن 20 جولاءِ تي ريپبلڪن پارٽيءَ جي اجلاس ۾ تقرير ڪندي هيلري ڪلنٽن کي قومي سلامتيءَ لاءِ نقصانڪار ۽ خطرناڪ سڏيندي، کيس صلاح ڏني ته صدارتي چونڊن تان هٿ کڻي وڃي ۽ هن جي ڳالھه ٻُڌي ھال ۾ موجود ماڻهن نعرا پئي هنيا ته ، ”هيلريءَ کي ٻڌو، هيلريءَ کي ٻڌو.“ جنرل فلن به چيو ” هيلريءَ کي ٻڌو.“ قدرت جو قانون ۽ مڪافاتِ عمل ته ڏسو جو هينئر ساڳئي رٽائرڊ جنرل مائيڪل فِلن پنهنجي وڪيل جي ذريعي آڇ ڪئي آهي ته جاچ ڪندڙ ڪانگريس ڪميٽيءَ کي معافيءَ جي بدلي ۾ سڀُ ڪجهه ٻڌائڻ لاءِ تيار آهي، ۽ دلچسپ ڳالھه اها آهي ته جاچ ڪميٽيءَ سندس آڇ رد ڪري ڇڏي آهي، جنهن جو مطلب اهو ٿيو ته جاچ ڪميٽيءَ وٽ اهڙا ته ڪي پڪا پختا ثبوت موجود آهن، جو هو ڪنهن جي آڇ ٻڌڻ لاءِ تيار ناهن. صدر ڊونالڊ ٽرمپ جي روس واري معاملي ۾ لڳي ائين ٿو ته ڪونه ڪو جلد يا دير جيل جو منهن ضرور ڏسندو. بس اها ڪجهه وقت جي ڳالھه آهي. جيئن مون گذريل ڪالم ۾ ذڪر ڪيو هو ته، ”ڪانگريس ڪميٽيءَ جي چونڊن ۾ روسي مداخلت جي باري ۾ ھلندڙ جاچ تمام گهڻي اھميت لائق آهي! هينئر وڃي معاملو اتي بيٺو آهي ته ڏسجي ته ڊونالڊ ٽرمپ جا پنهنجا، هن جي ويجهي ساٿين جا، يا هن جي چونڊ مهم سان لاڳاپيل ماڻهن جا روسي سفارتڪارن يا جاسوسن سان ڪيتري قدر ويجها تعلقات هئا ۽ ڇا انهن جي ڪري صدارتي چونڊ نتيجن تي ڪو اثر ٿيو آهي!؟ ان سلسلي ۾ ايندڙ ڪجهه هفتا وڏي اھميت وارا آهن.“ صدر ڊونالڊ ٽرمپ لاءِ روسي مسئلو وڃي پيو منجهندو ۽ سندس اقتداري ايوانن لاءِ خراب ٿيندو. ڇاڪاڻ ته هاڻي هڪ يا ٻه نه پر صدر ڊونالڊ ٽرمپ جي اٺن ويجهن ساٿين خلاف جاچ هلي رهي آهي، جنهن ۾ سندس نياڻي جيريڊ ڪوشنر جو نالو به شامل آهي، جو هن تي الزام آهي ته هو هڪ سرڪاري روسي بئنڪ جي سربراھ سان مليو آهي . ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن جي چونڊن ۾ روسي مداخلت ۽ جاچ تان توجهه هٽائي ڪنهن ٻئي پاسي ڪرڻ لاءِ ڪو ٻيو نه پر صدر صاحب پاڻ وقت به وقت برقي نياپا ۽ نوان ناٽڪ ڪندو رهيو آهي. شروع ۾ ته ماڻهن هن جي نياپن ۽ ناٽڪن تي توجهه ڏني پر پوءِ ڳالهه گهڻن گھڻ گُهرن کي سمجھه ۾ اچي وئي، سواءِ ڪجهه بنياد پرست ۽ ڪُند ذهن ماڻهن جي. اهوئي سبب آهي جو تازن ڪرايل اندازن ۽ ماپن موجب سندس سٺي شهرت گهٽبي اچي 17 سيڪڙو تي پهتي آهي.
صدر ڊونالڊ ٽرمپ اقربا پروريءَ جا نوان مثال پيو جوڙي، اھڙا مثال آمريڪا جي ويجهي اقتداري سياست ۾ نظر نه ٿا اچن. هن جي صدارت کان پهرين ويجهن دوستن، دوستن جي دوستن ۽ اولاد يا عزيزن کي نوازڻ جو اهڙو مثال نه ٿو ملي. صدر ڊونالڊ ٽرمپ ڌيءَ اِوانڪا ٽرمپ کي سرڪاري عهدو ”صدر جي ٻانهن ٻيلي“ ۽ هن جي مڙس جيريڊ ڪوشنر کي ”تجربيڪار صلاحڪار“ جو عهدو ڏنو آهي. توڙي جو هو ٻئي ان ڳالهه کان انڪار ٿا ڪن ته سندن سرڪاري عهدا هنن جي واپاري فائدن لاءِ آهن، پر چوڻ وارا چون ٿا ته هو ٻئي پاڻ کي ان ڳالهه کان الڳ ڪري نه ٿا سگهن، جنهن ڪري صدر خلاف مفادن جي ٽڪراءَ وارو ڪيس ٿي سگهي ٿو. نه فقط اهو بلڪِه جيريڊ ڪوشنر ريپبلڪ پارٽيءَ جي گهڻن اڳواڻن ۽ وزيرن کان اڳڀرو ٿي، ڪيترن ئي معاملن ۾ ڄنگهه اڙائي، پنهنجي اھميت ڄاڻائي آهي، جيئن ٻاهرين ملڪن جي سربراهن سان آمريڪي صدر جي ملاقاتن ۾ هن جي موجودگيءَ کي تنقيد جو نشانو بڻايو پيو وڃي ۽ اهو چيو پيو وڃي ته جيريڊ ڪوشنر جي موجودگي واسطا وڌائڻ لاءِ آهي، ته جيئن هو ڪي واپاري فائدا وٺي سگهي.
صدر ڊونالڊ ٽرمپ، سندس ويجها دوست ۽ عزيز؛ صحت واري مسودي جي سياسي ناڪامي ۽ جهٽڪي مان ته ڪجهه وقت ۾ ڌڪ پچائي نڪري ويندا، البته روسي مسئلي مان آسانيءَ سان نڪرڻ نظر ڪونه پيو اچي. لڳي ائين پيو ته سندس ڪجهه ساٿين کي سزا ضرور ايندي ۽ ٿي سگهي ٿو ته ڪجهه ماڻهو جيل حوالي ٿين. بهرحال آمريڪا جي اندروني سياسي صورتحال وڃي پئي پيچيده ۽ دلچسپ ٿيندي، هينئر محسوس ائين پيو ٿئي ته سياسي صورتحال، واپاري صدر کان ڄڻ ته هٿن جي آڱرين مان واريءَ جيان ڇڻندي پئي وڃي.
(09 اپريل 2017ع)