آمريڪا، قدرتي آفتن جي گهيري ۾.....!!
[b]سامونڊي طوفانن جي درجا بندي:
[/b]1971 ۾ هربرٽ سَفاير (سول انجينئر) ۽ رابرٽ سمپسن (موسميات کاتي جو ماهر) گڏجي سامونڊي طوفان جي شدت جو ماپو جوڙيو، جنهن کي ”سَفاير- سمپسن“ چئجي ٿو. ”سَفاير- سمپسن“ پئمانو (scale) طوفان جي شدت موجب مال متاع، جاين جڳهين جي نقصان ۽ ساحلي علائقن ۾ ٻوڏ جي اڳڪٿي ڪري ٿو. اُن پئماني (scale) جي درجه بندي 1-5 تائين هيٺين طرح جوڙيل آهي:
[b]درجه بندي-1 سامونڊي طوفان (Category One Hurricane )
[/b]هن ساموندي طوفان ۾ 74- 95 ميل في ڪلاڪ (119-153 km/hr) جي رفتار سان ساموندي هوائون هلن ٿيون، گهرن يا عمارتن کي ڪو خاص نقصان ڪونه ٿو رسي، البته ڪچا گهر ڊهن ٿا ۽ ڪجهه وڻ ٽڻ ضرور ڪرن ٿا.
[b]درجه بندي - 2 سامونڊي طوفان (Category two Hurricane )
[/b]هن ساموندي طوفان ۾ 96- 110 ميل في ڪلاڪ (154-177 km/hr) جي رفتار سان ساموندي هوائون هلن ٿيون، گهرن يا عمارتن جي ڇتيُن، درن دروازن کي ٿورو نقصان رسي ٿو. ڪچا گهر ڊهي پٽ پون ٿا ۽ وڻن کي ڪافي نقصان رسي ٿو.
[b]درجه بندي - 3 سامونڊي طوفان (Category three Hurricane )
[/b]هن ساموندي طوفان ۾ 111- 130 ميل في ڪلاڪ (178-209 km/hr) جي رفتار سان ساموندي هوائون هلن ٿيون، گهرن ۽ ڪاروباري عمارتن جي ڇتين، درن دروازن کي ڪافي نقصان رسي ٿو. ڪچا گهربه ڊهي پٽ پون ٿا. ننڍا توڙي وڏا وڻ ڪري يا ڀڃي پون ٿا ۽ انهن کي بيحد نقصان ٿئي ٿو.
[b]درجه بندي- 4 سامونڊي طوفان (Category four Hurricane )
[/b]هن ساموندي طوفان ۾ 131-155 ميل في ڪلاڪ (210-249 km/hr) جي رفتار سان ساموندي هوائون هلن ٿيون، گهرن ۽ ڪاروباري عمارتن جي ڇتين، درن دروازن کي وڏو نقصان ٿئي ٿو. ڪچا گهر ته ڇا وڏن ۽ مظبوط گهرن کي به تمام گهڻو نقصان ٿئي ٿو. ننڍا توڙي وڏا وڻ پاڙئون پٽجن ٿا. سمنڊ جي اوچين لهرن ۽ بارش جي ڪري ساحلي علائقن ۽ شهرن ۾ ٻوڏ به اچي ٿي. روڊ رستا ٻوڏ سبب بند ٿيو وڃن.
[b]درجه بندي-5 سامونڊي طوفان (Category five Hurricane )
[/b]هن ساموندي طوفان ۾ 155 ميل في ڪلاڪ (249 km/hr) جي رفتار کان مٿي ساموندي هوائون هلن ٿيون. هي سڀن کان وڏو ۽ تمام خطرناڪ طوفان آهي، جنهن ۾ گهرن ۽ ڪاروباري عمارتن جي ڇتيون مڪمل اُڏامي ۽ در دروازا اکڙي پوندا آهن. هن طوفان ۾ هر شي کي ڪاپاري ڌڪ لڳي ٿو ۽ تمام گهڻو نقصان ٿئي ٿو. ننڍا وڏا وڻ، سائن بورڊ توري بجليءَ جا کنڀا پاڙئون پٽجي وڃن ٿا. سمنڊ جي اوچين لهرن ۽ بارش جي ڪري ساحلي علائقن ۽ شهرن ۾ وڏي ٻوڏ به اچي ٿي، روڊ رستا ٻوڏ سبب بند ٿيو وڃن. هن طوفان ۾ سمنڊ جي 5 کان 10 ميلن جي وچ وارا ساحلي علائقا گهڻو تڻو زوري زبردستيءَ خالي ڪرايا ويندا آهن.
[b]هيوسٽن ۾ آيل هاروي سامونڊي طوفان
[/b]25 آگسٽ 2017 تي آمريڪا جي تاريخ جو بدترين درجه بندي- 4 جو ساموندي طوفان ”هاروي“ آيو، جنهن رياست ٽيڪساس جي شهر هيوسٽن کي تمام بُري نموني متاثر ڪيو. هيوسٽن شهر آمريڪا جو آباديءَ جي لحاظ کان چوٿون وڏو شهر آهي. هن کان پهرين نيويارڪ، لاس اينجلس ۽ شڪاگو اچي وڃن ٿا. هيوسٽن ۾ وڏي آبادي پاڪستان مان لڏي آيل شهرين جي آباد آهي ۽ جن ۾ سنڌي ڳالهائيندڙن جي به وڏي اڪثريت آهي. چيو وڃي ٿو ته آمريڪا جي تاريخ ۾ ”هاروي“ سامونڊي طوفان سڀ کان وڌيڪ نقصان ۽ تباهي آڻيندڙ طوفان هو. رياست ٽيڪساس جي گورنر گريگ ايبٽ، سامونڊي طوفان جي اچڻ جي هڪ هفتي اندر نقصان جو تخمينو لڳائندي وفاقي سرڪار کان 180 بلين ڊالر جي گهر ڪئي آهي. هن کان پهرين 2005ع ۾ رياست لوئيزيانا جي شهر نيو اورليئنز ۾ ايندڙ سامونڊي طوفان کي سڀ کان خطرناڪ ۽ تباهه ڪن تصور ڪيو ويندو هو، جنهن ۾ 1833 انساني جانيون اجل جو شڪار ٿيون. وفاقي سرڪار رياست لوئيزيانا ۾ 2007ع تائين 150 بلين ڊالر متاثر شهرين جي مدد ۽ شهرن جي بحاليءَ لاءِ خرچ ڪيا. هاروي سامونڊي طوفان سبب توڙي جو هيوسٽن شهر ۾ انساني جانين جو نقصان نه هئڻ برابر ٿيو آهي، پر مال متاع جو نقصان نيو اورليئنز ۾ ڪترينا سامونڊي طوفان ڪري ٿيل نقصان کان سوين ڀيرا وڌيڪ ٿيندو. ٿورڙي عرصي ۾ گڏ ڪيل انگن اکرن موجب هن وقت تائين 40 هزار گهر مڪمل تباهه ۽ تقريبن ڏهه لک گاڏين کي تمام گهڻو نقصان رسيو آهي. جيڪي مرمت کانسواءِ ٽين دٻي مثل آهن.
هيوسٽن شهر ۾ رهندڙ غلام محى الدين مورائي، وائيس پريزيڊنٽ سانا، ٻڌايو ته هو آمريڪا ۾ گذريل 26 سالن کان رهي ٿو، پر هن هيوسٽن ۾ اهڙو سامونڊي طوفان ۽ مينهن ايڏي وڏي ٻوڏ سان ناهي ڏٺو. مورائيءَ چيو ته هيوسٽن جي تاريخ ۾ اهڙي وڏي پئماني جي ٻوڏ ناهي آئي، جنهن جي تصديق ڪيترن ئي ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن به ڪئي آهي. سانا هيوسٽن جي دوستن کي جس هجي، جن مشڪل گهڙيءَ ۾ سنڌي برادريءَ جي ٻوڏ سبب ڊٺل پنجن ڇهن گهرن جي رضاڪارانا مدد ڪندي، پنهنجي مدد پاڻ تحت مرمت ڪئي. سانا هاروي سامونڊي طوفان جي متاثرين جي بحاليءَ لاءِ چندي گڏ ڪرڻ جو اعلان پڻ ڪيو آهي.
[b]ميامي ۽ ٽيمپا فلوريڊا ۾ آيل ارما سامونڊي طوفان
[/b]10 سيپٽمبر تي درجا بندي-4 سامونڊي طوفان (Category four Hurricane ) رياست فلوريڊا سان ٽڪرايو، جنهن ميامي، ٽيمپا، جيڪسن وِل جي شهرن ۽ فلوريڊا ڪيز جي جزيرن کي بُري طرح متاثر ڪيو. هي طوفان جڏهن سمونڊ مان شروع ٿيو، تڏهن درجه بندي- 5 جو طوفان هو ۽ ڪيريبين جي جزيرن کي تباهه ڪري جڏهن فلوريڊا پهتو، تڏهن اُن جي شدت درجا بندي-4 هئي. ميامي، ٽيمپا، جيڪسن ول شهرن ۽ انهن جي ڀر پاسي وارا علائقا مڪمل طور تي زوريءَ خالي ڪرايا ويا، جنهن سبب انساني جانين جو نقصان نه هئڻ برابر ٿيو، نه ته فلوريڊا جي تاريخ ۾ آيل هن بدترين سامونڊي طوفان سبب هزارين ماڻهو مرن ها. باقي گهرن، عمارتن، روڊن رستن، گاڏين ۽ ٻيڙين کي جيڪو نقصان رسڻو هو ۽ تباهي اچڻي هئي، سا ته آئي؛ جنهن کي ڪو روڪي نه پئي سگهيو. فلوريڊا رياست ۾ فلوريڊا ڪِيز جي نالي سان مختلف سامونڊي ٻيٽن جا علائقا آهن، جنهن ۾ اپر ڪِيز ، مڊل ڪِيز ، لوئر ڪِيز ۽ ڪِي ويسٽ اچي وڃن ٿا، سي سموري دنيا جي سياحن لاءِ وڏي ڪشش جو باعث آهن ۽ هتان جا ٻيٽ تمام خوبصورت ۽ صاف سٿرا آهن. هنن ٻيٽن (ڪيز) ۾ 90 کان 120 ميل في ڪلاڪ جي رفتار سان سامونڊي هوائن ۽ 9 فوٽن تائين اوچين سامونڊي لهرن وڏي تباهي ۽ بربادي آندي. سرڪار طرفان هنن سمورن ٻيٽن کي پڻ زوريءَ خالي ڪرايو ويو هو، جتي 25 سيڪڙو گهر مڪمل تباھ ٿي ويا. ارما سامونڊي طوفان رياست فلوريڊا جي تاريخ جو بدترين طوفان هو، جنهن ماضيءَ جا سڀ رڪارڊ توڙي ڇڏيا. هن طوفان سبب 15 ملين ماڻهن کي بجليءَ جي فراهمي متاثر ٿي. فلوريڊا رياست جي 500 عارضي پناھ گاهن ۾ 411,000 ماڻهن کي ترسايو ويو ۽ رياست ۾ 6 ملين ماڻهن کان زوري گهر ۽ علائقا خالي ڪرايا ويا. ارما سامونڊي طوفان سبب رياست فلوريڊا ۾ هن وقت تائين 30 ماڻهو مري چڪا آهن، جن ۾ 8 ماڻهو تيمارداري (نرسنگ) گهر ۾ بجلي نه هئڻ ڪري فوت ٿيا. جنهن جي مجرمانا جاچ شروع ڪئي وئي آهي.
ٽيمپا فلوريڊا جي ويجهو رهندڙ، ڊاڪٽر سليم خميساڻيءَ ٻڌايو ته، ”اسان احتياطن پنهنجو شهر لارگو ڇڏي، اڍائي ڪلاڪن جي مفاصلي تي جينزوِل وڃي ترسياسين، جتي منهنجا ٻار عضمير ۽ نهال پڙهڻ سانگي رهن ٿا، هُتي ٽي ڏهاڙا رهي واپس ورياسين. بس اهو سڪون هو ته ٻچڙن سان گڏ آهيون.“ ڊاڪٽر سليم وڌيڪ چيو ته هو فلوريڊا ۾ 13 سالن کان رهي ٿو ۽ هي ٻيون ڀيرو آهي، جو اهڙو خطرناڪ سامونڊي طوفان ڏٺو اٿن، هن ساڳي وقت شڪر ادا ڪيو ته سامونڊي طوفان ميامي ۽ سندن شهر لارگو پهچندي چڱو ماٺو ٿي چڪو هو. هن ٻڌايو ته فلوريڊا ڪيز ڏانهن طوفان جو زور هو جتي وڏو نقصان ٿيو آهي.
هڪ اندازي موجب، سامونڊي طوفان هاروي سبب رياست ٽيڪساس کي 150 بلين ڊالر ۽ سامونڊي طوفان ارما سبب رياست فلوريڊا کي 200 بلين ڊالر جو نقصان رسيو آهي.
انسان ازل کان پنهنجي وجود جي بچاءَ ۽ ترقيءَ لاءِ ڪوشان آهي ته قدرت وري پنهنجي فطرت موجب انساني غيرفطري عملن تي ردِعمل ڏيکاري ٿي. انسانن ريگستان جي پيٽ ۾ دبئي جهڙا شهر جوڙي يا ميامي ۽ ٽيمپا جهڙا شهر سمونڊ جي نراڙ تي اڏي قدرت کي للڪاريو ناهي ته ٻيو ڇاهي ڪيو!؟ ۽ پوءِ قدرت، وقت به وقت پنهنجو پاءُ پلاند چڪتو ڪندي ٿي رهي. ڪڏهن ڪڏهن ته مونکي ايئن ٿو لڳي ته صدر ٽرمپ جي هوڏ ۽ تڪبر ته ”ماحولياتي گدلاڻ ڪجهه ناهي سواءِ ڪنهن افساني جي، ۽ اسان کي جيئن وڻندو تيئن ڪبو“ جي جواب ۾ قدرت هن کي خطرناڪ سامونڊي طوفان ۽ وڏي تباهي ڏني آهي. اڳوڻي صدر باراڪ اوباما ماحولياتي گدلاڻ گهٽائڻ لاءِ جيڪي اُپاءَ ورتا هئا، مقامي ۽ بين الاقوامي طور تي جيڪي اهم قدم کنيا هئا؛ موجوده صدر ڊونالڊ ٽرمپ انهن سڀن تان آهستي آهستي پوئتي هٽندو ٿو وڃي. مقامي سطح تي ٻيهر ڪوئلي جي صنعت کي هٿي پيو ڏئي، تيل ۽ گئس جي هاڃيڪار استعمال کي وڌائي پيو ۽ سڀ کان خطرناڪ ڳالهه ته پيرس معاهدي تان هٿ کڻي ويو آهي، جنهن تي 195 ملڪن صَحيون ڪيون هيون. دنيا جا فقط ٻه ملڪ، شام ۽ نڪاراگوا هن معاهدي کان ٻاهر آهن، ۽ ٽيون صدر ٽرمپ جو آمريڪا ٿيندو.
[b]ٻي ڳالهه
[/b]هلندي هلندي ٻي ڳالهه به ڪندا هلون ته صدر ڊونالڊ ٽرمپ جي ويجهي ساٿي، وائيٽ هائوس جي هٽايل چيف اسٽريٽيجسٽ ۽ بنياد پرست اسٽيفن بينن هڪ انٽرويو ۾ چيو آهي ته جيمس ڪومي ڊائريڪٽر ايف بي آئي کي سندس عهدي تان هٽائڻ، صدر ڊونالڊ ٽرمپ جي بدترين غلطي هئي جنهن جو جديد آمريڪي تاريخ ۾ مثال نه ٿو ملي. بينن جي اهڙي انڪشاف ڪيترن ئي صحافين ۽ سياستدانن کي حيران ڪيو آهي جو سمجهيو پئي ويو ته صدر ٽرمپ ايف بي آئي جي ڊائريڪٽر جيمس ڪوميءَ کي بنياد پرست بينن جي صلاح سان ئي هٽايو هوندو.
(17 سيپٽيمبر 2017ع)