ملئي زبان جي ڪجهه لفظن جي سمجهاڻي
رنگٽ: ملائيشيا جي رپئي کي ڊالر به سڏجي ٿو ته رنگٽ (Ringgit) به. هڪ رنگٽ ۾ هڪ سئو سينٽ ٿين جن کي ملئي زبان ۾ ۾ سين (Sen) سڏجي. ڪو زمانو هو جو ملائيشيا، برونائي ۽ سنگاپور جو ڊالر هڪ ٻئي جي برابر هو پرهاڻ برونائي ۽ سنگاپور جو ڊالر مهنگو ٿيندو ٿو وڃي. اها ٻي ڳالهه آهي ته ملائيشيا جو جو رنگٽ اسان جي رپئي کان مهنگو ٿي ويو آهي. 1968ع تائين ملائيشيا جو ڊالر۽ اسان جو روپيو برابر هو. ان بعد اهو ٻه رپيا ٿيو. 1978ع ڌاري چار رپيا ٿيو. 1983ع ۾ جڏنهن آئون نوڪري لاءِ پهتس ته اهو پنجين روپئي کن هو ۽ 1990ع ۾ ملائيشيا ڇڏڻ وقت هنن جو ڊالر اسان جي نون رپين برابر هو جيڪو وڌندو وڌندو 1996ع تائين ارڙهن رپيا کن وڃي بيٺو آهي.
بهاسا (Bahasa): معني “زبان” جيڪو ڀاسا لفظ مان شايد نڪتو آهي. بهاسا ملايو يا بهاسا ملائيشيا معني ملائيشيا جي زبان- جنهن کي پاڻ ملئي سڏيون ٿا.
جالان: ملائيشيا پهچي توهان کي “جالان” سان واسطو پوي ٿو. جالان معني رستو. اهو لفظ هر روڊ تي لڳل بورڊ تي نظر ايندو. جالان تنڪو عبدالرحمان، جالان سلطان احمد، وغيره. هونءَ جالان معني “هلڻ” به آهي. خدا حافظ چوڻ مهل گهر جا ڀاتي ويندڙ کي “سلامت جالان” چوندا آهن معني رستي جي جي سلامتي هجنئي. ملئي زبان ۾ لفظن جي اڳيان PER, BER ۽ MEN ۽ پٺيان KAN ۽ AN ڳنڍڻ سان ٻيا به لفظ ٺاهي سگهجن ٿا. جيئن ته Perjalanan معني سفر، مسافري
Perjalanan dari Singapura ke kuala lumpur mengambi masa 6 jam.
(سنگاپور کان ڪوالالمپور تائين جو سفر چار ڪلاڪ وٺي ٿو)
ملئي زبان م سنگاپور کي سنگاپورا سڏين ٿا. ۽ ڪلاڪ کي جام سڏين ٿا. پيٽرول پمپن تي اڪثر وڏن اکرن ۾ لکيل هوندو آهي. JAM24 يعني چوويهه ڪلاڪ کليل آهي. ان تي هڪ ڪارٽون ڇپيو هو ته يورپ جي هڪ ٽوئرسٽ ان جو مطلب اهو سمجهي ته هتي 24 قسمن جو جئمون وڪامن ٿيون. پيٽرول پمپ واري کي چوڻ لڳو:
“Please show me some jams”.
ڪمپونگ (Kampong): معني ڳوٺ، گهر، چار ديواري، ڪمپونگ بارو معني نئون ڳوٺ، ڪمپونگ لاما معني پراڻو ڳوٺ.
نگارا- ڪوالالپمور ۾ نگارا لفظ به گهڻو ٻُڌڻ ۾ ايندو. نگارا (Negara) معني قومي. مسجد نگارا معني قومي مسجد، زور نگارا معني قومي چڙيا گهر، اهڙي طرح بئنڪ نگارا، ميوزم نگارا، وغيره.
تُن، داتڪ وغيره- اهي هتي جي بادشاهه طرفان ماڻهن کي مليل خطاب آهن. جيئن خانبهادر، راءِ بهار، سر وغيره.
تمن- باغ، چمن.
آير-پاڻي.
آيرباتو- برف جو ڳوڙهو. باتو معني پٿر.
آير باتو چمپور (Air batu Campor) ڳنڍا ڪلفيون.
ناسي (Nasi) معني ڀت. سڪل چانورن کي Beras سڏجي ٿو.
ناسي ايام معني ڪڪڙ ڀت، ناسي ڪوسونگ معني معني ٺلهو ڀت.
ڪوسونگ- ٻڙي، صفر، خالي.
ڪوسونگڪان (Kosongkan) – معني خالي رکو. پارڪنگ جي جاين تي ڪن ٽڪرن تي لکيل هوندو آهي. معني اتي گاڏيون نه بيهاريو. شروع جي ڏينهن ۾ مون سمجهيو ته ڪوسونگ فقط انگ آهي ٻڙي (زيرو) آهي. ڪار پارڪنگ ۾ ڪوسونگ ڪان لفظ پرهي تعجب لڳندو هوته ان جو مطلب ڇا ٿي سگهي ٿو. ٻڙي ڪريو- ! ڇو ته ملئي لفظ جي آخر ۾ kan وجهڻ سان معني ائين ڪريو. پوءِ شايد هڪ ڏينهن پوليس واري چالان ڪيو، تڏنهن خبر پئي ته ڪوسونگ معني خالي پڻ آهي. ۽ ان هنڌ تي گاڏي نه بيهارڻي آهي. هڪ ٻيو لفظ آهي ماتي (Mati) معني موت. ۽ ملائيشيا جي هر پئٽرول پمپ ٻاهران لکيل نطر ايندو آهي Matikan Injin جنهن جي لفظي معني ٿي انجڻ کي ماري ڇڏيو- موت ڏئي ڇڏيو. يعني پئٽرول وٺڻ مهل انجڻ کي بند رکو.
روتي-ماني، اوڦراٽو.
روتي تلور-بيضي واري روٽي.
روتي ڪوسونگ-رُکي روٽي، خالي ماني (بنا بيضي يا ڀاڄيءَ جي).
منڊي- (Mandi) معني وهنجڻ.
Tiap Tiap Pagi Saya Mandi
(روز روز صبح جو آئون وهنجان ٿو.)
بِلڪ- ڪمرو.
بلڪ منڊي- وهنجڻ جي جاءِ.
بلڪ دودڪ- وِهڻ جو ڪمرو، ڊرائنگ روم.
دودوڪ-وِهڻ. آفيس يا گهر ۾ ملڻ لاءِ ڪو مهمان ايندو آهي ته ملئي ماڻهن جي “دودوڪ” “دودوڪ” شروع تي ويندي آهي. جيئن پاڻ چوندا آهيون: سائين وهو وهو.
هري آيا- وڏو ڏينهن-يعني عيد.
هري- (Hari) ڏينهن.
رايا- بنگارايا (وڏو گل)، جالان رايا (وڏو رستو)
سُوسو- کير.
سمڀايانگ- (sembhyang) نماز
پئاسا- (Sarong) گوڏ، وهاڻي جي ڇوَ، بندوق جو پوش- ويندي ڪنڊوم لاءِ سرونگ لفظ استعمال ٿيئي ٿو.
ٽنڊاس- سنداس، ڪاڪوس
وقتو- (Waktu) وقت.
آپا- ڇا. آپا خبر معني ڇا خبر. آپا وقتو (ڇا وقت آهي)
سبانگ- هيرو. ڪئالالمپور جي هوائي اڏي جو نالو سبانگ ايئرپورٽ آهي.
باگوس- خوش، سٺو، سهڻو، بهتر.
آيرتيبو- (Air Tebu) ڳني جو رس.
ساتي- (Satey) ٻوٽي ڪواب. پر هتي جي ساتي ۾ کنڊ به ٻرڪين.
مرتباڪ- قيمي وارو اڦراٽو.
ڪندوري-دعوت.
ناسي گورينگ- فراءِ ٿيل چانور.
ايام گورينگ- فراءِ ٿيل ڪُڪڙِ.
بيف ريڊانگ- ڀُڳل ٻوڙ (ڳائي جو).
اڊانگ-گانگٽ.
ادانگ چوچو- ننڍو گانگٽ (چوچو- پوٽو ڏهٽو).
مي، بي هون- سَوِين ۽ اسپاگهيٽي جا قسم.
منگو- هفتو. منگو- اني (هي هفتو)
ٽنگال-رهڻ (ٽنگالڪان- رهي پوڻ)
Saya Tinggal di Sini
(آئون هتي ئي رهان ٿو)
پسانگ-ڪيلو. پسانگ اِماس (سون ورنو ڪيلو)
ناناس- انناس
بوليح- ڀلي، ائين ڪري سگهين ٿو.
Boleh Cakap Melayu
(ڇا تون ملئي ڳالهائي سگهين ٿو).
UMNO = يونائيٽيڊ ملئي نئشنل آرگنائيزيشن (ملئي ماڻهن جي سياسي پارٽي)
داتنگ- اچڻ.
سلامت داتنگ- ڀلي ڪري آيائو.
ڪوالا-ندي.
لمپور- گپ واري.
اورانگ- ماڻهو.
هُتان-جنگل.
چپات- جهٽ ڪر.
تاق ماهو- سڄو لفظ “تيداق ماهو” آهي معني “نه کپي”.
انتوق ڪيراٽا انڊا- توهان جي ڪار لاءِ.
ديوان نگارا- نئشنل هائوس (سينيٽ).
باجو- قميص.
باجو ڪورونگ- زناني قميص، چولي جو قسم.
صديقت- ٿوري ٿوري. (سڪت سڪت پڻ چون)
جنگن- متان، هرگز نه.
دريپادا- کانFrom
ڪپادا- ڏانهن To