ڪُلها ننڍا بار وڏا
اڄ کان ٽيهه سال اڳ جڏهن اسان ٻئي اندازن ويهه سالن جا هئاسين ته نوڪري ملي هئي، اسان ٻنهي جون شاديون به هڪڙي سال ٿيون هيون، جڏهن اسان جي عمر پنجويهه سال کن هئي، اهو هڪڙو اتفاق هو ته لياقت جو ۽ منهنجو پيءُ اسان جي شادين بعد هڪ ٻئي پويان گذاري ويا.
جيئن ته لياقت پيءُ کان پوءِ پنهنجي ڪٽنب جو وڏو ڀاتي هو ته گهر جو سربراهه ٿي ويو، هن جي ڪلهن تي سندس گهر جو وڏو بار پئجي ويو، لياقت کان ننڍا چار ڀينرون ۽ ٻه ڀائر هئا ۽ آءُ پنهنجي خاندان ۾ سڀني ڀينرن ۽ ڀائرن کان ننڍو هئس.
اسان ٻئي نوڪري بعد حيدرآباد لڏي آياسين، جو نوڪري به هتي هئي، لياقت پنهنجو پورو خاندان وٺي شفٽ ٿيو هو ۽ آءُ صرف پنهنجي زال وٺي حيدرآباد آيو هئس. اسان سدائين گڏ هوندا هئاسين، اسان فليٽ به هڪڙي ئي فلور تي آمهون سامهون مسواڙ تي ورتا هئا، اسان سدائين هڪ ٻئي جي ويجهو ۽ بي حجاب رهيا هئاسين، اسان جي گهر جي ڀاتين ۾ ڪو حجاب نه هيو، هونئين ته اسان صرف دوست هئاسين، پر هڪ ٻئي جي گهر اچ وڃ يا تعلقات ۾ ..... آفيس ۾ ..... گهر ۾ گهمڻ ڦرڻ ۾ ...... چڪر چاڙي ۾ هميشه گڏ هوندا هئاسين.
جيئن ته لياقت تمام وڏي ڪٽنب کي سنڀاليندڙ اڪيلو ڪمائيندڙ هو، هن جي نوجوان ڪلهن تي وڏو بار هو، تنهن ڪري هن پنهنجو پاڻ کي اعتدال پسند ۽ محتاط رهندڙ شخص بنائي ڇڏيو هو، اجائي خرچ .... گهمڻ ڦرڻ، کائڻ پيئڻ ۾ تمام گهڻو محتاط ٿي ويو هو، جتي به گهمڻ ڦرڻ ويندا هئاسين ته آءُ ڪوشش ڪندو هئس ته خرچ جو بار هن تي نه پوي، آهستي آهستي هن جون چار ڀينرون جوان ٿي رهيون هيون، ماءُ جي بيماريءَ جو خرچ، ڀينرن ۽ ڀائرن جي پڙهائيءَ جو خرچ، پنهنجي زال جو خرچ ۽ پاڻ يارهين گريڊ جو سرڪاري ملازم، نوڪريءَ وارو پگهار گهٽ محسوس ڪرڻ لڳو ته شام جو هڪ اخبار جي آفيس ۾ نوڪري ڪرڻ لڳو، مون سان هر حال اوريندو هو، هن جو مرڪون ختم ٿي ويون هيون، هن جي چهري تي سنجيدگي اچي وئي هئي، هن جي ڪلهن تي وڏا بار پئجي ويا هئا، پنهنجي بيمار ماءُ، نوجوان ڀيڻن جي شادي ۽ ڀينرن، ڀائرن جي پڙهائي جو وڏو فڪر رهندو هو ته الائجي ڇا ٿيندو ۽ ڪيئن ٿيندو، پر آءُ هن جي قدم قدم تي حوصله افزائي ۽ همت ڏياريندو هئس ۽ هر وک تي هن جو ساٿ نڀائيندو رهيس.
ائين وقت جو ڦيٿو ڦرندو رهيو، هڪ ڀيڻ جو رشتو آيو ته طئي ٿي ويو ۽ هن جي شاديءَ جي تيارين ۾ لڳي ويو، هوڏانهن مون کي به هڪ پٽ جو اولاد ٿيو ته لياقت کي به ڌيءَ ڄائي هئي، اسان پنهنجي دنيا ۾ خوش هئاسين، لياقت جي هر ڏکئي وقت پئسن جي کوٽ ۾ آءُ ئي هن جي هر مشڪل گهڙي ۾ ساٿ ڏيندو هئس، هن جي ڀيڻ جي شادي ۾ مون هن جي ڀرپور مدد ڪئي.
ايئن لياقت آهستي آهستي هڪ هڪ ڀيڻ کي پڙهائيندو رهيو ۽ شادي به ڪرائيندو رهيو، لياقت جي زندگي، جدوجهد، پگهار ۽ نوڪري جو مقصد ئي اهو وڃي رهيو هو ته ڀيڻن ۽ ڀائرن کي اعليٰ مقام تي پهچايان.
هڪ ڀيڻ ڊاڪٽر، هڪ ڀيڻ نرس، هڪ ليڪچرار ۽ هڪ ڀيڻ ٽيچر جي عهدن تي پهچي چڪيون هيون، هن جا ڀائر اڃا پڙهي رهيا هئا ۽ هن جي زال به ليڪچرار ٿي چڪي هئي، اهو سڀ ڪجهه لياقت جي همت، حوصلي ۽ سندس زال جي ڀرپور ساٿ سان ٿي رهيو هو، لياقت سدائين چوندو هو ته اهو سڀ ڪجهه، الله پاڪ، امان جي دعائن سان ڪري رهيو آهي.
هاڻ هن جي آخري ڀيڻ جي شادي ٿي چڪي هئي، مون وٽ آيو، ڪچهري ڪندي چيائين ته ادا .... خدا پاڪ جا لک شڪرانا جو آءُ پنهنجي حوصلي، همٿ ۽ زال جي ساٿ سان، امان جي دعائن سان هن ڏکئي مرحلي سان گذري ويس، جو ڀيڻن کي اعليٰ مقام ٿي پهچائي ۽ پنهنجن گهرن ۾ پهچايم، مون به چيومانس.. ها ادا هن ڏکئي مرحلي ۾ تنهن جي زال جو ساٿ مڃڻو پوندو، جنهن هر موڙ تي توسان ڏکن سکن ۾ گڏ رهي ۽ هڪ باڪردار عورت جو روپ اختيار ڪيو.
چيائين خدا جا لک شڪر، جنهن سڀ ڪجهه سولو ڪيو، ڀيڻون پڙهيون به، پرڻجي به ويون، ۽ پنهنجن پنهنجن گهرن واريون ۽ نوڪرين واريون به آهن، نهايت شاداب زندگي گذاري رهيون آهن، هاڻ سندس ماءُ به گذاري وئي هئي، پنهنجي پٽ لياقت کي ڄڻ دعائن سان سينگاري وئي هئي.
اڄ لياقت جي ٻن ڀائرن جي شادي هئي، لياقت ڏاڍو خوش هو، چيائين ”ادا اڄ منهنجي زندگيءَ جا سڀ مقصد پورا ٿي چڪا آهن، ڀائرن جي شادي ٿي، اهي به پڙهي پار پيا آهن، هڪ ڊاڪٽر ته هڪ انجنيئرنگ پڙهي چڪا آهن، خدا ڪندو سکيا ستابا ٿي ويندا، مون سڀني کي ٻچن وانگر پاليو آهي، سدائين خوشحال رهندا.“
هو منهنجي گهر آيو .... هو گهرَي ننڊ ۾ سمهي رهيو هو. ڄڻ سالن جا اوجاڳا هجنس. هن اڄ سک جي ننڊ ڪئي هئي، ڄڻ ته سڄي زندگي جي ٿڪ هڪ ننڊ ۾ لاهيندو هجي. مون محسوس ڪيو ته ڄڻ هن سڀ ڪجهه حاصل ڪري ورتو هجي.
پنهنجن ڀائرن ۽ ڀينرن جي هر ڳالهه مان مطمئن ٿيندڙ هن با همت شخص جو پنهنجو اولاد به جوان ٿي چڪو هو، کيس به ٻه پٽ، ٻه ڌيئرن جو اولاد هيو.
ريٽائرمينٽ جي قريب حوصله مند پنهنجي دوست کي چيم ”يار پنهنجن ڀينرن ۽ ڀائرن کي سُکيو ستابو ڪري تو اطمينان جو ساهه کنيو آهي، ته تنهنجو پنهنجو اولاد نوجوان ٿي چڪو آهي“. نهايت ئي اطمينان سان چيائين ته ”ادا .... اها ئي زندگي آهي، منهنجي زندگي بس الله توڪل تي گذري آهي ۽ آئنده به الله پاڪ منهنجن ٻچڙن جو ٻيڙو پار ڪندو“.
هن جي وڏي ڌيءَ ڊاڪٽري جي آخري سال ۾ هئي ۽ ٻيو نمبر ڌيءَ ڊاڪٽري جي ٻي سال ۾ پڙهي رهي هئي.
هيڏانهن منهنجا به چار ٻار نوجواني جي ڏاڪي تي چڙهي رهيا هئا، هن جي وڏي ڌيءَ جو سڱ آيو، مڱڻو ڪري ڏاڍو خوش ٿيو هو.
چيائين ادا آئنده سال ريٽائرڊ ٿيندس ۽ جيڪي ريٽائرمينٽ جا پئسا ملندا انهن مان ٻنهي ڌيئرن جي شادي ڪندس. ڄڻ ته هن سک ۽ اطمينان جو ساهه کنيو هجي.
آءُ پنهنجي زال سان گڏجي سندس ٻي نمبر ڌيءَ جي سڱ پنهنجي پٽ لاءِ گهرڻ ويس ..... ته مونکي ڀاڪر پائي، چنبڙي چنبڙي، روئي روئي، مون کي چمي رهيو هو ۽ ٻئي هٿ سان پنهنجي زال کي ڀاڪر پائي، روئندي چيائين. ”ڏس بختاور .... تون ۽ منهنجو هي دوست .... مون سان هر وک وک تي مون سان گڏ نه هجو ها ته شايد ... مان به هن دنيا ۾ نه هجان هان.....
ڄڻ ته هن اسان کي ڀاڪرن ۾ وجهي اطمينان جو ساهه کنيو هجي.