• وکيريل ۽ سهيڙيل خيال
ٿيو هيئن، ته ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻي تي منهنجا ويجها ادبي دوست احسان دانش ۽ فياض لطيف مختلف پروگرام ڪندا هئا، جن جو اصرار هو ته ريڊيو تي مان ۽ رضوان گل به پروگرام ڪيون. نيٺ هنن ريڊيو جي سينئر پروڊيوسر ۽ اديب عابد ڪاظميءَ سان ڳالهايو، جنهن بعد، تنهن وقت جي اسٽيشن ڊائريڪٽر جناب محمد علي ٻانڀڻ ٽنهي دوستن کي مانُ ڏيندي، اسان جو A ڪئٽيگريءَ ۾ ڪمپيئر طور آرڊر جاري ڪيو. اسان کي ڊِسڪ جاڪِي (Disc Jockey) پروگرام “لاڙڪاڻو اسپيشل” مليو، جنهن جو پروڊيوسر عابد ڪاظمي هو. ان طرح رضوان ۽ مان ريڊيو جي دنيا ۾ اچي وياسون.
ريڊيو جي دنيا اهڙي دنيا آهي، جنهن ۾ اسٽوڊيو اندر مائيڪ سامهون ڪمپيئر طور ماڻهو اڪيلو ويٺل هوندو آهي، پر هُو مخاطب سوين، هزارين ماڻهن سان هوندو آهي. پڙهيل، اڻ پڙهيل، مختلف ذهني سطحن وارن اڻ ڏٺَن ماڻهن سان لکيل اسڪرپٽ ذريعي ان طرح ڳالهائڻُ ڄڻ اُهي ماڻهو سامهون ويٺل هجن، هڪ نئون تجربو هو.
اِن وڻندڙ ۽ نرالي تجربي جي شروعات، مون “ڳالهه آهي زندگيءَ جي” نالي اسڪرپٽ سان 6 فيبروري 2011ع تي ڪئي، ڇو ته مون مناسب سمجهيو ته گفتگوءَ جي ابتدا زندگيءَ کان ئي ڪجي جيڪا اسان جي هئڻ کي جواز ڏي ٿي. ان کان پوءِ لڳ ڀڳ هر هفتي پابنديءَ سان ڪنهن ‘نئين’ موضوع تي اسڪرپٽ لکي، پروگرام ڪرڻ جو سلسلو هلي پيو. ٻن اڍائي مهينن اندر ئي مون کي محسوس ٿيو، ته هيءُ هڪ نئين قسم جو مواد ترتيب هيٺ ايندو پيو وڃي، جيڪو سال کن ۾ هڪ ڪتاب جو روپ وٺي بيهندو. مون ان جو ذڪر دوستن سان به ڪيو. گڏوگڏ مون کي اها به سواليه حيرت ٿي، ته ڇو ريڊيو اسٽيشنن تي پروگرام ڪندڙ ڪمپيئر دوستَ پنهنجي ‘آواز’ کي صرف هوائن ۾ وکيري ٿا ڇڏن ۽ ڇو ان کي تحرير هيٺ نه ٿا آڻن ۽ پائندگي نه ٿا ڏين! بهرحال، مون پاڻ کي ذميوار سمجهي، پنهنجو ڪم جاري رکيو، جيڪو ضروري ايڊيٽنگ کان پوءِ ڪتابي صورت ۾ اوهان اڳيان آهي. ضرور ان ۾ ڪي کوٽون ۽ خاميون به هونديون، پر اها ڳالهه مون لاءِ اطمينان جوڳي آهي ته هي ڪتاب به مون چاهه منجهان سرجيو آهي ۽ اها ڳالهه مون لاءِ خوشيءَ جي آهي ته سنڌي ٻوليءَ ۽ ادب ۾ هيءُ هڪ منفرد ڪتاب آهي.
34-هَن سهيڙيل اسڪرپٽن تي مشتمل ڪتاب جو نالو، مون کي ريڊيو جي حوالي سان “واءُ وکيريا خيال” ئي مناسب محسوس ٿيو.
اها دل جي ڳالهه آهي ته ‘واءُ’ مان لاءِ خاص اهميت رکي ٿو جنهن مون کي وکيريو به آهي، ته سهيڙيو به آهي.
پنهنجن مهربانن ۽ دوستن جا ٿورا مڃڻ ضروري ٿو سمجهان. سڀ کان پهرِين احسان دانش ۽ فياض لطيف جا ٿورا، جن مون کي ريڊيو سان سلهاڙيو. احسان دانشَ ڪتاب جو جامع مهاڳ به لکيو، ان لاءِ وڌيڪ ٿورائتو آهيان. سائين عابد ڪاظميءَ ۽ سائين محمد علي ٻانڀڻ جا به ٿورا، جن اعتماد ڪندي ريڊيو جي دنيا ۾ منهنجي آجيان ڪئي. عابد ڪاظميءَ هن ڪتاب لاءِ ڀرپور تاثر به لکي ڏنو، جنهن لاءِ سندس ٿورا مڃان ٿو. سينئر براڊڪاسٽر ۽ اديب سائين ڪوثر ٻرڙو اپريل 2012ع ۾ ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻي تي اسٽيشن ڊائريڪٽر مقرر ٿي آيو، ته اهو به سٺو ٿيو. ڪوثر صاحب، منهنجيءَ گذارش کي مانُ ڏيندي ڪتاب لاءِ محبت منجهان تاثر لکي ڏنو ۽ مسلسل ڪتاب جي ڇپائيءَ بابت پڇندو رهيو. مان سندس بيحد ٿورائتو آهيان. پياري ليکڪ دوست رضوان گل به منهنجيءَ خواهش تي پيار ڀريو تاثر به لکي ڏنو ۽ سهڻو ٽائيٽل به ڊزائين ڪيو. سندس پڻ بيحد ٿورا ٿيا. هِن ڪتاب جا ڪيترائي اسڪرپٽ روزاني “عبرت” حيدرآباد جي هفتيوار ادبي صفحي “تخليق” ۾، اديب دوست واحد پارس هيسباڻيءَ ڇپيا، جنهن لاءِ سندس پڻ ٿورائتو آهيان.
مون کي خوشي آهي ته دوستَ مون سان محبت ڪن ٿا. شالَ! مان سندن زندگيءَ جو اڻ ڇِڄ حصو رهان.
رياضت ٻرڙو
21 نومبر 2012ع، لاڙڪاڻو