باجي
ڪيترا سال اڳ هن جو مڙس روزگار سانگي پنهنجي ڳوٺ ڇڏي، ڪيترا سال گم ٿي ويو هو، جڏهن گهڻن سالن بعد ڳوٺ موٽيو ته هڪ سدا ملوڪ ڇوڪري سان پرڻجي آيو هو، هن شادي ڪڏهن ۽ ڪٿي ڪئي ۽ ڪٿان ڪئي بس ڪنهن کي به ڪا خبر نه پئي، پر جڏهن هو پنهنجي ڳوٺ پنهنجي زال کي وٺي آيو ته سڀني کي ڏندين آڱريون پئجي ويون ته اهڙي سدا ملوڪ ۽ سهڻي ڪنوار هن کي ڪيئن ۽ ڪٿا ملي، جيڪو روزگار لاءِ پريشان هو، مائٽن جي جهيڙن جهٽن ۽ طعنن سبب بنا ٻڌائڻ جي ڳوٺ ئي ڇڏي ويو هو، سڄو ڳوٺ اٿلائي پٿلائي ڏسجي ته اهڙي سهڻي ڇوڪري سڄي ڳوٺ ۾ نه هئي.
محمد علي، مائٽن جي جهيڙن ۽ طعنن کان تنگ ٿي جڏهن پنهنجي ڪپڙن جا ٻه ٽي وڳا کڻي مائٽن سان وڙهي واءُ مينهن وانگر ڪاوڙجي ڳوٺ مان نڪتو هو ته ڪنهن کي به ڪا ڪل نه ڏنائين ته هو ڪيڏانهن پيو وڃي، ۽ پوءِ به ڪنهن کي به اها خبر نه ڏنائين ته هو ڪٿي آهي، زنده به آهي يا نه، مسلسل اٺ سال گم هو، پر جڏهن موٽيو ته هڪ سهڻي ڪنوار گڏ وٺي آيو ۽ ٻيو درزڪو ڪم ساڻ کڻي آيو، ايترا پئسا کڻي آيو هو، جو زال کي سنڀالي ۽ درزڪي ڪم لاءِ دڪان کولي ورتائين، ڏسندي ڏسندي هن جي ڪم جي هاڪ پئجي ويئي، هو هڪ بهترين ٽيلر ماستر هو، هن مائٽن کي ڪو به بار نه وڌو نه روزگار جو ۽ نه ئي شادي جو.
محمد علي هڪ بهترين انسان هو، هر ڪنهن سان ادب ۽ اخلاق سان پيش ايندو هو، ۽ ڪچهرين جو به ڪوڏيو هوندو هو، ويتر جو پنهنجو دڪان کوليائين ته علم ادب دوست ماڻهو به اچي هن سان ڪچهريون ڪندا هئا ۽ ائين هو هر دلعزيز شخصيت بنجي ويو، هن جي زال زينت، پنهنجي سونهن سان گڏ عقل به کڻي آئي هئي، هن پنهنجن ساهرن سان بي انتها پيار ڪرڻ شروع ڪيو ۽ ڳوٺ جي مائٽن کي به تمام گهڻي عزت ڏيندي هئي، موٽ ۾ به کيس تمام گهڻو پيار مليس، ڳوٺ جون هڪ جيڏيون ڄڻ ته هن جون سهيليون ٿي ويون، ڏسندي ڏسندي هن جي به نيڪ نامي ٿيڻ لڳي، هي به عورتن ۾ هر دلعزيز شخصت بنجي وئي.
محمد علي ٿوري وقت ۾ گهڻي ترقي ڪرڻ لڳو، پنهنجي جاءِ ٺهرائي ورتائين، وقت تيزي سان گذري رهيو هو، هن کي ٻار به ٿيڻ لڳا، محمد علي جا ماءُ پيءُ گذاري ويا، ٻه ڀيڻون به پرڻجي چڪيون هيون ۽ پٽن جي اولاد ۾ هو اڪيلو پٽ هو.
هاڻ هن کي چار ٻار ٿي چڪا هئا، چار ئي جوان ٿي چڪا هئا، ٻه ڌيئر ٻه پٽ.
آهستي آهستي هنن ٻنهي جا قدم پيري ڏانهن وڌي رهيا هئا، هنن جي وڏي ڌيءَ رخسانه سدا ملوڪ ماءُ جهڙي سهڻي هئي، هن جا رشتا اچڻ لڳا، ويهن سالن جي عمر ۾ به هن جي شادي هن جي سئوٽ سان ٿي وئي ۽ پوءِ جلدي هن جي وڏي پٽ جي به شادي ٿي.
جيئن ته رخسانه ماءُ جي دادلي هئي ۽ عمر جي به ننڍي هئي ۽ هن جو گهر سندس گهر جي سامهون ئي هو، پنهنجي گهر جو به ڪم ڪار پاڻ ڪندي هئي ۽ ڌيءَ کي ماني ڪرڻ به نه ڏيندي هئي، ايئن هن جو گهڻو وقت ڌيءُ جي گهر گذرندو هو.
ٻيا به ڪجهه سال وڌيڪ گذري چڪا هئا، هاڻ هن جي باقي ڌي ۽ پٽ جي به شادي ٿي چڪي هئي، هاڻ ٻي ڌيءُ کي به وقت ڏيندي هئي، جيئن ته ٻي ڌيءُ ڪهه پرڀرو هئي، پهرين ڌيءَ جي گهر وقت گهڻو گذاريندي هئي، هاڻ ته رخسانه کي به ٻار ٿيڻ لڳا ته ڄڻ باجي هنن جي خدمت ۾ لڳي وئي.
جيئن ته هن جي گهر ۾ ٻه پٽ پرڻجي چڪا هئا، ٻه ننهرون اچي ويون هيون، هنن کي به اولاد ٿيڻ لڳو هو، هاڻ ماءُ تي پٽن زور وڌو ته امان هاڻ تنهنجي گهر ۾ به ننهرون آهن، اسان کي به اولاد آهي، تون سڄو ڏينهن رخسانه جي گهر پورهيت جيان زندگي گذاري رهي آهين، تنهنجون ننهرون اعتراض ٿيون ڪن ته اسان جي اولاد کي ڪڏهن ڪڇ تي ڪو نه ٿي کڻي ڪڏهن پيار به ڪو نه ڪيو اٿئي هنن سان.
بس اٿان ئي هن جي زندگي ۾ ڦيرو آيو، گهر ۾ جهيڙا شروع ٿي ويا، گهر ۾ تلخي ٿيڻ لڳي، جنهن گهر ۾ محبتن جا مانڌاڻ مچندا هئا، اتي باهه ڀڙڪي رهي هئي، ڏسندي ڏسندي گهر ۾ جهڳڙا وڌي ويا، انهن جهڳڙن ۾ محمد علي کي دل جو دورو پيو ۽ هو گذاري ويو، ڄڻ باجي نڌڻڪي ٿي وئي.
هڪ ڏينهن پٽن ماءُ کي چيو، امان جيڪو تون رات جو سمهڻ ٿي اچين، اهو به نه ايندي ڪر ۽ وڃي پنهنجي ڌيءُ ۽ ناٺي جي گهر ۾ رهو، ۽ هاڻ سڄي پاڙي جي باجي ڌيءُ جي گهر رهڻ لڳي، باجي شگر جي مرض ۾ ويڙهجي چڪي هئي، ويتر جو فالج جو حملو ٿيس، ته کٽ ڀيڙي ٿي ويئي، زماني جي حالتن پلٽو کاڌو جنهن ڌيءُ ۽ هن جي ٻارڙن جي هن سڄي عمر خدمت ڪئي، هاڻ اها خدمت جي ذميداري ”رخسانه“ تي اچي پئي، رخسانه به پنهنجي بيمار ماءُ جي خدمت ڪرڻ ۾ وسان نه گهٽايو، هن پنهنجي ماءُ جي هر طرح جي خدمت ڪرڻ لڳي، ڄڻ پنهنجي عمر جي خدمتن جو حساب پنهنجي ماءُ کي ڏيئي ڇڏيو، پٽن ۽ ننهرن هن مان هٿ ڪڍي ڇڏيا هئا، ناٺي بيماري جي حالت ۾ نفرت ڪرڻ لڳو هو، هاڻ سڄي ڳوٺ جي باجي پنهنجي ڌي جي گهر ۾ هڪ پاسي هڪڙي کٽ جي حوالي ٿي چڪي هئي، هي سدا ملوڪ سهڻي بااخلاق ۽ باڪردار عورت بيمار هڏائون پڃرو ۽ سڪي ڪنڊا ٿي چڪي هئي، هي محتاج ٿي پئي هئي، زندگي ۽ دنيا هن لاءِ مذاق بنجي ويئي هئي، پٽن ته هٿ ڪڍي ڇڏيا هئا پر ٻنهي ڌيئرن ماءُ مان هٿ نه ڪڍيا، رخسانه هر پل هر گهڙي ماءُ جو ساٿ پئي ڏنو، رخسانه وارا ايترا شاهوڪار نه هئا، جو هن جي بيماري جو علاج سولائي سان ڪرائي سگهن يا ماءُ جي خدمت لاءِ ڪو نوڪر چاڪر رکي سگهن، پٽن ته بيماري لاءِ به هٿ ڪڍي ڇڏيا هئا، ڌيءُ جي گهر ۾ پنهنجا آخري پساهه کڻي رهي هئي.
ايئن ٻه ٽي ڏينهن اڳ سڀني جي باجي ڳڻتي جوڳي حالت ۾ حيدرآباد جي سول اسپتال ۾ داخل ٿي هئي، اڄ سڀني جي باجي گذاري وئي.
هن جو وڏو پٽ گهٽي جي ڌڳ تي پنهنجن پٽن ۽ ڀاءُ سان گڏ بيهي رهيو، جيئن ايمبولينس پهتي، هو ماءُ جو جنازو کڻائي پنهنجي گهر ۾ آيو، هن جي ڌي رخسانه جي اها ضد هئي ته جنازو منهنجي گهر هلندو، جتي هن سڄي عمر گذاري آهي، پر اها جنگ رخسانه جو ڀاءُ کٽي ويو.
آخري منهن ڏسندي سڀني جي وات ۾ اها ئي ڳالهه هئي ته ابا ماءُ سڀاڳي هئي جو پنهنجي پٽن جي هٿن ۾ سرهي ٿي.