15. ميلاپ کان وڌ وڇوڙو آهي
ٽُبڪڙي جيترو به ناهيان سائين.
تو کان ڪجھ پَر ڀرو به ناهيان سائين،
اڻ ڏٺل اوپرو به ناهيان سائين.
معتبر مٿڀرو به ناهيان سائين،
۽ صفا تَرو به ناهيان سائين.
تون ‘مدهوش’ کي جيترو سمجھين ٿـو،
سَـچ پُـڇـيـن ايـتـرو بـه نـاهـيـان سـائـيــن. (احمد خان ‘مدهوش’)
***
اسان جون زندگيون انيڪ ماڻهن جي ساٿ ۽ سنگت ۾ گذرن پيون، پوءِ اسان ميڙن جي موجن ۾ هجون يا اڪيلائيءَ جو عذاب ڀوڳيندا هجون. اسان سان ڪي ماڻهو گڏ هوندي، ته گڏ هوندا ئي آهن، پر ڪي ماڻهو پري هوندي به گڏ هوندا آهن ۽ انهن جي دُوري ڪا معنى ناهي رکندِي، پر انهن سڀني ماڻهن جي سنگت ۽ ساٿ مان جنهن ماڻهوءَ جي ساٿ جو تمنائي ماڻهو رهندو آهي، اهو ڪا اهڙي شخصيت ئي هوندو آهي جنهن سان دل جو ناتو هوندو آهي، جنهن جو واسو من ۾ هوندو آهي ۽ جيڪو اکين کان اوجھل هجي يا نه هجي، پر اهو اکڙين جي درين ۾ رهندڙ هوندو آهي. اهڙي وقت اها ئي دل جي خواهش هوندي آهي ته اسان جو سڄڻ اسان جي اکڙين آڏو موجود هجي، اسان سندس اکڙين ۾ سمايل هجون، جڏهن ته، هو ته اسان جي اکڙين ۾ سمايل هوندو ئي آهي. اهڙي وقت نه اسان کي پنهنجي سُڌ رهندي آهي ۽ نه ئي ڪنهن ٻئي جي خبر رهندي آهي، هيءَ ڪائنات ڄڻ ته اسان ۽ پياري پرينءَ جي اکڙين ۾ سمائجي ويندي آهي، ان جون سڀ وسعتون، ان جون هَـڙ پکيڙون، ان جون ڪُل ئي حد بنديون توڙي لاحد بنديون اکڙين جي ڪائنات جو حصو بڻجي وينديون آهن. هڪ اهڙيءَ دلرُبا ڪائنات جو حصو جيڪا حسناڪين سان ڀرپور ۽ زندگيءَ جي چاهتن سان سينگاريل ۽ سنواريل هوندي آهي....
***
مرڻـا اڳـي جي مُـئـا، مـري ٿـيا نه مات،
هوندا سي حيات، جيئڻا اڳي جي جِيا. (شاهه)
ڪالهه رات کان ڏاڍي ڏک ڀرِي خبر سڄيءَ سنڌ جي ادبي فضا کي سوڳوار ڪري وئي آهي ته سنڌ جو نالي وارو اديب، ناول نگار، ڪهاڻيڪار ۽ شاعر طارق عالم ابڙو اسان کان سدائين لاءِ وڇڙي ويو. هُو بهترين مصور ۽ ڊرامه نگار پڻ هو. هُو هڪڙو منفرد ۽ اهڙو اديب هو جنهن جي لکڻين ۾ اصليت جھلڪندي هئي. ان ڪري ئي سندس مشهوري ملڪ ۾ ۽ ملڪ کان ٻاهر پڻ هئي. هاڻ صرف سندس لکيل ڪتاب ئي آهن، جيڪي سندس ياد کي اسان جي من ۾ سدائين لاءِ روشن ۽ قائم دائم رکندا، ۽ ساڻس گذاريل وقت اسان جي ساروڻين جو يادگار حصو ٿِي رهندو.... طارق عالم جو لکيل يادگار ناول “رهجي ويل منظر” آهي جيڪو 1985ع ۾ پهريون ڀيرو ڇپيو ۽ نوجوان ٽهيءَ جو پسنديده ناول رهيو ۽ جنهن کي هنن شوق ۽ پيار منجھان پڙهيو، ۽ جنهن جا پوءِ ڪيئي ڇاپا پڌرا ٿيا. جڏهن ته سندس لنڊن جو لکيل سفرنامو “لنڊن تنهنجا ڪيڏا روپ” (1992ع) پڻ پنهنجي نرالي انداز ۽ منفرد مواد سبب ڏاڍو پسند ڪيو ويو. ان کان سواءِ سندس ڪهاڻين جا مجموعا “سڃاڻپ جي ڳولا ۾” (1998ع)، “رات، سانت ۽ سوچون” (1981ع) ۽ شاعريءَ جو مجموعو “مورن اوچا ڳاٽ” (1990ع) ڇپيل آهن....
طارق عالم جي شاعريءَ مان ڪجھ شعر اوهان جي خدمت ۾:
دل دروازو کــول پـيـــارا، ٺـــڪ ٺـــڪ ٿــئــي ٿِــي،
دل تي هٿ ڌري ڏِس، ڪيڏي ڌڪ ڌڪ ٿئي ٿي.
منــهنــجــو مــن ڀـــي آهــي ڪــائــي ريـــل پــراڻـــي،
ماضيءَ جي پٽڙين تي ڪيڏي ڇَڪ ڇَڪ ٿئي ٿي.
ماڻهوءَ کان گم ٿِي ويو پاڇو ماڻهوءَ جــو،
ڪـتـن تـي الــزام تــراشـي ناحــق ٿـئـي ٿي.
دروازي کي کول، دريءَ مان ڏِس ته سَهي!
شايد ‘سچل’ بيٺو آهي، ‘حق حق’ ٿئي ٿي.
چنڊ جيان ٿا چمڪن منهنجي ڳوٺ مٿان،
روشن جن سان ٻنيون ٻارا ـــ تنهنجا خطَ.
وڻ جي سيني ۾ دل ڌڙڪي مالهيءَ جي،
منهنجيءَ دل ۾ ڌڙڪن سارا تنهنجا خط.
ڪٿي کُٽي ٿي وڃي رات، ڪا خبر ناهي،
ڪٿـي ٽُـٽي ٿي وڃي بات، ڪا خبر ناهـي.
اسين فــقـيـرَ، مسـافـرَ، محبـتـن جا سفـيـر،
پڇو ٿا ڪهڙي اٿئون ذات، ڪا خبر ناهي.
دل تـي هـٿ ڌريــنـدي آيُــس يــاد پريـــن،
دردَ وڇـوڙي تـي ڪـيـڏو پـڇـتـايو پئي.
شاعر، ڪوري ڪاڳر تي اتهاس لکي،
لفظن جو ناراض نسـل پرچايو پـئــي.
طارق عالم قنبر جي نامور مصور ۽ قنبر شهر جي پهرئين فوٽوگرافر سائين محمد عالم ابڙي جي گھر ۾ 10 اپريل 1958ع تي قنبر ۾ پيدا ٿيو. 1960ع ۾ سندس ڪٽنب ڄام شوري لڏي ويو، جتي هن پرائمري تعليم 1965ع ۾ پرائمري اسڪول ڄام شوري، مئٽرڪ (پرائيويٽ) جامعه عربيه حيدرآباد، انٽر آرٽس سچل سرمست ڪاليج حيدرآباد، بي اي (پرائيويٽ) 1988ع ۾ سنڌ يونيورسٽيءَ ۽ ايم اي (پرائيويٽ) 1993ع ۾ سنڌ يونيورسٽيءَ مان پاس ڪئي. هن پڙهڻ دوران سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ ٽيليفون اٽينڊنٽ ۽ سوشيالاجي ڊپارٽمينٽ ۾ سيمينار انچارج طور هڪ سال پڻ نوڪري ڪئي. 1989ع ۾ هو سنڌي ادبي بورڊ ڄامشوري جي ادبي رسالي ٽماهي “مهراڻ” جو سب ايڊيٽر مقرر ٿيو. هو سنڌي ادبي بورڊ جو ڪجهه وقت سيڪريٽري به رهيو. هن ايڊيٽر ماهوار “گل ڦل” طور پڻ ڪم ڪيو، جنهن کان پوءِ کيس “مهراڻ” جو ايڊيٽر مقرر ڪيو ويو هو. طارق عالم 1975ع ۾ ادبي دنيا ۾ پير پاتو، جڏهن سندس پهريون نظم “ماروئڙا” رسالي ۾ ڇپيو. سندس پهرين ڪهاڻي “پائلي” 1978ع ۾ ڇپي، جنهن کان پوءِ هو مسلسل لکندو رهيو. طارق عالم جي ناول “رهجي ويل منظر” کي 1985ع ۾ انسٽيٽيوٽ آف سنڌالاجيءَ پاران سال جي بهترين ادب جو ايوارڊ ۽ سنڌ گريجوئيٽس ايسوسيئيشن پاران نسيم کرل گولڊ ميڊل ڏنو ويو. سندس اڻ ڇپيل ڪتابن ۾ “سار آهي ستل ڊائريءَ ۾” (شاعري)، “بي روپ چهري جي ڪهاڻي” (ڪهاڻيون) ۽ “مٽي” (ناول) شامل آهن. طارق عالم پاڪستان ٽيلي ويزن لاءِ ڊراما (ٽيلي پِلي) پڻ لکيا آهن. سندس لکيل پهريون ڊرامو “چنڊ رهين ٿو دور” 1979ع ۾ ٽيلي ڪاسٽ ٿيو، جيڪو سندس پنهنجي ئي هڪ ڪهاڻيءَ کي ڊراماٽائيز ڪيل هو. طارق عالم جا 25 کان وڌيڪ ڊراما نشر ٿي چڪا آهن. هن پنهنجي لکيل ڊرامي ۾ اداڪاري پڻ ڪئي جنهن جو نالو “سج لهڻ کان اڳ” هو. جڏهن ته، طارق عالم 1992ع ۾، روزاني عبرت حيدرآباد ۾ ، ڪالم/ڪهاڻي جي سري سان هفتيوار ڪالم پڻ لکيا. آرٽسٽڪ خاندان جو فرد هئڻ ناتي طارق عالم مصور پڻ هو. سندس فن پارن جي نمائش 2003ع ۾ سنڌالاجيءَ ۾ ٿي. فنِ مصوريءَ ۾ هن جو پين ورڪ ۽ آئل ورڪ ڪيل هو....
بهرحال، طارق عالم جي وفات جو اسان کي بيحد ڏک آهي. ان ڏک ۾ اسان اوهان کي به ڀاڱي ڀائيوار ڪريون ٿا. طارق عالم کي ايئن بُڪين جي فيل ٿيڻ ۽ ساهه جي تڪليف سبب نه مرڻ گھربو هو، پر هُو هن بي حِس سماج جي ظلمتن، ناانصافين ۽ اڻ برابرين اڳيان هارجي ويو، اهو سماج جيڪو ڪٿي ته لکَ ٿو وڃائي ڇڏي ۽ ڪٿي ڪوڏي به سجائي نه ٿو ڪري....
***
اڄ ڄڻ ته تعزيت نامي جي ڪَڙيون آهن، جيڪي اوهان سان ونڊيان پيو. هونءَ به زندگي سُک کان وڌيڪ ڏکُ ۽ سهولتن کان وڌيڪ تڪليف ڀري آهي. هتي ميلاپ کان وڌيڪ وڇوڙو آهي ۽ زندگيءَ کان ڏاڍو موت آهي....
هڪڙي ٻِي پڻ ڏک جي خبر آهي ته سڄيءَ دنيا ۽ خاص ڪري ننڍي کنڊ جو مشهور ۽ معروف مصور ايم.ايف حسين ڪجهه ڏينهن بيمار رهڻ کان پوءِ، لنڊن جي هڪ اسپتال ۾ ٿورا ڏينهن اڳ لاڏاڻو ڪري ويو. کيس پاڙيسري ملڪ ڀارت جو پڪاسو سڏيو ويندو هو ۽ کيس سڄيءَ دنيا ۾ مڃتا حاصل هئي.... ايم.ايف حسين جو پورو نالو مقبول فدا حسين هو ۽ 96 ورهين جو هو، پر هندو انتها پسند تنظيمن جي ڌمڪين سبب پنهنجيءَ زندگيءَ جا پڇاڙڪا ورهيه لنڊن ۾ جلاوطنيءَ ۾ گذاري رهيو هو. سندس صحت سٺي هئي، پر ڪجھ ڏينهن اڳ هو بيمار ٿي پيو هو، جڏهن ته سندس اوچتيءَ وفات جا ڪارڻ معلوم ٿِي ناهن سگھيا.... ايم.ايف حسين ڀارتي رياست مهاراشٽر جي هڪ غريب ڪٽنب ۾ پيدا ٿيو هو. هن مصوريءَ جي شروعات فلمي پوسٽر ٺاهڻ کان ڪئي، پر پنهنجين تخليقي صلاحيتن ۽ مصوريءَ سان لڳاءَ، مهارتن ۽ محنت سبب جلد ئي هُو مشهور ۽ مقبول ٿي ويو، تڏهن به سندس طبيعت انڪساريءَ واري رهي. سڀئي ڄاڻُو ماڻهو ان ڳالهه تي متفق آهن ته جديد هندستاني آرٽ کي دنيا جهان ۾ متعارف ڪرائيندڙ ايم.ايف حسين ئي آهي. کيس ڀارتي لوڪ گيتن، ديو مالائي آکاڻين، ثقافت سان پيار هو جنهن کي بهتر طور سمجھي سگھندو هو. هن کي اتان جو سڀ کان عظيم فنڪار مڃيو وڃي ٿو. البت سندس ڪجھ تصويرن تي انتها پسندن کان ڌمڪيون به مليون هيون ۽ سندس تصويرن جي نمائشن ۾ ڀڃ ڊاهه به ڪئي وئي هئي ۽ مٿس ڪيس به هلي رهيا هئا، جنهنڪري هُن بيزار ٿِي، احتجاجن قطر جي شهريت به اختيار ڪئي هئي ۽ لنڊن ۾ به رهندو هو. ذري گھٽ هڪ صديءَ تي مشتمل، پنهنجيءَ وڏي ڄمار ۾ به هُو تصويرون چِٽيندو رهندو هو ۽ هُو عرب تهذيب تي هڪ وڏي پراجيڪٽ جي شروعات به ڪري چڪو هو، جيڪو کيس قطر جي شاهي خاندان سونپيو هو. (ذريعو: بِي.بِي.سِي)
شاعر، فنڪار، مصور ۽ آرٽسٽ ڪنهن به هڪ ملڪ جو ورثو ناهن هوندا، پر سندن تعلق سڄيءَ دنيا جي ماڻهن سان هوندو آهي. هُو سڄيءَ دنيا جي ماڻهن لاءِ سوچيندا، ويچاريندا ۽ پنهنجيون زندگيون گذاريندا آهن، ايم.ايف حسين ۽ سندس تخليقي ڪاوشون پڻ ان جي گواهي ڏين ٿيون ته هو سڄيءَ دنيا ۽ انسانذات جو ورثو هو....
***
اڄ 12 جُون جي تاريخ آهي. اڄوڪو ڏينهُن، گريگورين ڪئلينڊر ۾، هن سال 2011ع جو 163-هون ڏينهن آهي، ۽ پٺتي اڃا 202 ڏينهَن 2011ع جا رهيل آهن....
12 جُون جي تاريخ انٽرنيشنل ليبر آرگنائيزيشن پاران “ٻارن جي پورهئي خلاف بين الاقوامي ڏينهن” آهي ۽ موڪل لاءِ منظور ٿيل آهي، ته جيئن اقتصادي ۽ فوجي شعبن ۾ ٻارن جي پورهئي خلاف سجاڳي پيدا ڪري سگھجي ۽ عملي اپاءَ وٺي سگھجن. هن ڏينهن ملهائڻ جي شروعات انٽرنيشنل ليبر آرگنائيزيشن پاران 2002ع ۾ ڪئي وئي، جنهن کان پوءِ اهو هر سال ملهايو وڃي ٿو.
اسان وٽ پڻ ٻارن کان جبري پورهيو ڪرايو وڃي ٿو ۽ سندن حقن جي پائمالي ڪئي وڃي ٿي، جنهن کي روڪڻ جي سخت ضرورت آهي، ڇاڪاڻ ته ٻار اسان جي ملڪ جو مستقبل آهن، جيڪڏهن انهن جي بهتر تربيت ۽ تعليم ٿيندي ته اهي ملڪ کي بهتر ۽ ڪارگر مستقبل ڏئي سگھندا. اسان وٽ جيتوڻيڪ ڪيئي اين جِي اوز ٻارن جي حقن ۽ سندن فلاح بهبود لاءِ ڪم ڪري رهيون آهن، پر اهو عملي طور گھٽ ڏسڻ ۾ اچي ٿو، ڇاڪاڻ ته ٻارن جو استحصال ڏينهون ڏينهن وڌي رهيو آهي. ان طرف پڻ ڌيان ڏيڻ جي ضرورت آهي.
اڄوڪي 12 جُون جي تاريخ، آمريڪا ۾ “لَونگ ڊي” طور پڻ ملهائي ويندي آهي، اها “روس جو ڏينهن” يعني “رشيَن ڊي” پڻ آهي ۽ 1898ع ۾ اسپين کان “فلپائين جي آزاديءَ جو ڏينهن” پڻ آهي.........
اڄوڪي تاريخ 12 جُون تي ٿيل ڪجھ اهم تاريخي واقعا هن ريت آهن:
* 1665ع ۾، نيويارڪ ۾، انگلئنڊ ميونسپل نظام لاڳو ڪيو.
* 1812ع ۾، نپولن رشيا تي حملو ڪيو.
* 1839ع ۾، آمريڪا ۾، پهرين بيس بال راند کيڏي وئي.
* 1845ع ۾، جارج ايبرنيٿيءَ کي اوريگان ملڪ جو پهريون گورنر بڻيو.
* 1849ع ۾، ليوِس هيسليٽ گئس ماسڪ کي پنهنجي نالي رجسٽر ڪرايو.
* 1860ع ۾، رشيائي شهنشاهيت جي اسٽيٽ بئنڪ قائم ٿي.
* 1936ع ۾، 150 ڪلو واٽ جي پهرين آمريڪي ريڊيو اسٽيشن قائم ٿي.
* 1942ع ۾، ايني فرينڪ کي سندس مشهور ڊائري بَرٿ ڊي سوکڙي طور ملي.
* 1948ع ۾، مشهور ڪرڪيٽر بريڊ مئن ٽرينٽ برج ۾ پهرين ٽيسٽ ڪرڪيٽ ۾ 138 رنسون ٺاهيون.
* 1964ع ۾، هاڪاري آفريقي سياسي اڳواڻ نيلسن منڊيلا کي جيل ۾ تاحيات عمر قيد جي سزا ٻڌائي وئي.
* 1965ع ۾ ڪائنات جي ٺهڻ بابت هڪ نظريي “بِگ بئنگ” کي ان دريافت سان سگھ ملِي ته ڪائنات ۾ نِيريُون ڪهڪشائون موجود آهن.
* 1978ع ۾ آمريڪا جي پارليامينٽ لائيوِ ريڊيو ڪوريج جي اجازت ڏني.
* 1991ع ۾ بورس يلتسن کي رشين فيڊريشن جو صدر چونڊيو ويو.
ٻئي طرف ڪجھ شخصيتون، جيڪي اڄوڪيءَ تاريخ 12 جُون تي پيدا ٿيون، تن ۾ نوبل انعام ماڻيندڙ آمريڪي سائنسدان، بايو ڪيمسٽ، فرٽز البرٽ فِٽمئن 1899ع ۾، آمريڪا جو ايڪيتاليهون صدر جارج ايڇ.ڊبليو. بش 1924ع ۾، پاڪستاني عالم، ليکڪ ۽ اردو لسانياتدان جميل جالبي 1929ع ۾، حسابن جو ڄاڻُو روسي ولاديمر آرنالڊ 1937ع ۾، نوبل انعام ماڻيندڙ سائنسدان، جرمن فزيالاجسٽ برٽ سئڪمئن 1942ع ۾ ۽ مشهور پاڪستاني ڪرڪيٽر ۽ ڪوچ جاويد ميانداد 1957ع ۾، شامل آهن.
***
(سرجيل: 12 جُون 2011ع)