الطاف شيخ ڪارنر

ڪوالالمپور ڪجهہ ڪوھہ

ڪوالالمپور ڪجهه ڪوهه الطاف شيخ جي آڳاٽي لکيل سفرنامن منجهان هڪ آهي. پاڻ نوڪري سانگي گهڻو عرصو ته سامونڊي ڪناري شهر ملاڪا ۾ رهيا پر ڪمين ڪارين سندن ملائيشيا جي گادي جي هنڌ ڪوالالمپور پڻ وڃڻ ٿيندو رهيو. هن ڪتاب ۾ ڪوالالمپور ۾ وڃڻ ۽ اُتي جي ميزبانن توڙي شهر جي باري ۾ ڪافي دلچسپ مُشاهدا بيان ڪيل آهن. ڪنهن ميزبان وٽ گهڻي پُر تڪلف هُجڻ ڪري بي آرامي ٿيڻ ڪري سوير اُٿي ڀڄڻ ۽ ڪٿي وري مذهبي ڏڻ تي وڏا لشڪر سندن گاڏي جي لائسنس وٺڻ ۾ رُڪاوٽ ٿيڻ جا قصا ڏاڍو کلائن ٿا. ساڳي وقت شهر ۾ ڪوالالمپور ويندڙ ماڻهن لاءِ هدايتون پڻ ڪارائتيون آهن.
الطاف جو ڪوالالمپور شهر سان 1968ع کان وٺي واسطو هلندو اچي جڏهن ڪوالالمپور ٽنڊو آدم ۽ ڪوٽڙي جهڙو شهر هو ۽ جڏهن ڪوالالمپور جو پهريون روڊ ”جالان تئانڪو عبدالرحمٰن“ سيمينٽ جو پڪو ٺهيو هو ۽ ماڻهو ان روڊ کي ”باتو روڊ“ سڏڻ لڳا هئا. ملئي زبان ۾ ”باتو“ معنيٰ پٿر آهي. هن ڪِتاب ”ڪوالالمپور ڪجهه ڪوهه“ ۾ الطاف شيخ ڪوالالمپور شهر ۽ ان جي آس پاس جو احوال لکيو آهي. هن ڪِتاب ۾ 27 باب آهن جن مان ڪجهه هن ريت آهن:
• ڪوالالمپور پهچي ڇا ڏسجي
• ڪوالالمپور ـــ هڪ ماڊرن شهر
• ملئي ماڻهو مٺاين جا شوقين
• موت کان پوءِ ملاڪا کان مَچر ڳوٺ
• ڪانگ ـــ عاشقن جو فئوريٽ پکي
• نون ديوتائن جي ولادت….. وغيره.
  • 4.5/5.0
  • 3129
  • 722
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڪوالالمپور ڪجهہ ڪوھہ

“ملائيشيا_دنيا جو وڏو ٻيلو”

ملائيشيا ۾ قدم قدم تي وڻ ٽڻ ۽ گاهه پٺو ايڏو آهي جو هن ملڪ کي دنيا جو ٻيلو سڏيو وڃي ٿو. ۽ ٻيلي نما ملڪ ۾ انيڪ قسم جا پکي پکڻ ۽ جيت جانور ڏينهن توڙي رات جو گهمندي نظر اچي ٿا. ڪي ڪي پکي ته اهڙا سهڻا ۽ نوان نوان نظر اچن ٿا جو شايد ڪنهن چڙيا گهر يا آمريڪا نئشنل جاگرافڪ رسالي ۾ به نه ڏٺا هجن_خاص ڪري ڪنگ فشر، جنت جو پکي (Birds of paradise)، سڀاڳي ۽ ابايل نموني جي پکين جا قسم.
منهنجي گهر جي ٻاهران ٽي چار سيتا ڦل جا وڻ آهن. ان جي پڪل ميوو کائڻ لاءِ ڳيري جيڏا پکي نظر ايندا آهن. نالو ته خبر ناهي ڇا اٿن پر رنگ چهرو زردو (سورج مکيءَ جي گلن جهڙو) هوندو اٿن. کين ڦاسائڻ جي ڏاڍي ڪوشش ڪئي اٿم پر ويجهو پهچڻ سان ڀڄيو وڃن. دل ئي دل ۾ ڪو ڪوڙڪو ٺاهي کين ڦاسائڻ ۽ پاڪستان کڻي هلڻ جا پروگرام ٺاهيندو آهيان.
ٻيو پکي مينا جيڏو سڄو ڪارو آهي پر هر کنڀ جو آخري اڌ انچ کن کير جهڙو اڇو اٿس. کنڀن جو اهو حصو هڪ ٻئي تي ٺهڪي ڪاري کنڀڙاٽيءَ تي هڪ اڇي رنگ جو ٿلهو پٽو ٺاهي ٿو. بهرحال هي پکي پڻ جهڙو سهڻو آهي اهڙو سندس مٺو آواز آهي. روز صبح ساجهر، مون واري ڪمري جي دريءَ ٻاهران ڪپڙن سڪائڻ واري رسي تي اچي ويهندو آهي. ان ئي وقت فيروزي واڱڻائي ۽ ڳاڙهي رنگ جا ڪنگ فشر پڻ اُتي اچي ويهندا آهن. سمنڊ جي ڪناري تي اسان جو گهر هجڻ ڪري ڪنگ فشر ته سڀ کان گهڻا نظر اچن ٿا ۽ رکي رکي پاڻيءَ ۾ ٽٻي هڻي ڪا مڇي، گانگٽ ڦاسائي ڪپڙن جي ان رس تي اچي کائيندا آهن يا وري ڇٻر تي ڪينئن جي ڳولا ۾ هوندا آهن.
هڪ دفعي صبح جو نوڪر در دريون کولي آفيس کي صاف پئي ڪيو ته ان ئي پکيءَ (ڪنگ فشر) جو هڪ ٻچو اندر گهڙي آيو. اسان واري ٽائيپسٽ سالميا ۽ ڪلارڪ ڇوڪري صباريا يڪدم در دريون بند ڪري ان کي جهلي ورتو. مون گهڻوئي غير سڌي طرح پڇيومان ته هو ان کي ڇا ڪنديون يعني ٻين لفظن ۾ سندن ان پکيءَ ۾ دلچسپي نه هجي ته منهنجي حوالي ڪن.پر سالميا پکيءَ کي گلن جي خالي ٽوڪريءَ هيٺيان رکندي چيو ته هوءَ ان کي گهر کڻي وڃي پاليندي. جيتوڻيڪ ٻن ٽن ڏينهن بعد جڏنهن سالميا کان ڪلر باڪس جي رنگن جهڙي ان پکيءَ جو پڇيم ته وراڻيائين:
“ان کي مون اڏائي ڇڏيو.”
“ڇو_؟” مون تعجب مان پڇيومانس.
“بابا چيو ته توهان وٽ آفيس ڀرسان قبرستان آهي سو ٿي سگهي ٿو هن پکيءَ تي ڪنهن جن ڀوت جو پاڇو هجي.” هن معصوميت سان ٻڌايو.
ممڪن آهي ته ان ڪنگ فشر تي ڪنهن خراب روح جو پاڇو هجي پر ان کي سنڌ جا ڳوٺ ۽ گهٽيون ڏسڻ بدران آزادي ملڻي هئي سو آزاد ٿي ويو. پر آئون اڃان ان چڪر ۾ آهيان ته ٽن سالن جي مدي پوري ٿيڻ بعد جڏنهن وطن واپس ويندس ته ٽي وي، ريڊيو واچ وٺي وڃڻ بدران هن قسم جا پکي ۽ ٻوٽن جو چڪيون ملائيشيا مان کڻي هلندس_ جيڪي اسان وٽ ناياب آهن. اها ٻي ڳالهه آهي ته جيئري پکيءَ کي هڪ ملڪ کان ٻي ملڪ کڻي وڃڻ ۾ ڪجهه دشواريون به پيش اچن. جهڙوڪ ڪتي ٻلي وانگر هوائي جهاز وارا پکيءَ لاءَ پڻ ٽڪيٽ جا پئسا وٺن. ڪراچي هوائي اڏي تي لهڻ وقت واسطيدار کاتو انهن پکين جي صحتياب هجڻ لاءِ هيلٿ سرٽيفڪيٽ گهري. ڇو ته ڪن جانورن ۽ پکين ۾ بيماريءَ جا جراثيم هجڻ ڪري ٻئي ملڪ ۾ پهچي اتي اهي بيماريون پکيڙي سگهن ٿا. ان ڪري پکيءَ جي تندرست هجڻ لاءِ “ڊاڪٽر ڍور” کان تپاس ڪرائڻ ۽ سرٽيفڪيٽ وٺڻ ضروري هوندو آهي.
اهي ڳالهيون وري به اهڙيون آهن جن جو پورائو ڪرڻ ڏکيو کڻي آهي پر نا ممڪن ڳالهه ناهي. پري ڪي ڪي پکي ۽ جانور اهڙا آهن جن جو تعداد ڏينهون ڏينهن گهجڻ ڪري ان ملڪ جي حڪومت انهن کي ڦاسائڻ يا ٻئي ملڪ کڻي وڃڻ تي بندش وڌي آهي. ان صورت ۾ ظاهر آهي ڪير ڪجهه به نه ٿو ڪري سگهي. پوءِ اهڙن پکين کي ڦاسائڻ بدران رڳو پري کان ويهي سيتاڦل کائيندي ڏسي سگهجي ٿو. ٻين لفظن ۾ سندن قسمت ۾ هالا جو داڻو پاڻي ناهي.
ڪي ڪي ملائيشيا جا پکي مٿي بيان ڪيل پکين کان به سهڻا ۽ ساڳي وقت قيمتي پڻ آهن. جهڙوڪ جنتي پکي يا وڏا طوطا (Cockatoos)_ جنهن کي هتي ڪاڪا_تئا سڏجي ٿو_معني وڏو طوطو. دراصل انگريزيءَ لفظ “ڪاڪئٽو” ان ملئي لفظ ڪاڪا_تئا مان نڪتو آهي. مختلف رنگن جا هي ڳرا ۽ وزني پکي ٻيلن ۽ جهنگلن ۾ ئي گهڻا ٿين ٿا. هنن پکين جي آمريڪا ۽ يورپ ۾ ايتري گهرج آهي جو هتان سون وانگر سمگل ڪيا وڃڻ ٿا ۽ هي پکي اتي چوڏنهن پنڌرنهن هزار رپئي في داڻو وڪامي ٿو. هوائي جهاز جي ڀاڙي ۽ پوليس جي جانچ کان بچڻ خاطر سمگلر هنن پکين کي بيهوش ڪري گتي جي دٻن ۾ بند ڪري ٻئي سامان سان گڏ هوائي جهاز جي ڪارگو ڪمپارٽمينٽ ۾ رکرائيندا آهن. دٻي ۾ ننڍا ننڍا سوراخ ڪندا آهن جيئن هوا جو گذر ٿيندو رهي. ٻه ٽي ڪلاڪ هوائي اڏي تي ۽ ست اٺ ڪلاڪ هوائي سفر جا ساري ان حساب سان ڪنهن قابل ڊڪٽر کان انهن پکين کي ايترو نشو کارايو ويندو آهي يا سئيءَ ذريعي بيهوش ڪيو ويندو آهي. پر ڪيترا ته گهڻي نشي ڪري هميشه لاءِ سمهي رهندا آهن يا گهٽ نشي ڪري جلدي سچاڳ ٿي، سوڙهي کوکي ۾ ڦٿڪي ڦٿڪي مري ويندا آهن.
ان ڪري ملائيشيا، آسٽريليا، پاپئانيوگني ۽ انڊونيشيا جهڙن ملڪن جي سرڪار پنهنجي ملڪ جا اڙرا سهڻا پکي ختم ٿيڻ کان بچائڻ لاءِ ڏينهون ڏينهن سخت قدم کڻي رهي آهي_جيئن سندن ملڪ اهڙن خوبصورت رنگن، ٻولين، شڪلين وارن پکين کان وانجهو نه ٿي وڃي. وچ ۾ آسٽريليا جي هوائي اڏن تي انهن رنگين طوطن لاءِ لڳاتارا ڏاڍا ڇاپا لڳا. هزارن جي تعداد م اهي پکي پيتين، دٻن ۽ ڳوٿرن ۾ سمگل ٿيندي جهليا ويا ۽ ان کان به گهڻا ڪاميابيءَ سان ٻين ملڪن ۾ پهچي ويا. اهو لقاءُ ڏسي لڳندو هو ته آسٽريليا انهن پکين کان خالي ٿي ويو. پر ويجهڙائيءَ ۾ هڪ خبر پڙهي ظاهر ٿيو ته آسٽريليا جي حڪومت ان پکيءَ جو چڱو بچاءُ ڪري ورتو آهي ۽ ٿورا ٿورا ته به هي پکي ايترا آهن جو ان خبر موجب وٽن ماڻهن دانهون ڪيون ته زردي رنگ جي ڪلنگيءَ وارن هنن طوطن جا ولر هڪ هڪ گهر تي حملو ڪري ان گهر جون سڀ ڪاٺ جون ڀتيون، دريون، در، ڇت، ڪامون_سڀ کائي چٽ ڪري ويا آهن.
الفرڊ هچڪاڪ جي هڪ ڀوائتي فلمThe Birds اچي چڪي آهي جنهن ۾ ماڻهن کي پکي ڊيڄارين ٿا. سو هڪ آسٽريلين، ٽي ويءَ تي ان فلم جو حوالو ڏيندي ٻڌايو ته هي طوطا به ائين ڪيڪون ڪندا سندن ڳوٺ ۾ اچن ٿا ۽ ڏسندي ئي ڏسندي هر شيءِ کايو چٽ ڪيو ڇڏين.
چون ٿا ته انهن طوطن جون آسٽريليا ۾ پهريون به ٻڌبيون هيون پر هن کان اڳ هي فقط ڳوٺن ۾ فصل کائي ويندا هئا. هي پهريون دفعو آهي جو سڊني جهڙي وڏي شهر ۾، موٽر لارين جي گوڙ کان به نه ڊڄي، هنن سهڻن پکين ناحق ٻاري ڏنو آهي.
وورونورا علائقي جي رهواسين ٽي وي ۽ اخبار وارن کي اهو به ٻڌايو ته پکين کي ڀڄائڻ لاءِ جيوڻيڪ هنن گهرن جي ڀتين ڇتين تي ڪڙي جئلي جو ليپ به ڏنو ۽ ڪوڙا ڪانگ ٺاهي ڇت تي ٽنگي ڇڏيا پر هنن طوطن تي ڪنهن به شيءِ اثر نه ڪيو. ان کان علاوه بندوقن سان هوائي فائر به ڪيا ته جيئن ٺڪاءُ تي هو ڊڄن. مارڻ جي ته ڪنهن کي اجازت ناهي جو پکي سرڪاري بچاءَ هيٺ آهي جيئن هنن جو نسل اڃان به وڌي. هوڏانهن گهرن جي نقصان لاءِ ماڻهو جڏنهن انشورنس ڪمپنين ڏي رجوع ٿيا ته انهن اهو چئي نقصان ڀرڻ کان نابري ڪري ڇڏي ته اهو Act of Godيعني طوفان، کنوڻ، مينهن، زلزلي وانگر اها الاهي آفت آهي جنهن لاءِ هو ذميوار نه آهن.
ملائيشيا ۾ ٻين پکين ۽ جانورن کان علاوه جنهن جانور کي ويجهڙائيءَ ۾ بچاءَ هيٺ آندو ويو آهي، اهو مڪاڪ (Macaque) ڀولڙو. ڊگهي پڇ وارو هي ڀولڙو Macaque هتي ملائيشيا ۾ تمام گهڻو ٿئي ٿو.
ٻين ملڪن ۾ ڀولڙن جهڙا جانور فقط جانورون جي باغ ۾ ئي نظر ايندا آهن پر انڊيا ۽ ملائيشيا اهڙا ملڪ آهن جتي ڪيترن ئي شهرن، جهنگلن ٻيلن_ويندي پڪن رستن تي ڀولڙا عام جام گهمندي نظر ايندا_سائنس جي تجربن ۾ تمام گهڻو ڪم اچي ٿو. ان ڪري ڪيترن ئي ملڪن ۾ ان جو کپ آهي. ملائيشيا طرفان ان ڀولڙي جي وڪري ياٻاهر موڪلڻ تي جهل پل نه هئي. پر تازو هاڻ ويجهڙائيءَ ۾ حڪومت ان کي ٻاهر اماڻڻ تي بندش وڌي آهي جو پهچندڙ رپورٽن موجب خبر پيئي ته انهن ڀولڙن تي ٻين ملڪن ۾ سائنس جي نالي تي سخت ظلم ٿي رهيا آهن ۽ کين ڪيميائي ۽ بايولاجيڪل جنگي جيتن ۾ استعمال ڪيو پيو وڃي. نتيجي ۾ ملائيشيا جي حڪومت کي اها ڳالهه نه وڻي ۽ کين ايڪسپورٽ ڪرڻ تي بندش وجهي ڇڏي.
حڪومت جي هن اوچتي جهل انهن واپارين کي سخت نقصان ۾ وجهي ڇڏيو آهي جيڪي ڀولڙا ٻاهر موڪلي ناڻو ڪمائڻ ڪارڻ هتي ڀولڙن جا فارم هلائي رهيا هئا_جن فارمن ۾ هن وقت هزارين ڀولڙا موجود آهن. هنن کي سمجهه ۾ نه ٿو اچي ته هاڻي انهن کي ڪيڏانهن ڪن. جي پاڻ وٽ رکن ٿا ته ڪمائيءَ بدران انهن کي کارائڻ پيارڻ ۽ نگهبانيءَ تي خرچ ڪرڻو ٿو پوين ۽ جي کين آزاد ڪري جهنگل ۾ ٿا ڇڏين ته ڀولڙن ۾ ٻين جانورن وانگر اهو افعال بنهه ناهي ته هڪدم پنهنجي کاڌي خوراڪ جي ڳولا ۾ لڳي وڃن. نتيجي ۾ ٻنهي صورتن ۾ هو اڃايل بکيل مري ويندا.