الطاف شيخ ڪارنر

مڪليء کان ملاڪا تائين

محترم الطاف شيخ زندگيء جا ڪافي سال ملائيشيا ۾ ً پنهنجي فيملي سان گڏ گذاريا آهن ۽ اتان جي مئرين اڪيڊمي ۾ پڙهايو پڻ آهي۔ اهوئي سبب آهي جو سندس سان ڪچهري ڪرڻ دوران هو ملائيشيا جو گهڻو ذڪر ڪندو آهي۔ هو اهو به ٻڌائيندو آهي ته ڪيئن هن ملڪ ايڏو جلدي ترقي ڪئي آهي۔ سندس سفرنامو ”مڪليء کان ملاڪا تائين“ به ملائيشيا بابت آهي۔ سنڌي ادبي سنگت سٽي سکر پاران اي بوڪ جي صورت ۾ آندل هن ڪتاب لاء محترم عبداللطيف انصاريء جون ڪاوشون پڻ قابل تعريف آهن۔
  • 4.5/5.0
  • 2536
  • 818
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book مڪليء کان ملاڪا تائين

ملايا جي سڌرڻ ۾ انگريزن جو حصو

انگريزن جي سرپرستيءَ ڪري ملايا ۾ معاشي ۽ سماجي انقلاب آيو. گڏيل هندستان، ڪينيا ۽ سلون وانگر هتي به انگريزن يڪدم آمدرفت ڏانهن ڌيان ڏنو. هنن مختلف شهرن ۽ اهم هنڌن کان سنگاپور، پوٽ ڪلانگ (پورٽ سويٽ نام)، پينانگ (بٽروٿ) تائين اهڙا ته پڪا رستا ٺاهيا جيڪي سخت مينهن ۾ به خراب نه ٿين. ٽين جي کاڻين کان وٺي شهرن ۽ بندرگاهن تائين ريل جا پٽا وڇايا ويا ۽ پينانگ کان سريمبان ۽ سنگاپور تائين پهرين ريلوي لائين 1924ع ۾ ٺهي راس ٿي ۽ اڄ تائين انهن ئي پٽن تان ريل گاڏي هلندي رهي ٿي، فرق فقط اهو آهي ته ڪوئلن ۽ ٻاڦ تي هلندڙ انجڻ بدران اڄ جي انجڻ ڊيزل تي هلي ٿي ۽ مسافر ايئرڪنڊيشن گاڏن جي نرم ڪوچن تي ويهي وي. سي. آر تي فلمون ڏسن ٿا يا درين جي ٽنٽيڊ شيشن مان ٻاهر جو دلڪش نظارو ڪن ٿا- پر ريل جا پٽا ۽ گيج اها ساڳي آهي. رستا ۽ راهون ساڳيا آهن- جيڪي اڄ کان پورا سٺ سال کن اڳ انگريز انجنيئرن جي نظرداريءَ ۾ چيني ۽ تامل مزدورن کان ملايا ملڪ جا جهنگل، ٻيلا ۽ ٽڪريون ٽڪرائي ٺاهيا ويا هئا. اڄ جي مسافر کي هڳيل گاڏيءَ ۾ ويهي جوان جوهوربارو ۽ سهڻي سنگاپور جو نظارو ڪندي اهو وسريو ٿو وڃي ته هنن رستن تي، هنن پٿرن تي، هنن ريلوي اسٽيشن ۽ سگنلن جي ڀرپاسي ۾ ڪيترن ئي غريب ماڻهن جو پگهر جذب ٿيل آهي، جن پنهنجي ڏيهه جي ڏکي معاشي حالت ۽ مجبورين کي منهن ڏيڻ لاءِ پنهنجا مٽ مائٽ ۽ گهر ٻار ڇڏي هتي پرديس جي گرمين، گهاٽن ٻيلن، مينهوڳي ۽ رت پئندڙ مڇرن جي منهن ۾ ڌارين جي حڪم هيٺ اچي پورهيو ڪيو، جيئن سندن ايندڙ ٽهيون- جيڪي اڄ خوش نظر اچي رهيون آهن سي- سک جو ساهه کڻي سگهن.
بهرحال انگريزن پنهنجن ٻين قبضي هيٺ آيل ملڪن وانگر هتي به ريل رستا خوب ٺاهيا. پوءِ في الحال پهرين ان ۾ کڻي سندن ئي مطلب ۽ غرض موجود هو. ملائيشيا ۾ رٻڙ جي بهتر پوک ۾ پڻ انگريزن جووڏو هٿ آهي جن رٻڙ جي وڻن جي پهرين کيپ 1870ع ۾ سلون کان گهرائي هتي پوکڻ جو تجربو ڪيو، جيڪو بنهه ڪامياب نه ويو. پوءِ وري ٻيو دفعو 1890ع ۾ ان. ي. رڊلي (سنگاپور جي بوٽانيڪل باغ جي ڊائريڪٽر) رٻڙ جي چڪين جي ٻي کيپ گهرائي آزمائش ڪئي ۽ ڪامياب ويو. برٽش حڪومت ملايا جا گهاٽا ٻيلا وڍرائي رٻڙ پوکڻ ڪارڻ زمين تيار ڪرڻ لاءِ ڪافي مالي مدد ڏني، رٻڙ جي پوک جيئن جيئن تيار ٿيندي ويئي، تيئن تيئن ڪم وارن جي ضرورت وڌڻ لڳي. ان ڪم لاءِ سڀ کان صحيح ماڻهو- ڏکڻ هندستان جا غريب تامل ۽ مليالم اچي ملايا ۾ رهڻ لڳا. ٽين جي کاڻين ڪري چيني ماڻهن جا ڪٽڪ ته ڪڏهن کان ملايا ۾ ديرو ڄمائي چڪا هئا. اهڙيءَ طرح ملايا ۾ مڪس قسم جي زبانن ۽ مذهبن جا ماڻهو گڏ ٿي ويا.