تاريخ توساڻ آ، الوداع اوباما....!!
27 جولاءِ 2004ع تي جڏهن پهريون ڀيرو باراڪ حسين اوباما، ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ جي سالياني ميڙاڪي کي 17 منٽن لاءِ مخاطب ٿيو ته موجود ماڻهن جي اڪثريت يا آمريڪين جي، نه هُن جو نالو ٻڌو ھو نه ھُن کان واقف ھئا. ڪنهن ٿي ڄاتو ته ھي ڇهن فوٽن جو سنهڙو سيپڪڙو ، ڪارو آمريڪي، اڳتي ھلي آمريڪا ملڪ جو پهريون اقليتي صدر ٿيندو. اها سن 2000ع واري ميڙاڪي جي ئي ته ڳالهه آهي جڏهن کيس ھال ۾ اندر اچڻ لاءِ ٽڪيٽ به نه ملي ھئي ۽ ٻاهران ڪنهن سراءِ تي ويهي جلسو ڏسي شڪاگو روانو ٿيو هئو. ان ڳالهه سندس دل کي اھڙو جهنجهوڙيو جو هن ڀيري وري رياست الينوواءِ مان سينيٽر چونڊجي اچي مھمان خاص طور اهم خطاب فرمايائين. اوباما جي انهيءِ خطاب کانپوءِ سياست کي سمجهندڙن، صحافين ۽ ڪيترن ئي دانشورن ڄاڻي ورتو ھو، ته ھيءُ سينيٽر آمريڪا جون ايندڙ صدارتي چونڊون وڙهندو. اوباما جڏهن اھي لفظ اُچاريا، ”ڪوئي روشن خيال آمريڪا ناھي، ڪوئي قدامت پسند آمريڪا ناهي؛ ھي صرف گڏيل آمريڪا آھي …. نه ڪارو آمريڪا آهي، نه اڇو آمريڪا آهي، نه ايشيائي آمريڪا آهي ۽ نه وري ڪو هسپانوي آمريڪا آھي؛ ھي صرف ۽ صرف گڏيل آمريڪا آھي“، ته هال ۾ موجود هزارين ماڻهو جهومي پيا ۽ زوردار تاڙين ۾ ”اوباما اوباما“ جا نعرا گونجڻ لڳا، تڏهن سوين صحافين سان گڏ ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ جا جھونا اڳواڻ به هُن جا پار پتا پڇڻ لڳا.
2004ع کانپوءِ آهستي آهستي اھي ڳالهيون منظرعام تي اچڻ لڳيون ته باراڪ اوباما ايندڙ چونڊن ۾ صدارتي اميدوار ھوندو. ڪنهن کي پڪ ئي نه ٿي آئي ته ڪو ڪاري نسل جو ماڻهو آمريڪا جهڙي ملڪ ۾ پنهنجي پارٽيءَ جون پرائمري صدارتي چونڊون کٽي ۽ پوءِ صدارتي چونڊن جي ملهه مارڻ لاءِ سندرو ٻڌي بيٺو آھي. چونڊ مهم دوران ھن جي تقرير ۽ ڳالهائڻ جو ماڻهن کي، خاص طور تي نوجوانن کي ڏاڍو وڻيو. ڇاڪاڻ ته جڏهن باراڪ اوباما ڳالهائيو ٿي ته ائين پئي محسوس ٿيو ڄڻ بيٿوون يا موزارٽ جي سمفني وڄندي هجي؛ ڪڏهن لڳو ٿي ته مايا اينجلو يا والٽ وٽمين جي شاعري پڙهندو هجي؛ ۽ وري ڪڏهن لڳو ٿي ته ڄڻ مارٽن لوٿر ڪنگ يا کاٻي ڌر جو ڪو نئون اڳواڻ ڪو نئون نظريو پيش ڪندو ھجي. ھُن جي اندازِ بيان ٻڌندڙن تي انتها جو اثر ٿي ڇڏيو؛ اهو ئي سبب آهي جو صدارت جي آخري ڏھاڙن ۾ به هن جي مقبوليت 61 سيڪڙو کان وڌيڪ ھئي، جيڪا گذريل ڪيتري عرصي کان تمام گهٽ آمريڪي صدرن کي نصيب ٿي آهي.
آمريڪا جي چوئيتاليهين صدر باراڪ حسين اوباما جو پيءُ باراڪ اوباما ڪينيا مان پڙهڻ سانگي آمريڪا جي رياست ھوائيءَ ۾ آيو ھو، جتي سندس دوستي هڪ اڇي آمريڪي عورت اسٽينلي اين درهم سان ٿئي، جنهن سان بعد ۾ هُن شادي جا ٻنڌڻ ٻڌا. صدر اوباما جي ڏاڏي جو نالو حسين اونيانگو اوباما هو، جيڪو جواني اچڻ کان اڳ انگريزي سکي چڪو هو ۽ باورچي رهڻ بعد پهرين عالمي جنگ جي زماني ۾ آفريڪي بادشاهي بندوقين جي ٽولي ۾ ملازمت اختيار ڪئي ھئي. باراڪ اوباما وڏي، پي ايڇ ڊي ڪرڻ بعد ٻن سالن جي پٽ باراڪ حُسين اوباما ۽ گهر واريءَ کي ڇڏي واپس ڪينيا ھليو ويو. پيءُ جا پرڪار ۽ حسب نسب بابت معلومات حاصل ڪرڻ خاطر، نوجوان اوباما 1987ع ۾ ڪينيا جي سفر تي نڪري پيو. سياست ۾ اچڻ کان ٿورو اڳ، 1995ع ۾ باراڪ حسين اوباما پنهنجي خانداني حسب نسب، ڪينيا جي سفر ۽ ھارورڊ يونيورسٽيءَ ۾ پڙھائيءَ دوران يادگيريُن بابت سال جو بهترين ڪتاب لکي ۽ ڇپائي ورتو، جنهن جو ٻيو ڇاپو وري 2004ع ۾ ڇپجي پڌرو ٿيو ھو. باراڪ اوباما جو هيءُ هڪ بهترين ڪتاب ليکيو وڃي ٿو، جيڪو نوجوانن کي اُتساهي ٿو ۽ ڏکئي وقت ۾ ھار يا آڻ نه مڃي مقابلو ڪري ڪامياب ٿيڻ جو ڏس ڏئي ٿو. ڪنهن سوچيو به نه هوندو ته صرف ٽيهه پنجٽيهه سال پهرين مارٽن لوٿر ڪنگ انساني حقن جي جدوجهد ڪندي ماريو وڃي ٿو، ۽ ھُن جي اڻپورن خوابن جي ساڀيان لاءَ باراڪ اوباما ميدان ۾ لهي وڏي ڪاميابيءَ سان آمريڪا جي صدارتي منزل ماڻي ٿو. ان وقت جڏهن آمريڪا جي جهنگ جهر ۽ واھڻ وستين ۾ اڃان ڪاري ۽ غلام نسل جي ماڻهن خلاف نفرت باھ جيان ڀڙڪيل ھئي، برابري ته پري اڃان کين غلامن جو اولاد سمجهيو ٿي ويو ۽ ڪيترن هنڌن تي خراب ورتاءُ اختيار ڪيو وڃي ٿو. اھڙي ڏکئي وقت ۾ جڏهن لوڪ وھيو ٿي لنهوارو، اوباما اوچو وھي اوڀار؛ ڪاميابي ۽ انساني عظمت جا نوان ۽ اعلى مثال قائم ڪري، دنيا جي عظيم طاقت آمريڪا جو چوئيتاليهون صدر چونڊجي اچي ٿو.
چونڊيل صدر باراڪ حسين اوباما، 04 نومبر 2008ع تي اڱاري ڏھاڙي شڪاگو شهر جي گرانٽ باغ ۾ هڪ تاريخي ميڙاڪي کي مخاطب ٿي پنهنجي ڪاميابيءَ جي تقرير ڪئي. شڪاگو جي برفاني ٿڌ ۾ ماڻهن جو ڄڻ سمنڊ اٿلي پيو هجي، جن ۾ وڏي اڪثريت نوجوانن جي هئي، جيڪي رنگ نسل ۽ مذهبي متڀيد کان مٿانهان ٿي اوباما جي طلسماتي محبت ۾ اچي پهتا هئا. چونڊيل صدر اوباما تقرير جي شروعات هنن لفظن سان ڪئي ته، ”جن کي اڃان شڪ آهي ته آمريڪا هڪ اهڙو ملڪ آهي جتي هر شيءَ ممڪن آهي، جن کي اڃان وهم آهي ته ملڪ ٺاهيندڙ وڏڙن جي خوابن جي ساڀيان اسان جي موجوده وقت ۾ ممڪن آهي، جيڪي اڃان جمهوريت تي سوال اٿارين ٿا؛ انهن سڀن لاءِ اڄوڪي رات هڪ مثالي جواب آھي“، ۽ پوءِ ته صرف تاڙيون ۽ ”اوباما اوباما“ جا نعرا هئا. جنهن کان پوءِ صدر اوباما، ايندڙ اٺن سالن لاءِ ڪڏهن پوئتي ورائي ڪونه ڏٺو.
آمريڪا تاريخ جي بدترين معاشي ۽ اقتصادي بحران مان گذري رهيو هو. جارج بش انتظاميه افغانستان ۽ عراق سان جنگيون وڙھي، ملڪي معيشت جو ٻيڙو ٻوڙي ڇڏيو ھو. صدر اوباما کي اقتدار ملڻ وقت، مجموعي ملڪي اُپت جي سالياني واڌ، ڪاٽو 0.8 سيڪڙو ھئي، جيڪا سندس سموري حڪمراني دور دوران، واڌو 2 سيڪڙو رھي. صدر اوباما ملڪي معيشت کي مضبوط بنائڻ، روزگار جا نوان موقعا مهيا ڪرڻ، فوجي خرچ گهٽائڻ ۽ جنگيون بند ڪري پنهنجون فوجون واپس گهراِئڻ جهڙا نه فقط اعلان ڪيا پر انهن تي عمل به ڪري ڏيکاريو. صدر باراڪ اوباما جي صدارت هيٺ ڪجهه خاص ۽ اهم حاصلات ھيٺ ڏجن ٿا:
1. جارج بش جي 2009ع واري بجيٽ جو خسارو 1.4 کرب ڊالر ھو، جيڪو سندس سموري بجيٽ جو 47.4 سيڪڙو يعني ڪڻي گهٽ اڌ برابر ھو، جڏهن ته صدر اوباما جي 2015ع واري بجيٽ جو خسارو 438 ارب ڊالر ھو، جيڪو بجيٽ جو 12.5 سيڪڙو ھو. جنهن مان اوھان اوباما دؤر جي اقتصادي ۽ معاشي ترقيءَ جي جهلڪ ڏسي يا اندازو لڳائي سگهو ٿا.
2. گهريلو صنعت تباھ ٿي چڪي ھئي، نه ماڻهن ۾ گهرن وٺڻ جي طاقت ھئي ۽ نه وري ٺھرائڻ جي. اھا آمريڪا جي تاريخ جي بدترين گهريلو صنعت جي تباهي هئي. صدر اوباما بهتر انتظامي تدبيرن ذريعي گهريلو صنعت کي تباھيءَ ۽ خساري مان ڪڍي پنهنجن پيرن تي بيهاريو.
3. صدر اوباما پنهنجي دؤر ۾ صحت جو نئون قانون منظور ڪرايو، جنهن سبب مجموعي طور تي 20 ملين ماڻهن کي صحت پاليسي ملي، جيڪي پهريان غربت سبب صحت پاليسي جي ماهوار قسط برداشت ڪري نه پئي سگهيا.
4. جڏهن صدر اوباما اقتدار سنڀاليو ته بيروزگاري چوٽ چڙهيل هئي. هن جي دور ۾ بيروزگاري 10 سيڪڙو مان گهٽجي 4.7 سيڪڙو رهي.
5. صدر اوباما شاگردن لاءِ قرض منطوريءَ جون سهولتون وڌائڻ سان گڏ وياج گهٽايو ۽ قرض معاف ڪرڻ جهڙا نوان منصوبا شروع ڪيا.
6. صدر اوباما عراقي جنگ جي خاتمي سان گڏ اوساما بن لادن ۽ سندس ٽولي جو خاتمو آندو.
7. بش دور جون انساني ايذاءَ واريون حڪمت عمليون ختم ڪيون.
8. صدر اوبامادنيا ۾ امن آڻڻ ڪاڻ سياسي سفارتڪاري ۽ دنيا جي ماڻهن ۾ تعاون لاءِ غير معمولي ڪوششون ڪيون، جنهن جي مڃتا طور 2009ع ۾ کيس امن جو نوبل انعام مليو.
صدر اوباما کي جتي ڪيترن ئي ڪوششن ۾ ڪاميابي ملي، اتي کوڙ ڳالهين ۾ ناڪامي به نصيب ٿي، جيئن هُو پنهنجي چونڊ مهم دوران ڪيل واعدي مطابق ڪيوبا ڀرسان گُوانتامو ڪناري قائم جيل بند ڪري نه سگهيو، جتي 11/9 جا دهشتگرد قيد آهن. اهڙين ڪجهه ناڪامين جي باوجود هن نه فقط آمريڪا جي عام ماڻهوءَ کي پر دنيا جي ماڻهن کي ”اميد“ ڏني ۽ ”ها اسين ڪري سگهون ٿا“ جو نئون ۽ عمل جوڳو نعرو ڏنو. باراڪ اوباما پنهنجي وني مشعل اوباما ۽ ڌيئرن مَليئا ۽ ساشا سان ٻن هفتن جي تفريح تان موٽي واشنگٽن جي عام زندگيءَ ڏانهن واپس وريو آهي. باراڪ اوباما تمام جلد پنهنجو نئون ڪتاب لکڻ شروع ڪندو ۽ ساڻ ئي عالمي جهنگلي جيوت جي مرڪزي دفتر ۾ ڪم ڪرڻ جو ارادو اٿس. سندس سمورو حڪمراني وارو دؤر ڪنهن به پئسي پائيءَ واري، واپاري، سفارشي يا جنسي خواريءَ کان پاڪ صاف رھيو.
اٺن سالن جي پاڪ ۽ صاف صدارتي عوامي نوڪري کان پوءَ، ساڳي وري نوڪري.
(12 فيبروري 2017ع)