ناتالو نوحاڻي

توتان نوحاڻي واريءَ مشھور جنگ کان پوءِ، نئينگ وارا نوحاڻي پنھنجي گھٽ تعداد ۽ دشمن جي بي پناھه طاقت ڏسي، مغلن جي آڻ مڃي ويھي رھيا ھئا. ڍل ڏيڻ سان گڏ ڪڏھن ڪڏھن جنگين ۾ مغلن جي مدد پڻ ڪندا ھئا. پر نوحاڻي ٻروچن جي انھيءَ روش کي ڪن مغلن، سميجن واري وقتي ماٺ سمجھيو. ان ڪري ھنن سيوھڻ جي مغل جاگيردار کي نوحاڻين تي حملي لاءِ تيار ڪيو. مغل جاگيردار، سنئون سڌو ٻروچن تي حملي ڪرڻ بجاءِ پنھنجي روايتي ميڪر ۽ فريب کان ڪم وٺندي، ظاھر اھو ڪيو ته ھُو سميجن تي حملي لاءِ تياري ڪري رھيو آھي. اُن بھاني سان ھو منديجيءَ واري گھيڙ وٽ اچي ويٺو. اتان اڳينءَ نماز جو نوحاڻين تي حملي ڪرڻ جو ارادو ڪري نڪتو. ھوڏانھن ويچارن نوحاڻين کي نڪا جن نه ڪن ته ڪو مغل حملو ڪرڻ وارا آھ، سو بيپرواھه ٿيو سُتا پيا ھئا. اوچتو اسر مھل سُتل نوحاڻين تي مغل لشڪر اچي ڪڙڪو ڪيو. تڙ تڪڙ ۾ نوحاڻين جو چڱو مڙس ناتالو نوحاڻي ماڻھو گڏ ڪري ميدان ۾ لھي آيو ۽ جنگ ۾ جُنبي ويو. پر ڪٿي ننڊ مان اُٿيل بي ھٿيار ماڻھو ۽ ڪٿي باقاعدي ھڪ خونخوار تيار فوج. ان جي باوجود نوحاڻين واھه جو مُڙسي ڏيکاري. ناتالو پاڻ، ڀائرن، پُٽن ۽ پنجاھه ساٿين سميت ڪيترن مغلن کي قتل ڪرڻ کان پوءِ وڃي مالڪ کي مڙيو. باقي مَردن، عورتن، ٻارن ٻچن، پوڙھن ۽ ڦٽيلن جنگ جي باھه مان ڀڄي وڃي جبل ۾ جان بچائي. اُن ڏينھن کان وٺي نوحاڻين کي پَڪ ٿي ويئي ته غير ملڪي آقائن تي ڪڏھن به ڀروسو ڪري نه ٿو سگھجي. ان ڪري وطن لاءِ وڙھندڙ طاقتن کان الڳ ٿي ويھي رھڻ نه رڳو پنھنجو پاڻ کي تباھيءَ جي منھن ۾ وجھڻو آھي، پر دشمن کي به مضبوط ڪرڻو آھي. تنھنڪري، اُھي پنھنجا ماڳ ڇڏي، وڃي جبل ۾ نومڙين سان مِليا ۽ مغلن لاءِ تباھيءَ ۽ موت جا فرشتا بڻجي ويا. بقول يوسف ميرڪ ته: ’ انھن سَن ۽ حويلي پرڳڻي کي تباھه ڪري ڇڏيو.‘
”دين ڌرم جي دوکي لُٽجي، نيٺ اسان اک کولي اچي،
سنڌ سوا ٻي ڳالھ نه ٿيندي، ڀلي ته سامھون گولي اچي.“

شخصيتون ۽ خاڪا

سرَ ۾ سانجھيءَ ويرَ