”سچ“ سنڌ جي عوام جي ملڪيت آهي
”سچ“ اخبار اڄ پنهنجي هڪ سال جو سفر طئه ڪيو آهي. اسان اهو اڙانگو سفر ڪيئن طئه ڪري اوهان تائين پهتا آهيون، سچ جي راهه ۾ ڪهڙيون رڪاوٽون وڌيون ويون، ڪهڙيون لالچون ۽ خوف ڏنا ويا، ڪنهن اسان جي وچ ۾ ويهي سچ جي ڀرم کي ٽوڙڻ جي ڪوشش ڪئي، تنهن کان قطعه نظراسان کي پنهنجي عوام طرفان جيڪا موٽ ملي، جيڪو آڌر ڀا ءُ ڪيو ويو، تنهن اسان جا حوصلا ۽ همت پهاڙ جيڏي مضبوط ڪري ڇڏي. اسان کان سڀ سور وسري ويا، مايوسيون اميدن ۽ آدرشن اڳيان پرزا پرزا ٿي ويون.
اڄ کان هڪ سال اڳ جڏهن جناب آغا سليم پنهنجي گهر گهرائي مون کي سچ جي سٿ ۾ شموليت جي دعوت ڏني هئي ته ڪيترن ئي دوستن ۽ سڄڻن نئين اخبار ۾ شموليت وارن خطرن آگاهه ڪيو هو. رسڪ نه کڻڻ جا مشورا ڏنا هئا. ڇاڪاڻ ته سنڌي اخبارون جنهن ٻڌي جي حساب سان نڪري ۽ بند ٿي رهيون هيون. ان صورتحال ۾ ڪنهن نئين اخبار کي جنم ڏيڻ، ان کي ڪاميابيءَ سان هلائڻ ۽ ان سفر کي هميشه لاءِ جاري رکڻ جي دعويٰ ڪرڻ ڪنهن وڏي خوشفهميءَ کانسواءِ ڪجهه به نه هئي. ڪا به خبر نه هئي ته اخبار جا مالڪ هن مقصد سان ڪيتري حد تائين لاڳاپيل آهن. هو پنهنجن خوابن جي ڪهڙي تعبير ڏسڻ گهرن ٿا. سچ جي سٿ ۾ شامل ٿيڻ کانپوءِ جڏهن منهنجي ملاقات اخبار جي پارٽنر جناب حمزي خان پليجي سان ٿي ته سندس اخبار لاءِ محبت ڀري رٿابندي، عوام تائين هڪ خوبصورت ۽ مقصدن ڀري اخبار پهچائڻ وارو عزم ۽ درياهه دلي اهڙيون ڳالهيون هيون، جو اسان جو همت ۽ حوصلو ويتر وڌي ويو. اخبار سان رشتو هڪ ملازم بدران پنهنجي تخليق واري سوچ ۾ تبديل ٿي ويو، مان خود سندس چوڻ تي ڪراچيءَ کان حيدرآباد منتقل ٿيڻ کي اخبار جي ڀلائيءَ ۽ بهتريءَ لاءِ ضروري ڄاتو. جيڪڏهن حمزي خان پليجي جي اخبار سان محبت ۽ ان لاءِ هر مشڪلات کي مرڪندي منهن ڏيڻ واري خوبي منهنجي لاءِ سونهون نه بڻجي ها ته هوند اخبار جهڙي غير مستقل روزگار تي مان پنهنجي صحافتي بنياد کي الوداع ڪرڻ لاءِ تيار نه ٿيان ها.
سچ جڏهن اڃا مارڪيٽ ۾ به نه آئي هئي ته اسان جي ڪجهه سڄڻن ڪاروباري مفادن لاءِ جيڪي منفي پرچار جا طوفان کڙا ڪيا، سڄڻ پائي ۽ خير خواهي جي نالي تي جنهن نموني بدگمانيون پئدا ڪيون، تنهن اڳيان اسان جي پڙهندڙن ۽ عوام طرفان مليل همت افزايون ۽ پنهنجائپون وڌيڪ سگهاريون ۽ حوصلو بخشيندڙ هيون. اخبار ڪنهن مخصوص پارٽي، طبقي يا فرد جي نمائندگي ڪرڻ بدران پاڻ کي عوام جي ملڪيت بڻائي ڇڏيو. سڄي ملڪ جي عوام لاءِ تعمير ۽ ترقي جي هڪجهڙن موقعن، نسل پرستيءَ جي خاتمي، مذهبي فرقيواريت جي حوصلي شڪني، قومن جي پئدائشي حقن جي حاصلات ۽ انساني بنيادي آزادين جي تصور جي ساڀيان لاءِ جدوجهد ۽ جاکوڙ ڪرڻ ”سچ” جو مينيفيسٽو بڻجي ويو. اخبار پنهنجن انهن مقصدن جي حاصلات لاءِ هر قسم جي لالچن ۽ خوف کي پنهنجي ڀر مان به لنگهڻ نه ڏنو. سنڌي عوام جي حقن لاءِ جاکوڙ جي سلسلي ۾ سچ انتهائي بي ڊپائي سان پنهنجو ڪردار ادا ڪيو. شاهه جو اهو شعر اسان جو سونهون بڻجي ويو ته:
منجهان منهنجي روح جي وڃي ساجن وسري،
تــه مــــر لـــڳـــي لـــوهـــه، ٿـــر ٻــاٻــيــهــــــو ٿــــي مــــران
”سچ“ هڪ سال اندر جيڪي ڪاميابيون ماڻيون آهن، انهن پٺـيان ڪنهن هڪ شخص جو طلسماتي ڪردار موجود نه آهي، پر سچ ۾ اسان جي سڄي عوام، مڙني خير خواهن، همدردن، هڏ ڏوکين جون همتون ۽ ڪاوشون شامل آهن—اسان انهن جا به ٿورائتا آهيون، جن اسان لاءِ شڪ ۽ گمان پکيڙيا، اسان تي مثبت تنقيدون يا طبرا ڪيا. اسان جي هن مختصر سفر کي ڪاميابي تي رسائڻ لاءِ اڻ ڳڻين ماڻهن جون محنتون شامل آهن. ڪن هٿ ۾ هٿ ڏئي اسان جو ساٿ ڏنو، ڪن ٻاهران ويهي دعائون ڪيون ۽ حوصلو وڌايو.
”سچ“ جي اخباري دنيا ۾ انفراديت سندس مانوارا ليکڪ آهن، جن هن اخبار کي پڙهندڙن جي جيءَ ۾ جاءِ ڏني آهي. اسان کي اڃا سوڌو اها خبر نه پئجي سگهي آهي ته سراج الحق ميمڻ، قمر شهباز، انور ابڙو، نصير اعجاز ۽ بيدار جعفري جو هن اخبار سان ڪهڙو رشتو آهي، جن عوام کي حقيقتن جو ادراڪ ڪرائڻ لاءِ هي فورم چونڊيو آهي. سندن لکڻيون ئي سچ جو املهه سرمايو آهي، جن هن اخبار جي نه صرف پنهنجي انفراديت قائم رکي آهي پر عوام سان ناتن ۽ رشتن کي وڌيڪ سگهارو ۽ اڻٽٽ بڻائي ڇڏيو آهي. سچ جو انسان دوست، وطن پرست ڪردار انهن ليکڪن جي لکڻين ۽ شهپارن مان ليئا پائيندو نظر ايندو آهي. سچ کي سڄي سنڌ ۾ متعارف ڪرائڻ، عوام جي هٿن ۾ رسائڻ ۽ سندن مسئلن ۽ معاملن کي حڪمرانن ۽ ڪامورن تائين پهچائڻ ۾ اسان جي نمائندن، ايجنٽن ۽ هاڪرن جي جنهن محنت ۽ محبت وارو جذبو موجود رهيو آهي. ان هن اداري کي بنا ڪنهن شڪ جي عوام جي ملڪيت بڻائي ڇڏيو آهي. مون کي پنهنجي نمائندن ۽ ايجنٽن جي اخبار سان محبت جو اندازو ان وقت ٿيندو آهي، جو هو ڪا خبر نه لڳڻ تي يا ڪنهن معاملي جي صحيح نمائندگي نه ٿيڻ تي اسان کان ناراض ٿي ويندا آهن.
ان ڳالهه ۾ ڪو شڪ ڪونهي ته اسان جي ٽيم ڪجهه شخصن تي ٻڌل آهي، پر پوءِ به اسان اڄ اهو وڏي واڪ اعلان ڪيون ٿا ته سچ عوام جي ملڪيت آهي، اهو ئي سندس ڌڻي ۽ مالڪ آهي. اسان جا مقصد ۽ مرادون اهي ئي آهن ته، حق ۽ سچ جي واٽ تي هلندي، پنهنجي قومي آجپي واري جدوجهد ۾ پنهنجي حصي پٽاندڙ ڪردار ادا ڪريون. ان لاءِ وري به عوام کي اسان جو سونهون ۽ رهنماءُ ٿيڻو پوندو. عوام جي سگهه ئي اسان جو هٿيار آهي، انهن جون محبتون ئي اسان جا سڀ ڏک سور دور ڪري سگهن ٿيون. شل اسان کي ڌڻي سچ جي لڄ رکڻ جي توفيق عطا فرمائي.
سچ ڏي اهڙي سگهه، منهنجي جڪڙيل جيءَ کي
ڳـــچــي ٿــئــي ڳــچ، پـــر چـــوان جـــو چـــوڻـــو هــجي!
(رڪ سنڌي طرفان سچ اخبار جي نيوز ايڊيٽر طور سالگرهه جي موقعي تي لکيل مضمون، ڇپيل، پهرين آگسٽ 1999ع)