سهڻا سخن
o جڏهن تون پنهنجي غم ڪنهن پاڙيسريءَ کي ٻڌائين ٿو ڄڻ ته تون دل جو هڪ ٽڪرو انهيءَ جي حوالي ڪري ڇڏيو، هاڻي اگر هو وڏي ظرف جو مالڪ آهي ته انهيءَ اعتماد لاءِ تنهنجو شڪرگذار ۽ احسانمند رهندو، پر جي ڪمينو ۽ ڪم ظرف آهي، ته پوءِ توکي نفرت ۽ حقارت جي نگاهه سان ڏسندو.
o ترقي صرف ماضيءَ جي اصلاح جو نالو نه، پر مستقبل طرف آهستگيءَ سان سلسليوار پيشقدميءَ جو نالو به آهي.
o جڏهن ڪنهن وحشي ۽ غير مهذب شخص کي بک ستائيندي آهي، تڏهن هو وڻ مان ڪوئي ميوو پٽي کائي ٿو وٺي، پر جي بکايل شخص ڪنهن مهذب معاشري جو مهذب فرد هوندو ته هو اهو خريد ڪندو. ان به اڳ ۾ انهيءَ شخص کي خريد ڪيو هوندو. جيڪو وڻ مان پٽيندو آهي.
o فن هڪ قدم آهي جيڪو ظاهر کان باطن ۽ ابديت جي طرف کنيو وڃي ٿو.
o زندگي ساهه کڻي ٿي ته اسان زندهه آهيون ۽ ساهه روڪي ٿي ته مري ٿا وڃون.
o شريف ڪير آهي؟
o انسان خوردبين مثل آهي، اهو ئي سبب آهي جو اسان کي هيءَ دنيا تمام عظيم نظر ٿي اچي.
o ماڻهو مون کي چون ٿا ته اگر تون ڪنهن غلام کي ستل ڏسين ته انهيءَ کي نه جاڳاءِ، ممڪن آهي ته هو آزادي جو خواب ڏسندو هجي ــــــ پر مان انهن کي چوندو آهيان ته جي اوهان ڪنهن غلام کي ستل ڏسو ته انهيءَ کي هڪدم جاڳايو ۽ آزاديءَ جو مفهوم هن کي ذهن نشين ڪرايو.
o تضاد بياني عقل ۽ ذهانت جو سڀ کان ادنيٰ درجو آهي.
o درياهه سمنڊ طرف ويندڙ پنهنجي رستي تي هميشه وهندو ۽ هلندو وڃي ٿو، هن کي ان ڳالهه جي ڪڏهن به پرواهه نٿي رهي ته پن چڪي جو ڦيٿو ڀڄي ٿو يا سلامت رهي ٿو.
o تنهنجي غم يا خوشي جيتري قدر گهڻي ۽ گهري هوندي تنهنجي نظر ۾ دنيا اوتري ئي بي معنيٰ ۽ حقير هوندي.
o علم، ٻڄ جي نشوونما ضرور ٿو ڪري مگر پاڻ پنهنجو ڪوئي ٻڄ توکي نٿو ڏئي.
o مان پنهنجو پاڻ کي محفوظ رکڻ جي خيال سان نفرت کي بطور هٿيار استعمال ڪريان ٿو. ڪاش! مان ايترو طاقتور هجان جو مون کي پنهنجي حفاظت خاطر هن قسم جي هٿيار جي ڪڏهن ضرورت ئي نه پوي ها.
o اسان ۾ ڪجهه قاتل اهڙا به آهن جن زندگيءَ ۾ ڪڏهن به ڪنهن کي قتل ناهي ڪيو، ۽ اهڙا چور به آهن جن ڪڏهن به ڪا چوري ناهي ڪئي، ۽ اهڙا ڪوڙا ۽ ڪوڙ ڳالهائڻ وارا به موجود آهن جن سڄي زندگي سواءِ سچ جي ڳالهايو ناهي.
o خدا جي واسطي مون کي انهيءَ عقل ۽ دانائيءَ کان پري رکو جنهن ۾ ڪائي تڙپ ناهي، جيڪا ڪڏهن روئي نٿي ۽ اهڙي فلاسفر کان به جنهن ۾ مرڪ ۽ کائڻ جي نالي جي ڪنهن به شيءِ جو وجود ناهي ۽ پناهه ٿو گهران مان اهڙي وڏائيءَ کان ۽ اهڙي عظمت کان به جيڪا ٻارن جي ضد اڳيان به پنهنجو هٺ نٿي ڇڏي.
o اميد اڌ زندگي آهي ۽ بي حسي اڌ موت.
o جڏهن کان مون کي پتو پيو آهي ته مخمل جي گاديلي تي سمهندڙڻ جا خواب، ٺلهي زمين تي سمهندڙن جي خوابن کان مختلف نه هوندا آهن، تڏهن کان مون کي خدائي انصاف تي پورو ڀروسو ٿي ويو آهي.
o جڏهن ڪو شخص قتل ڪري ٿو، ان کي قاتل چيو وڃي ٿو، پر جج ان کي موت جي سزا جو حڪم ڏئي ٿو، ته دنيا ان کي منصف چوي ٿي.
o اڄ مان سڀاڻي جي جنم ٿئي ٿو، خزان جي ڪُکِ مان بهار پيدا ٿئي ٿو، سڪل پن ڌرتيءَ جي هنج ۾ سمائجي ساوڪ ۽ گلن جو روپ وٺن ٿا ۽ لڙڪن جي گرميءَ سان مسڪراهٽون جاڳي پون ٿيون.
o منهنجا دوست! ڪنهن شيءِ کي به بدشڪل نه چئو، سواءِ خوف جي، جنهن جو ماريل روح خود پاڻ کان ڊڄي.
o تنهنجي خوشي دراصل تنهنجو غم آهي، جنهن کي بي نقاب ڪيو ويو آهي.
o جيڪڏهن تو هر حال ۾ خوش رهڻ جو فن سکي ورتو آهي، ته خاطري ڪر، زندگيءَ جو سڀ کان وڏو فن سکي ورتو آهي.
o ڪيترو نه انڌو آهي اهو شخص جيڪو پنهنجي کيسي سان ٻئي جي دل خريد ڪري ٿو.
o آءٌ ئي باهه آهيان، ۽ آءٌ ئي گند جو ڍير. منهنجي باهه، منهنجي گند جي ڍير کي ساڙي ڇڏي ته آءٌ سٺي زندگي حاصل ڪندس.
o محبت دل جي صحرا ۾ هڪ سرسبز زمين جو قلعو آهي، جتي فڪر جا قافلا نٿا پهچي سگهن.
o غريبي ـــــ شراف-نفس جو اظهار ڪري ٿي ۽ اميري ـــــ خباثت-نفس جو غم ـــــ جذبات ۾ لطافت پيدا ڪري ٿو ۽ سرور ـــــ ان کي فاسد ڪريو ڇڏي. ان ڪري جو انسان هستيءَ ۾ واڌاري لاءِ انهن کي هميشه پنهنجو غلام ڪري سمجهندو آهي.
o منهنجي سامهون قومن جي داستان نه چئو، مون کي اصول ۽ قانون جون ڳالهيون نه ٻڌايو، منهنجي سامهون، حڪومتن جي ڳالهه نه ڪريو، جو منهنجو وطن سڄو جهان آهي. اچو ته، انهيءَ انسانيت جي ڳالهه ڪريون، جيڪا اسان کي جنم ڏيئي ماٺ ڪري ويهي رهي آهي، ۽ ڦاٽل ڪپڙن ۾ پنهنجن انهن ٻاڙن کي سڏي رهي آهي، جيڪي انسان مان قوم بنجي ويا آهن.
o اي ذهانت ۽ دانائيءَ جا عظيم وجود! تون ڪائنات جي ذري ذري ۾ موجود آهين ۽ منهنجو آواز چڱيءَ طرح ٻڌي ٿو سگهين، ته تون منهنجي وجود جي اندر موجود آهين ۽ تون ڏسي ٿو سگهين ڇو ته تون سراپا بصارت آهين. منهنجي توکي التجا آهي ته براه ڪرم منهنجي روح جي گهراين ۾ پنهنجي دانائيءَ جو ٻڄ وجهي ڇڏ ته جيئن مان به تنهنجي باغ ۾ هڪ جهومندڙ نئين ٻوٽي جي مثل نئون جنم وٺي سگهان. آمين.
•