زال جو اجازت نامو اٿئي؟
اڄ خوشقسمتي سان موڪل جو ڏينهن هجڻ ڪريِ بارڊر تي گاڏين جي ڪا گهڻي رش نه هئي. تقريبن ٽي کان چار بوٿ کليل هئا جن مان هرهڪ ۾ هڪ آفيسر ويٺو هو. مون به وڃي هڪڙي بوٿ جي لائن ۾ گاڏي جهلي. مون کان پهرين ٽي کان چار گاڏيون هيون. هر گاڏي پنهنجي پنهنجي واري اچڻ تي اڳتي وڌندي وئي. جڏهن منهنجي اڳيان بيٺل گاڏي کي آفيسر پاسپورٽ واپس ڪندي روانو ڪيو ته مون به پنهنجي گاڏي ريڙهي اچي آفيسر جي پاسي ۾ جلهي. آفيسر مون کان اسان ٽنهي جا پاسپورٽ پنهنجي هٿ ۾ وٺندي ڪڙڪيدار آواز ۾ آفيسر سوال ڪيو ته، ”ڪيڏانهن ٿا وڃو؟“
”ٽورنٽو ٿا وڃون.“ جواب ڏنومانس.
”ٽورانٽو ۾ ڇا آهي؟“ آفيسر ٻيو سوال ڪيو. سندس پڇڻ جو مطلب هو ته ٽورانٽو وڃڻ جو مقصد ڇا آهي. جواب ڏنومانس ته، اتي ڪجهه مائٽ ٿا رهن سو انهن سان ملڻ ٿا وڃون. انهن سوالن ۽ جوابن جي دوران آفيسر واري واري سان هرهڪ پاسپورٽ ڪمپيوٽر سان لڳل اسڪينر ۾ اسڪين ڪندو ويندو آهي جنهن سان مسافر جو مڪمل بايوڊيٽا سندس ڪمپيوٽر جي اسڪرين تي اچي ويندي آهي. مون محسوس ڪيو ته آفيسر منهنجي ڏنل جوابن مان مطمعن نه آهي. هو ڪڏهن پاسپورٽن کي ڏسي ۽ ڪڏهن منهنجي ٻارن جي منهن ۾. کيس شڪ پئي لڳو ته ٻارن سان ماءُ گڏ ڪانهي، ڪو پرايا ٻار اسمگل ته ڪونه ٿو ڪري وڃي. نيٺ سوال ڪيائين ته ”ٻارن سان گڏ سندن ماءُ ڇو ڪانهي؟“
جواب ڏنومانس ته، ”هُو گهر آهي.“
تنهن تي سوال ڪيائين ته، ”تو وٽ ماءُ جو ڏنل ڪو اجازت نامو آهي ٻارن کي ٻاهر ملڪ وٺي وڃڻ جو؟“
جواب ڏنومانس ته، ”نه، ڪو لکيل اجازت نامو ته نه آهي، پر جيڪڏهن تون چاهين ته کانئس فون تي ڪنفرم ڪري سگهين ٿو.“ منهنجي انهي جواب تي آفيسر پاسپورٽ مون کي واپس ڏيندي چيائين ته، ”نه، فون ڪرڻ جي ضرورت ڪانهي پر ننڍن ٻارن سان انٽرنيشنل سفر ڪرڻ وقت جيڪڏنهن ٻئي والدين ٻار سان گڏ نه آهن تي اهو مائٽ جيڪو گڏ ڪونهي انجو اجازت نامون گڏ هجي ته بهتر آهي.“
آمريڪا وغيره ۾ ڪن وقتن ۾ اهو عام جام هو جو هتي ڪئين پاڪستاني، هندستاني ۽ ٻين ڪيترن ئي ملڪن جا مرد حضرات گهمڻ يا پڙهڻ جي ويزا تي هتي آيا پر پوءِ ڪنهن پوڙهي گوري سان دل لڳائي شادي ڪري ويٺا ته جيئن هتي مستقل رهائش اختيار ڪري سگهن. ڪن وري گورين کي پئسا ڏئي ڪري ڪاغذي شادي به ڪئي. اڳتي هلي جڏهن اولاد ٿيڻ کان پوءِ جڏهن ٻار جي ماءُ، ٻار کي پنهنجي مرضي ۽ خاص طور پنهنجي مذهب تي هلائڻ شروع ڪندي هئي ته پوءِ ويچاري غير ملڪي اميگرينٽ پي جي مٿي تي هٿ اچي ويندا هئا. پوءِ جڏهن ڪا ٻي واٽ ڏسڻ ۾ نه آئي ته پوءِ مجبور پي ويچارا پهنجي ملڪ گهمائڻ جي بهاني ٻار کي پنهنجي ملڪ وٺي ويا ۽ پوءِ وري ڪڏنهن به واپس نه آيا. ڪئين موقعن تي آمريڪن ماءُ هتان جي حڪومت تي بار وڌو ته هتان جي حڪومت کين ٻار واپس هتي آمريڪا گهرائي ڏي. انهن سڀني مسئلن کي نظر ۾ رکندي هاڻ جڏهن ماءُ يا پي مان ڪو پنهنجي نابالغ ٻار سان گڏ غير ملڪي سفر ڪندو آهي ته ائيرپورٽ تي يا گاڏي وغيره ۾ ڪينيڊا يا ميڪسيڪو وڃڻ لاءِ آمريڪن بارڊر تي پهچندو آهي ته پوءِ کائنس سوال ڪيا ويندا آهن.
اميگريشن آفيسر پاسپورٽ واپس ڪندي ڪينيڊا ۾ اچڻ جي لاءِ ڀليڪار چيو ته پوءِ مون به گاڏي کي اڳيان وڌايو. ٻڌائيندو هلان ته آمريڪن ۽ ڪينيڊين شهريت رکندڙن کي انهي ٻنهي ملڪن ۾ اچڻ وچڻ لاءِ ڪنهن به ويزا جي ضرورت نه آهي. صرف پاسپورٽ جو هجڻ ضروري آهي. ڪنهن وقت ۾ 9/11 جي دهشتگرديءَ کان پهرين، پاسپورٽ جي به ضرورت نه هوندي هئي. هتان جا گورا يا ڪارا رڳو پهنجو ڊرائيور لائسنس ڏيڪاري ٻنهي ملڪن جي وچ ۾ سفر ڪري سگهندا هئا.
اميگريشن جي آفيس کان ڪجهه فرلانگن تي ڪينيڊا ڪرنسي مَٽائڻ جو مرڪز آهي جتي بيهي ڪري اسان آمريڪن ڊالر ڏئي ڪينيڊين ڪرنسي ورتي. اسان کي هڪ سوءُ آمريڪن ڊالر جا تقريبن هڪ سوءُ ٻارنهن ڪينيڊن ڊالر مليا. مون کي ياد آهي ته 2001 ڌاري هڪ سوءُ آمريڪن ڊالر جا ڏيڍ سوءُ ڪينيڊين ڊالر ملندا هئا. ان وقت آءُ ڪينيڊا ۾ رهندو هئس پر ڪم آمريڪا ۾ ڪندو هئس. روزانو ايمبيسيڊر برج يا ٽنل ذريعي صبح جو آمريڪا ايندو هوئس ۽ شام جو واپس ڪينيڊا ويندو هئس. ان وقت جڏهن آمريڪن ڪرنسي جو ڏيڍوڻو ڪينيڊن ڪرنسي ملندي هئي ته سچ ته بهاريون ٿي وينديون هيون. ۽ پوءِ 2006 ۾ آمريڪن ايڪانومي گهٽي ته پوءِ آمريڪن ڪرنسي جي ويليو به گهٽجي وئي. هڪ آمريڪن ڊالر جا رڳو 99 پئسا ڪينيڊين جا ملندا هئا، پر هاڻ آمريڪن ڪرنسي وري موچاري ٿي وئي آهي.
ڪرنسي مٽائڻ کان پوءِ وري پنهنجي منزل ڏانهن سفر شروع ڪيوسين. اسان هائي وي 94 تي اولهه طرف سفر ڪري آمريڪا کان هتي پهتا هئاسين ۽ هاڻ ڪينيڊين هائي وي 402 تي اولهه ۾ سفر ڪري رهيا هئاسين. ڪينيڊين بارڊر کان رڳو پنج منٽ جي مفاصلي تي ڪئينيڊا جو پهريون شهر سارنيا آيو. هي شهر ڪينيڊا جي صوبي اونٽيريو جي ڏکڻ اوڀر ۾ ليمبرٽن ڪاوئنٽي (تعلقي) ۾ هيوران ڍنڍ تي قائم آهي. سارنيا جو شهر هيوران ڍنڍ جي کاٻي ڪناري تي انهي جنڪشن تي واقع آهي جتي هيوران ڍنڍ وڃي سينٽڪليئر دريا سان ملي ٿي. انهي دريا جي ڪري انهي مقام تي ڪينيڊا ۽ آمريڪا جي وچ ۾ هڪ قدرتي سرحد قائم ٿي وئي آُهي، هتي ٻنهي ملڪن جي وچ ۾ ڪا به حدبندي وغيره نه آهي.
سارنيا شهر جي آبهوا ڪا خاص صحتمند ڪانهي جنهن جو ڪارڻ هتي موجود آئل ريفائينري جو ڪارخانو آهي. هي ڪينيڊا جو هڪ تاريخي مقام آهي. ڪينيڊا جون قديم قومون جن کي ’فرسٽ نيشن‘ يعني ’پهرين قوم‘ چيو وڃي ٿو سي تقريبن ڏهه هزار سال اڳ هتي رهنديون هيون. هتي سندن شڪارگاهون، رهائش ۽ لنگَهه جا مقام هئا. اهي ماڻهو قديم قبيلن ’اوجيبوا‘، ’اوداوا‘ ۽ ’پوٽاواتمي‘ سان تعلق رکندا هئا ۽ اڄ اسان تقريبن ڏهه هزار سالن کان پوءِ انهن ساڳين پڊن تان لنگهي رهيا هئاسين. ڪٿي ڪاماري شريف جو رهاڪو ۽ ڪٿي وري اُنهن قديم قومن جا قديم پ.
اسان جيئن ئي سارنيا جي شهر کان ٿورو اڳڀرو ٿياسين ته قدرت جي قدرت ڏسڻ وٽان هئي. هڪ ته موسم جهڙالو مٿان وري خزان جي اثر هيٺ آيل رنگ برنگي پنن وارا وڻ، جن جو رنگ ڪٿي سائو ته ڪٿي پِيلو ته ڪٿي هلڪو ڳاڙهسرو هڪ عجيب وڻندڙ نظارو پيش ڪري رهيا هئا. روڊ جي ٻنهي پاسن کان ڊگهن ڊگهن وڻن جون نه کٽندڙ قطارون پنهنجن رنگبرنگي پنن سان پڻ خدا جي ساراهه ڪري رهيون هيون. ڊگهن وڻن جي مٿان وري نِيرو آسمان جنهن ۾ نه کُٽندڙ ڪڪر، جيڪي پڻ پاڻيءَ سان ڀريل هئا، الله سائين جي وڏائي بيان ڪري رهيا هئا. ڪٿي ڪٿي ته وڻن جا پن خزان کان هار مڃي وڃي پَٽِ پيا هئا پر ڪي وري هوريان هوريان ڌرتيءَ تي ڪرِي رهيا هئا. ڪٿي وري ڪي وڻ اڃان تائين پنن سان ڍڪيل هئا پر سندن بدلجندڙ رنگ مان ظاهر هئو ته جلدي اهي به خزان جي ور چڙهي ويندا.