الطاف شيخ ڪارنر

ڪوالالمپور ڪجهہ ڪوھہ

ڪوالالمپور ڪجهه ڪوهه الطاف شيخ جي آڳاٽي لکيل سفرنامن منجهان هڪ آهي. پاڻ نوڪري سانگي گهڻو عرصو ته سامونڊي ڪناري شهر ملاڪا ۾ رهيا پر ڪمين ڪارين سندن ملائيشيا جي گادي جي هنڌ ڪوالالمپور پڻ وڃڻ ٿيندو رهيو. هن ڪتاب ۾ ڪوالالمپور ۾ وڃڻ ۽ اُتي جي ميزبانن توڙي شهر جي باري ۾ ڪافي دلچسپ مُشاهدا بيان ڪيل آهن. ڪنهن ميزبان وٽ گهڻي پُر تڪلف هُجڻ ڪري بي آرامي ٿيڻ ڪري سوير اُٿي ڀڄڻ ۽ ڪٿي وري مذهبي ڏڻ تي وڏا لشڪر سندن گاڏي جي لائسنس وٺڻ ۾ رُڪاوٽ ٿيڻ جا قصا ڏاڍو کلائن ٿا. ساڳي وقت شهر ۾ ڪوالالمپور ويندڙ ماڻهن لاءِ هدايتون پڻ ڪارائتيون آهن.
الطاف جو ڪوالالمپور شهر سان 1968ع کان وٺي واسطو هلندو اچي جڏهن ڪوالالمپور ٽنڊو آدم ۽ ڪوٽڙي جهڙو شهر هو ۽ جڏهن ڪوالالمپور جو پهريون روڊ ”جالان تئانڪو عبدالرحمٰن“ سيمينٽ جو پڪو ٺهيو هو ۽ ماڻهو ان روڊ کي ”باتو روڊ“ سڏڻ لڳا هئا. ملئي زبان ۾ ”باتو“ معنيٰ پٿر آهي. هن ڪِتاب ”ڪوالالمپور ڪجهه ڪوهه“ ۾ الطاف شيخ ڪوالالمپور شهر ۽ ان جي آس پاس جو احوال لکيو آهي. هن ڪِتاب ۾ 27 باب آهن جن مان ڪجهه هن ريت آهن:
• ڪوالالمپور پهچي ڇا ڏسجي
• ڪوالالمپور ـــ هڪ ماڊرن شهر
• ملئي ماڻهو مٺاين جا شوقين
• موت کان پوءِ ملاڪا کان مَچر ڳوٺ
• ڪانگ ـــ عاشقن جو فئوريٽ پکي
• نون ديوتائن جي ولادت….. وغيره.
  • 4.5/5.0
  • 3129
  • 722
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ڪوالالمپور ڪجهہ ڪوھہ

“نون ديوتائن جي ولادت”

ملائيشيا ۾ جيئن ته مختلف مذهبن جا ماڻهو رهن ٿا ان ڪري مذهبي ڏينهن پڻ ڪيترائي ملهايا وڃن ٿا. مسلمانن جي عيدن تي، هندن جي ڏياريءَ تي، ٻڌن جي يوم ويساڪ تي، عيسائن جي ڪرسمس ڊي تي، ۽ چينين جي نئين سال تي سڄي ملائيشيا ۾ سرڪاري طرح موڪل ٿئي ٿي.
انهن ڏينهن کان علاوه ٻيا به ڪيترائي ڏينهن ننڍي پئماني تي ملهايا وڃن ٿا، جيڪي ڪنهن هڪ فرقي يا ملڪ جا ماڻهو ملهائين. مثال طور “ڏياريءَ” جو ڏينهن سڀ هندو ملهائين ٿا. ۽ “ٿائپونگل”_جيڪو خوشيءَ جو ڏينهن چيو وڃي ٿو، اهو ته ڏکڻ هندستان جي هندن ۾ به فقط تامل ڳلهائيندڙ ملهائين.
اهڙي طرح ملائيشيا ۾ رهندڙ ٿائي رهاڪو اپريل جي مهيني ۾ “سونگران” ملهائين. عيسائي ڪرسمس کان علاوه گڊ فرائيڊي ۽ ايسٽر جا ڏينهن پڻ ملهائين. چينين جا ته ڪيترائي مذهبي ڏينهن آهن. مثال طور “چينگ بينگ”_جيڪو مري ويل روحن جو ڏينهن سڏبو آهي ۽ هن ڏينهن تي چيني هن جهان مان لڏي ويل پنهنجن ابن ڏاڏن جي روحن جي عبادت ڪن ۽ اگربتيون، شمعون ۽ ڪاڳر ساڙين. اهڙي طرح رحمت ۽ ٻارن جي سار سنڀال لهڻ واري ديوي_“ڪو_آن_ين” جي عبادت جو ڏينهن فقط ڀاڄيون کائي ملهايو ويندو آهي. پر چينين جا ڪيترائي ڏينهن اهڙا آهن جن تي ٻار ۽ وڏا بئنڊ باجي سان، جلوس ٺاهي شهر جي عام رستن تان سرگس ڪن. اڳيان اڳيان شينهن ۽ ازدها (Dragon) بلا جو ناچ ڪن. گهنجيل رنگين پني جي پنجاهه کن والن جي ڊگهي بلا ٺاهي، ان جي هيٺان ويهه کن همراهه پنهنجا مٿا وجهي هيٺ مٿي ٿي هلندا آهن. پري کان ۽ گهرن جي بالڪنين مان لڳندو آهي ته ڄڻ نانگ سرندو وڃي.
شينهن جي ناچ ۾ وري هڪ همراه رنگين پني مان ٺهيل شينهن جو منهن چاڙهي ۽ پويان ٻيو همراهه شينهن جو باقي حصو مٿي تي رکي نچندو آهي. انهن جي پويان ويهارو کن يونيفارم پهريل ڇوڪرين جي بئنڊ هوندي آهي. جنهن جي پٺيان ڇوڪرا توتاڙيون ۽ ٻيوگل وڄائيندا هلندا آهن. انهن کان پوءِ يڪدم ٽي چار کليل ٽرڪون هونديون آهن جن ۾ ٻارن ٻچن سميت ويٺل چيني ڳائيندا ۽ ڳالهائيندا ويندا آهن_جيئن ڪراچيءَ ۾ عيدن تي مڪراني يا پٺاڻ ٽرڪن ۾ چڙهي ڪلفٽن يا هل پارڪ جو سير ڪرڻ لاءِ نڪرندا آهن.
آهستي آهستي هلندڙ انهن ٽرڪن جي پويان اهڙن نانگن ۽ نغارن وڄائڻ وارا ٻيا به هوندا آهن ۽ ان جي پويان وري پيدل ماڻهن جا ميڙ. ڪن ڪن ٽرڪن ۾ دهل ۽ نغارا وڄائڻ وارا هوندا آهن ۽ ميوزڪ کان وڌيڪ هنڀوڇي گهڻي هوندي آهي. آخر ۾ وري ٽيهه چاليهه کن وردين ۾ نچندڙ ڇوڪريون ۽ اسڪول جا ٻار هوندا آهن. بس ميل کن جو جلوس هوندو آهي جيڪو آهستي آهستي هلندو، بيهندو، نچندو ڪڏندو شهر مان گذرندو آهي.
اهڙو جلوس شهر مان لنگهڻ وقت اسان به دلچسپيءَ سان ڏسندا آهيون. پر هڪ دفعي اهرو ڦاسي وياسين جو اهو اڃان تائين ياد ڪري کلندا آهيون. ٿيو هينئين جو پاڪستان کان ملاڪا پهچڻ تي اسان کي ٻڌايو ويو ته ملائيشيا ۾ ڪار هلائڻ لاءِ اسان جو پاڪستاني ڊرائيونگ لائسنس قبول نه ڪيو ويندو. ان لاءِ ملاڪا ۾ ڊرائيونگ جو امتحان ڏيڻو پوندو. پر جيئن ته اهو امتحان ڪافي ڏکيو ٿئي ٿو سو ان لاءِ ٿورو گهڻو ڪنهن ڊرائيونگ اسڪول واري کان گاڏي هلائڻ سکڻي پئي ٿي _جيئن ملاڪا شهر جا رستا به ياد بيهن.
ان ڪم لاءِ چيف انجنيئر آصف غيور سان گڏ جڏنهن پهريون دفعو ڊرائيونگ اسڪول پهتاسين ته خبر پئي ته ان لاءِ اڳواٽ وقت وٺڻ ضروري هو. جو مڙني ڊرائيونگ اسڪولن جو ڪارون اڳهين والاريل هيون. سو ٻئي دفعي لاءِ اڳواٽ جو پروگرام پڪو ٺاهي موٽياسين.
ملاڪا ۾ جتي اسان رهيل آهيون، اهو هنڌ ان اسڪول کان گهڻو پري آهي ۽ جيتوڻيڪ اسان گهڻو ئي اڳ نڪتاسين پر ڊرائيونگ اسڪول وچ شهر ۾ هجڻ ڪري پهچڻ ۾ اڌ ڪلاڪ کن وڌيڪ دير ويئي ۽ اسڪول جي استاد اسان کي غير حاضر سمجهي اسان جو پروگرام ڪئنسل ڪري ٻئي آيل گراهڪ/ شاگرد حوالي ڪري ڇڏي. نتيجي ۾ ان ڏينهن به بنا سکڻ جي موٽڻو پيو. اهڙي طرح هاڻ ٽئين دفعي وڏي احتياط سان گهڻو اڳ گهران نڪتاسين ۽ ٽائيم تي اسڪول پهچي ڪلاڪ لاءِ ڀاڙي تي ڪار ۽ سيکاريندڙ استاد (ڊرائيور) کنيوسين. ڪلاڪ جي سکيا ۽ مسواڙ جا پنجويه ڊالر (ڏيڍسئو رپيا) به قاعدي موجب اڳواٽ پيارياسين ۽ هاڻ پنهنجي پر ۾ خوش ٿي ڊرائيونگ اسڪول واري گهٽيءَ مان ڪارن کي ڪڍي مين روڊ تي چڙهڻ لاءِ چوواٽي تي پهتاسين ته ساڄي پاسي کان چينين جو هي جلوس چوواٽو لتاڙي کاٻي وڃي رهيو هو. ٻين وانگر اسان به بريڪ هڻي جلوس جي لنگهڻ جو انتظار ڪيو.
پهريان پنج ڇهه منٽ ته دل ڀري نانگن جو ناچ ۽ مني اسڪرٽس ۾ چيني ڇوڪرين جا چهرا ۽ ٽنگون ڏسندا رهياسين پر پوءِ جيئن جيئن وقت گذرڻ لڳو (ڊگهي جلوس ختم ٿين جو پري تائين آسرو نظر نٿي آيو) ته بيزاري محسوس ٿي. ڀڄڻ جي به هاڻ ڪا واهه نه هئي جو ڪيتريون ئي گاڏيون هڪ ٻئي سان لڳي بيٺيون هيون. ساڄي کاٻي وارا رستا ته جلوس سان ئي ڀريل هئا ۽ سامهون وڃڻ لاءِ جلوس کي چيرڻ ڏکيو ڪم هو. ڪار جي دريءَ مان رڙ ڪري منهنجي ڪار واري استاد کان ان سرگس بابت پڇيو ته اها ڇاجي خوشيءَ ۾ آهي.
“اڄ چيني ديوتائن (Kew_Ong_Yeah) جي ڄمڻ جو ڏينهن آهي ان جي خوشيءَ ۾ هي جلوس بڪت_چينا (هڪ ٽڪري) ڏي وڃي رهيو آهي.” ڊرائيور ٻڌايو.
آصف ٿڌو ساهه کڻي چپن ۾ ڀڻڪيو:“چيني ديوتائين کي به اڄ ئي ڄمڻو هو. مس مس ته پهريون دفعو ڪلاڪ کن ڪار سکڻ لاءِ ملي آهي.”
چيني ديومالائن موجب،” ڊرائيور ٻڌايو،“چين ۾ منچو گهراڻي جي حاڪمن سان مقابلو ڪرڻ لاءِ منگ همراهن جي مدد لاءِ آسمان مان اڄ جي ڏينهن نوَ شهنشاهه ديوتا (Kew-Ong.Yeah) لٿا هئا. هن وقت ان ڏينهن جي ياد تازي ڪرڻ لاءِ هي جلوس خوشي ملهائي رهيو آهي.”
بهرحال جڏنهن ان سڄي جلوس کي اسان اڳيان لنگهڻ ۾ منو ڪلاڪ کن لڳي ويو هو. ان بعد پنج منٽ کن اڳيان هلياسين ته ڊرائيور ٻڌايو ته ڪلاڪ پوري ٿيڻ ۾ باقي وڃي ڪي ست اڄ منٽ بچيا آهن سو مهرباني ڪري ڪارون هلي اسڪول ۾ واپس ڪريو جو ٻي ڪلاڪ وارا همراهه اوسيئڙي ۾ هوندا.
اهو ٻڌي اسان جو ته اندر ئي سڙي ويو ته پرديس ۾ غير ملڪي ناڻي جا ڏيڍ سئو رپيا هر هڪ خرچ ڪيا. وقت به ضايع ٿيو. گهران ايندي ويندي ٽئڪسيءَ جو ڀاڙو به ڳچيءَ ۾ پيو ۽ هڙحاصل به ڪجهه نه ٿيو. هاڻ اندر هلڪو ڪرڻ لاءِ گاريون ڏيون ته ڪنهن کي ڏيون_؟
پنهنجو پاڻ کي. ڊرائيونگ اسڪول جي مالڪن کي. چيني ڊرائيور کي يا سندن نون ديوتائن کي جن کي بقول آصف غيور جي ته ڄمڻ لاءِ اڄ جو ئي ڏينهن مليو.
*___________*___________*
مٿي ذڪر ڪيل ڪجهه مشهور ڏينهن کان علاوه ملائيشيا ۾ ٻيا به ڪيترائي مذهبي ۽ رسمي ڏينهن ملهايا وڃن ٿا. مثال طور نومبر ۾ ڪيترائي مذهبي ۽ رسمي ڏينهن ملهايا وڃن ٿا. مثال طورنومبر ۾ گرونانڪ جي ڄمڻ جو ڏينهن آهي. گرونانڪ سکن جي ڌرم/ فلسفي جو باني آهي ۽ ملائيشيا ۾ ڪيترائي سک رهن ٿا جيڪي هي خوشيءَ جو ڏينهن وڏي ڌام ڌوم سان ملهائين ٿا. نومبر ۾ ئي عيسائي مذهبن جا ملائيشين All Souls day (روحن جو ڏينهن) ملهائين ٿا. هن ڏينهن تي عيسائي پنهنجن پنهنجن وڏن جي قبرن تي گل رکن ۽ شمعون ٻارين.
آگسٽ ۾ چيني “ستن ڀينرن جو جشن” ملهائين. چيني روايتن موجب شهنشاهه “جيد” (Jade) سزا خاطر پنهنجي ستون نمبر ڌيءَ کي حڪم ڪيو هو ته هوءَ سڄي سال ۾ مڙس سان فقط هڪ ڏينهن_هر سال جي ستين چنڊ جي رات تي ملي سگهي ٿي. اهو ڏينهن اڄ تائين ملهايو وڃي ٿو. هي جشن خاص ڪئنٽونين (چين جي ڪئنٽن علائقي کان هتي آيل چيني) ملهائين.
هن ئي مهيني ۾ چيني “بکايل ڀوت” جو ڏينهن پڻ ملهائين جيڪو سندن اعتقاد موجب سال جو اهو ڏينهن آهي جنهن تي دوزخ جا دروازا مهيني لاءِ کولي روحن کي آزاد ڪيو وڃي ٿو.
آگسٽ مهيني ۾ هندو شري ڪرشنا جيانتي جو ڏينهن ملهائين. هنن جي ديو ڪٿا موجب هن ڏينهن تي شري ڪرشنا اٺين اوتار وشنوءَ جي روپ ۾ لٿو هو. هي ڏينهن هندن جي خوشيءَ جو سمجهيو وڃي ٿو (شري ڪرشنا مها ڀارت واري وڏي قصي جو هيرو ٿي گذريو آهي.)
ڏکڻ هندوستان جا تامل ناڊو (يعني تامل زبان ڳلهائيندڙ)هندو ٿائيپونگل ملهائين ته ساڳي صوبي جي تيلگو ڳالهائيندڙ هندو مارچ مهيني ۾ “اوهاڌيءَ” جو ڏڻ ملهائين. هن ڏينهن تي هو ميڙ ٺاهي پنهنجن مندرن ۾ پوجا پاٺ لاءِ وڃن.
هندن جو هڪ ٻيو مشهور ڏينهن جيڪو ملائيشيا ۾ ملهايو وڃي ٿو سو آهي: “مهاسواراتڙي”. هي ڏينهن اڄڪلهه فيبروريءَ ۾ لارڊ شوا جي ياد ۾ ملهايو وڃي ٿو. هن ڏينهن تي سڄي رات مندر ۾ اوڄاڳو ڪري پوڄا ڪبي آهي ۽ سڄو ڏينهن فقط ڀاڄي کائڻي پوندي آهي.
ڏٺو وڃي ته، ان خيال کان ملائيشيا هڪ اهڙو ملڪ آهي جتي ڪيترن ئي مذهبن جا ماڻهو پنهنجا مذهبي ڏينهن وڏي ڌام ڌوم ۽ سڪون سان ملهائين ٿا.