آمريڪي چونڊن ۾ روسي مداخلت: حقيقت يا افسانو
جيئن مون پنهنجي گذريل ڪالم ۾ ذڪر ڪيو هو ته، “وائيٽ ھائوس، ڊيموڪريٽڪ پارٽي، ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن روسي صدر پيوٽن خلاف باھه ٻاري ڏني آھي ته ھُن آمريڪا جي چونڊن تي اثرانداز ٿيڻ لاءِ ڪمپيوٽرن تي موجود ڄاڻ چوري ڪرائي پنهنجا مقصد ماڻڻ جي ڪوشش ڪئي آھي”. اچو ته اڄ انهيءَ ڳالھه جو ڇيد ڪريون.
چونڊ مهم دوران، آڪٽوبر مهيني ڌاري آمريڪا جي سترنهن جاسوسي ادارن گڏيل بيان جاري ڪري عوام ۽ حڪومت کي آگاهي ڏني ته صدر پيوٽن ۽ روسي حڪومت آمريڪي چونڊن تي اثر انداز ٿيڻ لاءِ ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ جي ڪمپيوٽرن تي موجود ڄاڻ ۽ برقي ٽپالون چوري پيا ڪرائين. اُن وقت، وائيٽ هائوس خاموش رهيو ۽ ڊونالڊ ٽرمپ اُن کي بيڪار بيان قرار ڏئي رد ڪري ڇڏيو هو. چونڊن جي آخري ڇهن ھفتن دوران، روزانو جي بنيادن تي ڊيموڪريٽڪ نيشنل پارٽيءَ جي ڪمپيوٽرن تان لکين برقي ٽپالون چوري ڪري ظاھر ڪيون پئي ويون، جن سڌي يا اڻ سڌي طريقي سان ھيلري ڪلنٽن ۽ سندس چونڊ مهم کي ڪاپاري ڌڪ رسايو. ھيلريءَ جي حامين، روشن خيال ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن گهڻيون ئي دانھون ڪوڪون ڪيون ته روس ۽ صدر پيوٽن هيلري خلاف اليڪشن تي اثر انداز ٿيڻ پيو چاھي؛ جنهن جي ڪري ئي هڪ پارٽيءَ جون برقي ٽپالون سندن ڪمپيوٽرن تان چوري ڪيون پيون وڃن، ڪجهه اڻ ڄاتل سببن سبب نه وائيٽ ھائوس ۽ نه وري آمريڪا جي ڪنهن سگهاري جاسوسي يا جاچ جي اداري ڪو مؤثر قدم کنيو.
آمريڪا ۾ 8 نومبرتي خير خوبيءَ سان صدارتي چونڊون ٿي گذريون، جنهن ۾ ڊونالڊ ٽرمپ 306 چونڊ ووٽ کڻي غير متوقَّع طور تي وڏي ڪاميابي ماڻي. 15 ڊسمبر تي ھتان جي ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن، آمريڪي جاسوسي ادارن جي حوالي سان خبرون شايع ڪيون ته ڪمپيوٽرن تان ڄاڻ چورائيندڙ روسين جديد طريقن وسيلي چونڊ مهم بابت ڄاڻ چوري ڪئي آھي، جيڪا ڪوشش روسي حڪومت جي اجازت ۽ روسي صدر جي منظوريءَ بنا ناممڪن آھي! 15 ڊسمبر تي ئي جڳ مشهور خابرو اداري سي اين اين خبر نشر ڪئي ته ڪمپيوٽرن تان ڄاڻ چوري ڪرڻ لاءِ ايڏا ته جديد اوزار استعمال ڪيا ويا جو اِھو عمل روسي صدر پيوٽن جي اجازت بنا ممڪن ئي ڪونهي، ۽ ٻيو ته ڪمپيٽرن تان ڄاڻ جنهن نموني سان چوري ٿي آھي اهو آمريڪي جاسوسي ادارن جي اندازن ۽ سمجهه کان گهڻو مٿاھون عمل ھو ۽ هتان جي جاسوسي ادارن انهيءَ عمل کي روس طرفان آمريڪا خلاف مشيني جنگ (Cyber Attack) قرار ڏنو. ان مسئلي تي چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ ٽوئيٽ ذريعي لکيو ته ”جي روسي يا ڪو ٻيو ڪمپيوٽرن تي موجود ڄاڻ چوري ۾ ملوث ھو ته وائيٽ هائوس ڪو ردِعمل ڏيکارڻ ۾ ايڏي دير ڇو ڪئي ۽ هو هاڻي ڇو ٿا دانهون ڪن جڏهن هيلريءَ هارايو آھي“. چونڊيل صدر ڊونانڊ ٽرمپ هن وقت تائين، ڊيموڪريٽڪ، نيشنل پارٽيءَ جي ڪمپيوٽرن تان لکين برقي ٽپالون چوري ٿيڻ جي معاملي جي نه مذمت ڪئي آھي، نه روس يا صدر پيوٽن کي ڏوھي قرار ڏنو آهي ۽ نه وري ڪنهن جاچ جي ڪا ڳالھه ڪئي آهي. جڏهن ته سندس ريپبلڪن پارٽيءَ جي ڪجهه اهم ۽ پراڻن سياستدانن جاچ جي گھر ڪئي آھي، بلڪه ڪجهه سياستدانن ته گڏيل جاچ جي به تجويز ڏني آھي. ان سلسلي ۾ موجوده صدر باراڪ اوباما بيان ڏيندي چيو ته آمريڪا روس خلاف قدم کڻندو ، ڇاڪاڻ ته هنن آمريڪا جي صدارتي چونڊن تي اثر انداز ٿيڻ جون ڪوششون ڪيون آهن، هُن زور ڏيندي چيو ته، ”اسان کي قدم کڻڻ جي ضرورت آهي ۽ اسان ڪو قدم ضرور کڻنداسين“.
رياست ايريزونا جي سينيٽر ۽ صدر اوباما خلاف ريپلڪن پارٽيءَ طرفان صدارتي چونڊون ھارائيندڙ جهوني سياستدان جان مڪين پنهنجو سخت موقف رکندي چيو ته، ”ان ڳالھه ۾ ڪنهن شڪ جي گنجائش ڪونهي ته پيوٽن ۽ روسي حڪومت اسان جي صدارتي چونڊن ۾ مداخلت ڪئي آهي، جنهن جي جاچ ٿيڻ کپي”. هُن وڌيڪ چيو ته ، ”اسان کي هن ڳالھه جي تهه تائين پهچڻ جي ضرورت آھي، ھاڻي سوال اھو آهي ته ڪيترو ۽ ڪھڙو نقصان رسيو آھي؛ ۽ آمريڪا کي ڇا ڪرڻ گهرجي“.
سينيٽر جان مڪين هن سموري معاملي کي آمريڪي جمهوريت ۽ عوام خلاف هڪ سازش قرار ڏئي ٿو. ھن هڪ ٽوئيٽ ذريعي پنهنجي ڪاوڙ جو اظهار ڪندي چيو ته هي آمريڪي اڳواڻن جي ناڪامي آھي ۽ موجوده اڳواڻن جي ناڪاميءَ ٻي عالمي جنگ بعد سموري دنيا ۾ قائم ٿيل نظم و ضبط کي اُڊيڙي ڇڏيو آهي. سينيٽر جان مڪين موجوده صدر باراڪ اوباما تي به ڇوھه ڇنڊيندي چيو ته ”جڏهن وائيٽ ھائوس کي هن سموري معاملي جي خبر ھئي ته پوءِ هنن صدر پيوٽن ۽ روسي حڪومت خلاف ڪو قدم ڇو نه کنيو“. ساڳئي وقت سينيٽر جان مڪين، چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ کي به پنهنجي تنقيد جو نشانو بڻائيندو رھيو آھي ۽ ڪيترا ڀيرا پنهنجن بيانن ذريعي ٽرمپ ۽ پيوٽن جي قربت جي مذمت ۽ ان کي آمريڪي عوام ۽ دنيا لاءِ خطرناڪ قرار ڏيئي چڪو آھي. سينيٽر جان مڪين دعويٰ ٿو ڪري ته روسي صدر پيوٽن انساني حقن جون ڀڃڪڙيون ڪندڙ، جنگي ڏوهاري ۽ شام ۾ موجوده صورتحال جو ذميوار آھي، تنهن ڪري هن کي روڪڻ آمريڪا ۽ ان جي اتحادين جي ترجيح هئڻ گهرجي.
هوڏانهن ريپبلڪن پارٽيءَ جي هڪ ٻئي اهم سينيٽر، ڏکڻ ڪيرولينا جي لنڊسَي گراهم روس خلاف پنهنجي بيان ۾ چيو آهي ته روسين ڊيموڪريٽڪ پارٽيءَ جي ڪمپيوٽرن تان ڄاڻ چوري ڪئي آھي، ۽ ھُو سموري دنيا ۾ جمهوريت کي ڪمزور ڪندا رھيا آهن. توڙي جو روسي حڪومت جا ذميوار هن ڳالھه کي مسلسل رد ڪندا رھيا آهن، ھيڏانهن وري آمريڪا جي تقريبن سڀني جاسوسيءَ جي ادارن گڏيل بيان ذريعي ان ڳالھه جي تصديق ڪئي آھي ته روسين آمريڪي صدارتي چونڊن تي اثر انداز ٿيڻ لاءِ هڪ پارٽيءَ جي ڪمپيوٽرن تان ڄاڻ چوري ڪئي ھئي.
دلچسپ ڳالھه اھا آھي ته چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ روسي صدر پيوٽن، سندس حڪومت ۽ روسين کي ڄاڻ چوريءَ جي الزام کان بري الزام قرار ڏئي رد ٿو ڪري، ته وري سندس ئي پارٽيءَ جا ڪجهه اھم سينيٽر ان ڳالھه جو مطالبو ڪندي پيا نظر اچن ته روسي صدر پيوٽن، سندس حڪومت ۽ روسين خلاف ڄاڻ چوري بابت جاچ ٿيڻ کپي ۽ اھو ته هو پنهنجي جاسوسي ادارن جي روسين خلاف لکيل خط تي مڪمل ڀروسو ٿا ڪن.
رياست ڪينٽڪي جي ٽيهن سالن کان رھندڙ سينيٽر ۽ سينيٽ ۾ ريپبلڪن پارٽيءَ جي اڪثريتي اڳواڻ مِچ مِڪّونيل به هن ڳالھه تي خاموش ناهي رھيو، توڙي جو سندس زال کي چونڊيل صدر پنهنجي ڪابينا ۾ کنيو آھي. سينيٽر مِچ مِڪّونيل پنهنجي بيان ۾ چيو آهي ته ”ڪنهن به ڌاري قوت طرفان سائيبر سڪيورٽي جو ٽوڙڻ انتھائي ڳڻتيءَ جوڳو عمل آھي ۽ روسي اسان جا دوست ناھن“. سينيٽر مِچ مِڪّونيل آمريڪا جي جاسوسي ادارن پاران ڏنل بيان جي پڻ حمايت ڪري ٿو ۽ انهيءَ سلسلي ۾ مڪمل جاچ ڪرائڻ جو حامي آھي. ھوڏانهن ريپبلڪن پارٽيءَ پاران صدارتي اميدوار جون پرائمري چونڊون ھارائيندڙ اميدوار، رياست فلوريڊا جي سينيٽر مارڪو روبيو به کليل لفظن ۾ صدر پيوٽن ۽ روسي حڪومت جي مذمت ڪئي آهي، ته وري ريپبلڪن پارٽيءَ جو موجوده اسپيڪر پال رائن به ساڳي ڳالھه ٿو ڪري. سينيٽر لنڊسَي گراهم ته اھو بيان ڏيئي چونڊيل صدر ٽرمپ ۽ سندس ڪئمپ کي منجهائي وڌو آهي ته ڪمپيوٽرن تان ڄاڻ جي چوريءَ واري معاملي تي روسي صدر پوٽن ۽ سندس حڪومت جي ڪردار تي 99 (ٽوٽل 100) سينيٽر سندس ۽ سينيٽر جان مڪين جا حامي آھن. يقينن ھيءَ صورتحال، چونڊيل صدر ٽرمپ لاءِ ڪا سولي ۽ چڱي ڪونهي، جوھڪ ته هتان جا سينيٽر تمام سگهارا ھجن ٿا ۽ وري جي ٻنهي پارٽين جا سينيٽر گڏجي پون ته صدر کي گهڻن معاملن تي سوگهو ڪري يا روڪي سگهن ٿا.
ان ڳالھه ۾ وزن آھي ته هڪ گهڻ رخي جاچ ذريعي معلوم ڪجي ته روس جي ڪمپيوٽر ماهرن، هيلري ڪلنٽن ۽ سندس ساٿين جي ڪمپيوٽرن تان ڪيتري قدر ڄاڻ چوري ڪئي، سندن مقصد ڪهڙا ھئا ۽ ان جا صدارتي چونڊن جي نتيجن تي ڪهڙا اثر پيا؟ ڇا روسي حڪومت يا صدر پيوٽن سڌي يا اڻ سڌي طريقي سان ان معاملي ۾ ملوث رھيو آھي يا نه؟ چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ لاءِ مسئلو اھو آھي ته جي هو 20 جنوريءَ تي اقتدار سنڀالِڻ کان پوءِ روسي صدر پيوٽن ۽ روسي حڪومت خلاف ڪا جاچ ٿو ڪرائي، يا موجوده صدر اوباما طرفان شروع ڪرايل جاچ کي روسي صدر پيوٽن ۽ روسي حڪومت خلاف ھلڻ ٿو ڏئي جنهن جي ھو چونڊ مهم دوران ۽ چونڊن کانپوءِ حمايت ڪندو رھيو آھي؛ ۽ جاچ جي ڪنهن اگري نتيجي ۾ سندس پنهنجي صدارت تي سواليه نشان لڳي ويندو! ته پوءِ ڇا ٽرمپ استعيفى ڏيئي گهر ڀيڙو ٿيندو؟ اھو ئي سبب آھي جو چونڊيل صدر ٽرمپ هن معاملي کي ان طرف کڻي وڃڻ ئي نه ٿو چاھي.
ھن ڪالم لکڻ دوران وائيٽ ھائوس ۽ موجودھ صدر باراڪ اوباما طرفان ڪمپيوٽرن تان ڄاڻ چوري ڪرڻ جي سلسلي ۾، روسي صدر پيوٽن ۽ سندس حڪومت خلاف نيون ڪوششون سامھون آيون آهن، تنهنڪري ڪالم جي پڄاڻيءَ کان پهرين تن جو ذڪر ڪندا ٿا ھلون.
22 ڊسمبر تي، موجوده صدر باراڪ اوباما جي انتظاميه پنهنجي جوابي ڪاروائيءَ ذريعي روس جي خلاف سخت پابندين جو اعلان ڪندي 35 سفارتڪارن کي ملڪ مان نيڪالي ڏئي ڇڏي آهي. آمريڪا جا جاسوسي ۽ جاچ جا ادارا سمجهن ٿا ته روسي حڪومت ڊيموڪريٽڪ نيشنل ڪميٽي ۽ ھيلري ڪلنٽن جي ڪمپيوٽرن تان ڄاڻ چوري ڪرڻ جو حڪم ڏنو ته جيئن صدارتي چونڊن ۾ ريپبلڪ پارٽيءَ جي اميدوار ڊونالڊ ٽرمپ کي فائدو رسي. صدر اوباما هڪ صدارتي حڪم نامو جاري ڪندي نون روسي ادارن ۽ شخصيتين تي پابنديءَ جو اعلان ڪيو، جنهن ۾ اھي ٽي ڪمپنيون به شامل آهن، جن هتي مشيني حملن
(Cyber Attacks) لاءِ مالي مدد ڪئي ۽ ٻيون گهربل سهولتون فراهم ڪيون.
ظاھر آھي ته صدر اوباما ۽ سندس انتظاميه بغير ڪِن ٺوس ثبوتن جي ايڏو وڏو قدم کڻي نه ٿي سگهي. ڇاپي ۽ برقي رابطن جي ادارن ۽ ٻنهي پارٽين جي سينيٽرن جي اڪثريت کي اِھا پڪ آھي ته اوباما انتظاميه بغير اھم ۽ ٺوس ثبوتن جي ڪنهن ايڏي وڏي عالمي طاقت جا سفارتڪار ملڪ بدر نٿي ڪري سگهي. ريپبلڪن پارٽيءَ جي موجوده اسپيڪر پال رائن پنهنجو موقف رکندي روس جي خلاف صدر اوباما جي اعلانيل پابندين جي حمايت ڪئي آھي ۽ ساڳي وقت موجوده حڪومت تي تنقيد به ڪئي آ ته ھنن قدمن سان گذريل اٺن سالن ۾ روس خلاف آمريڪا جي ناڪام پاليسيءَ جي پڄاڻي ٿيندي. دلچسپ صورتحال وڃي اھا بيٺي آھي ته چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ ڪري ته ڪري ڇا؟ هڪ پاسي سندس چونڊ جو سوال آھي ته ٻئي پاسي ملڪ جي سلامتيءَ جو، جنهن تي روس ڏينهون ڏينهن وڃي ٿو مشيني حملا
(Cyber Attacks) وڌائيندو. هن معاملي ۾ ريپبلڪن پارٽي هجي يا ڊيموڪريٽڪ پارٽي، ٻنھي جا سينيٽر روس خلاف متفق نظر پيا اچن ۽ چونڊيل صدر ڊونالڊ ٽرمپ لاءِ وڃي پئي صورتحال ڏکي ٿيندي.
چونڊيل صدرڊونالڊ ٽرمپ چيو آھي ته في الحال ھن معاملي کي وساري اڳتي وڌجي ۽ ھو روسي صدر پيوٽن ۽ سندس حڪومت سان سٺن لاڳاپن جو خواھشمند آھي. ڏسون ته نئين سال جي شروعاتي مهينن ۾، نئون صدر ڊونالڊ ٽرمپ پنهنجي اڳواڻيءَ ۾، روس سان بهتر لاڳاپا رکي دنيا اندر ڪو نئون نظام، ڪنهن نئين ترتيب(New Agenda) سان شروع ٿو ڪري؛ يا وري آمريڪا جوابي ڪاروائيءَ طور روس خلاف جديد مشيني جنگ
(Cyber War) جي شروعات ڪري، ٻيهر روس خلاف هڪ نئين سرد جنگ جو آغاز ٿو ڪري!!
(8 جنوري 2017ع)