“ملئي ماڻهو مٺاين جا شوقين”
عرب به ملئي ماڻهن وانگر گهڻو ٿا کائين. پر عرب غربت جي ڏينهن ۾ به_اڃان پئٽرول جو پئسو عام نه ٿيو هو ته، گوشت جام کائيندا هئا. پوءِ اها ٻي ڳالهه آهي ته اڄ وانگر سئيڊش ۽ ڊئنش فروزن (ٿڌيون) ڪڪڙيون، آسٽريلين بيف (ڳائو) ۽ نيوزيلئنڊ جو رڍون کائي نه سگهندا هئا ته اٺ مان ئي وارا ڄمارا ڪندا هئا. اٺ جو ڪواب ته اڄ به عرب دنيا ۾ جام هلي ٿو. ملئي ماڻهو مٺاڻ کي گهڻو پسند ڪن ٿا. ان ڪري جپان، ڪارن سان گڏ چاڪليٽ، ٽڪيون ۽ بسڪيٽ به ملائيشيا ايڪسپورٽ ڪري ٿو. آمريڪا ڪمپيوٽر سان گڏ مٺيون چٽڻيون، آچار ۽ ڌاڻيون به ملائيشيا موڪلي ٿو. گهڻي مٺاڻ، چانور ۽ بيضي مکڻ ڪري هتي جا ماڻهو قد بت کان وڌيڪ ٿلها ۽ ڦيڦا ٿي پيا آهن. ملئي ڪو به هٽ، کنڊ، اٽي، ناريل ۽ چانورن بنا نا مڪمل آهي. ڪيڪ، پيسٽريون، بسڪٽ، ڊونٽ، ڪوئيح يا ٻيون اهڙيون سيون جنهن ۾ اتي، ناريل جي کير يا ڪاتر، بيضي، کنڊ ۽ ڀت جو واهپو گهڻو هجي، اها شيءِ ڪوالالمپور، ڪوالاترينگانو، ڪوٽا بارو، اپوح جهڙن شهرن جي گهٽين کان وٺي لبوڪ چينا، ڪُلائي، لنگي ۽ الور گاجا جهڙن ڳوٺن ۾ عام ملندي.
اٽي کي ملئي زبان ۾ تپنگ ٿا چون. ۽ تپنگ گندم (ڪڻڪ جي اٽي) کان علاوه تپنگ بيراس (چانورن جو اٽو) پڻ هتي جي مٺاين ۽ کاڌن ۾ استعمال ٿئي ٿو. هتي جا ماڻهو ڪوشش ڪري ناريل جو استعمال ته هر شيءِ ۾ ڪن ٿا_ پوءِ کڻي مٺائي هجي يا ٻوڙ سيويون. ناريل هتي ٿئي به جام ۽ سستو ٿو. سڄي ملائيشيا ۾ جتي ڪٿي ناريل جا وڻ نظر ايندا. گهرن اڳيان، رستن تي، سمنڊ جي ڪناري تي، گهاٽن ٻيلن ۽ جهنگلن ۾. ناريل بنا ملئي ماڻهوءَ جي زندگي نا مڪمل آهي. ڀاڄي مارڪيٽن ۾ ته ناريل جا ڍير نظر ايندا_ساوا ناريل کير لاءِ توري سڪل ناريل چوُري (ڪاتر) لاءِ. اوڙي پاڙي ۾ ڪو هڪڙو گهر يا دڪان ضرور هوندو جتي ناريل جي ڪاتر ڪرڻ جي مشين هوندي. جتان ڏهه سينٽ (اٺ آنا) ڏيئي ناريل جو چورو سيڪنڊن ۾ ڪرائي سگهجي ٿو. پڪل ناريل جو پاڻي ته ڄڻ مفت آهي. باقي ڪچي ناريل جو کير يا پڪل ناريل جي چُوري کي نپوڙي ڪڍيل کير، رڌپچاءَ ۾ ڪم اچي خاص ڪري مٺاين ۽ “ناسي_ليماڪ”_چانورن جي ڊش ۾ جيڪو اڪثر صبح جو نيرن تي کائين. سڪل ناريل_ڏونگهين جي ڪاتر پڻ مٺاين ۾ ڪم آڻين. بنگلاديش، ٿائلنڊ ۽ سريلنڪا وانگر هتي ملائيشيا ۾ به ناريل تمام سستو ملي. سٺي ۾ سٺو ناريل چاليهه سينٽن_يعني بي اڍائي رپين جو.
عام چانورن کان علاوه ساگو چانور (صابو ڌاڻا) پڻ مٺاين ۾ استعمال ٿين. صابو ڌاڻن ۽ ناريل جو مٺايون ڪيلي جي پنن ۾ ويڙهي وڪڻن. ملئي کاڌن ۽ ڪيڪن ۾ ڪيلو Pisang به گهڻو ڪم ٿو اچي. هتي ملائيشيا ۾ ڪيترن ئي قسمن جا ڪيلا ٿين ٿا. بندرا ۽ ڊگها، ساوا ۽ پيلا، ڪارن چٽن وارا ۽ گهڻي لِئه وارا. ڪي چڱا لذيذ آهن. ڪي بنهه نه. هتي جو ڪيلو رُکو کائڻ ۾ اهڙو سٺو ناهي جهڙو پاڻ وٽ سنڌ پنجاب ۾ ٿئي ٿو يا جهڙو بمبئي ڍاڪا ۾ آهي. ٿي سگهي ٿو هتي جي ماڻهن کي وري اهو اسان وارو ڪيلو نه وڻي. هتي ڪيلو ميوي خاطر کائڻ بدران رڌپچاءَ ۾ گهڻو ڪم اچي ٿو. ڪيڪ پيسٽرين، ڪسٽرڊ پڊنگن ۾ ڪيلي کي ڪاتر ڪري وجهڻ کان علاوه ڪيلي جا پڪوڙا ۽ مٺايون پڻ ٺاهيون وڃن ٿيون. ڪيلي کي ٽانڊي تي رکي ڪواب جيان پچائي کائڻ پڻ هتي عام آهي. ڪيلي مٿان اٽي يا سڪل ڊبل روٽيءَ جي چوري جو ليپ ڏيئي گيهه ۾ فراءِ ڪري پڻ کائين. ڪيلي ۾ ڪافي وٽامن ۽ ڪاربو هائيدريٽ ٿين ٿا جي انسان جي مڪمل غذا آهن. بصر ٽماٽن وانگر سائو ڪيلو ۽ ڪچو انناس سلاد ۾ پڻ ڪم اچن. رستالي، اِماس، برنگان، ابو، ايپاح ۽ تندوق هتي جي سٺن ۽ مشهور ڪيلن جا قسم آهن جيئن پاڻ وٽ سنڌڙي، لنگڙو، بيگن پلي، گلاب خاصو، سرولي انبن جا قسم آهن.
ملئي ماڻهو ڪيلي وانگر انناس کي پڻ ڪيترن ئي ڪيڪن، بسڪٽن، کاڌن ۽ سلادن ۾ استعمال ڪن ٿا. انناس کي ملئي (زبان) ۾ نيناس (Nenas) چون.
مٺائيءَ جو شوقين آئون به آهيان. سمنڊ تي ٻي ڪا مٺائي يا مٺي شيءَ نه ملندي آهي ته ڪڻڪ جي مانيءَ تي کنڊ رکي ڀولوُ (رول) به ٺاهي کايو وڃان پر ملئي ماڻهو مٺائي کائڻ ۾ مون کان به زور آهن. دنيا ۾ هڪ هي ئي ملڪ آهي جتي مٺاين جو ڏڪر ناهي. شايد اهو به هڪ سبب آهي جو مون جهڙو ماڻهو ملائيشيا ۾ وڌيڪ ئي هوملي محسوس ڪري ٿو.
هتي جي مٺاين ۾ سڀ کان آسان_ٺاهڻ توڙي سامان جي خيال کان_کوپري جو مائو سمجهان ٿو. جنهن جي ٺاهڻ جي مختصر ترڪيب هتي لکڻ مناسب رهندي. ٿي سگهي ٿو پڙهندڙن لاءِ ڪارگر ثابت ٿئي جو اها اهڙي مٺائي آهي جنهن لاءِ هتي رهندڙ منهنجي هم وطني پاڪستانين ۽ ٻين ڌارين ملڪن جي ماڻهن جي اها راءِ آهي ته اها کائڻ ۾ برفي، مائي يا حلوي کان گهٽ ڳري، سستي ۽ سٺي ۽ جلد هضم ٿيندڙ آهي. ٺهيو پڻ جهٽ پٽ وڇي ٿي. ان مٺائيءَ لاءِ هنن شين جي ضرورت آهي:
_ناريل جو سنهو چُورو_چار ڪوپ
_پائوڊر وارو کير_ٻه ڪوپ
_کنڊ پيٺل_ڏيڍ ڪوپ
_پاڻي_ڏيڍ ڪوپ
خوشبوءِ لاءِ ٽي چار ڦوٽا يا اڌ چمچو ائسنس.
ٺاهڻ جي ترڪيب هن ريت آهي ته ديڳڙيءَ ۾ کنڊ، پاڻي ۽ ڦوٽا وجهي باهه تي ملائجي جيسين کنڊ ملي وڃي ۽ پاڻي سڪي اڌ جيترو ٿئي. ان بعد کوپري جو چورو وجهي ڏوئي يا چمچي سان ملائجي. جڏهن ناريل جو چورو ۽ پاڻي ملي وڃي ته ٻن ٽن منٽن بعد پائوڊر جو سڪل کير وجهي تکو تکو ملائجي جيئن کوپرو ۽ کير ملي هڪ ٿي وڃَي. ملي وڃڻ بعد به اٽڪل ڏهه منٽ کن گهمائجي پوءِ اهو کيرڻيءَ جهڙو مائو ڪنهن وڏي ٿالهيءَ ۾ گيهه جو مک ڏيئي ٺارڻ لاءِ رکجي. ٺرڻ بعد ڪپ سان برفيءَ وانگر چڪيون ڪجن. فرج جي مٿئين چئمبر ۾ وڌيڪ ٿڌو ڪري کائڻ ۾ وڌيڪ سٺو رهي ٿو.
اهڙي قسم جي هڪ ٻي مٺائي لاهوري گجرن مان ٺهيل پڻ هتي ڏٺم جيڪا بلڪل کيرڻيءَ جهڙي ٿئي ٿي. پاڻ وٽ لاهوري گجرن کي ٽانڊن تي پاڻيءَ ۾ رڌي پوءِ کير سان کاڌو وڃي ٿو. پر هتي ڇا ڪن جو گجرن کي پاڻيءَ ۾ رڌين. صفا رجهي وڃڻ بعد کين چِلهي مائي وانگر ڪن. پوءِ ڪجهه وڌيڪ کير ۽ کوپري جو ٿورڙو چورو ملائي کيرڻي جهڙو ڪيو وڃي ٿو.