2 ڊاڪٽر محمد اقبال
”بمصطفيٰ برسان خو، راڪه دين همه اوست
اگر به اونه رسيدي، همه بولهبي است“
”مقام خويش اگر خواهي درين دبر
بحق دل بندو راءِ مصطفيٰ گير“
ڊاڪٽر اقبال جا خيالات قرآن بنسبت جيڪڏهن معلوم ڪرڻ گهرندا ته انهن جو پتو سندس هيٺين شعرن مان پئجي سگهندو.
ميري اشعار مين پهنس ڪر نه ره جا،
اگر تو سالک، راه يقين هي
گذر جا تو مري بزم سخن سي،
ره قرآن مين گام اولين هي
جو تو اس طرح قرآن تک پنهچ جائي،
تو حاصل دولت دنيا و دين هي
مسحيط کائنات دل هي قرآن،
نظر کي آخري منزل هي قرآن
جسز بقرآن ضعيني روباهي است،
فقر قرآن اصل شهنشاهي است
ڊاڪٽر اقبال مولانا روم لاءِ جا عزت ۽ عقيدت رکي ٿو، ان جو پتو سندس هيٺين شعرن مان پئجي سگهندو، هو چو ٿو ته:
”باز بر خوانم ز فيض پير روم، دفتر سربسته اسرار علوم
پير رومي خاک را اکسير کرد، ازغبارم جلوه ها تعمير کرد
جان آواز شعله ما سرمايه دار، من فرونم يک نقس مثل شرار
موجسم و در بحر او منزل کنم، تا در تا بنده حاصل کنم“
مٿي ذڪر ڪيل حوالن مان پتو پئجي سگهي ٿو ته ٻئي ساڳين چشمن فيض مان سيراب ٿيا. سندن ڪلام تي وڌيڪ غور ڪرڻ بعد اهو به معلوم ٿيندو ته ٻنهي جي سامهون انسان ذات جي ترقي ۽ اصلاح جا مقصد هئا. گهري نظر وجهڻ بعد پڙهندڙن کي اهو ضرور معلوم ٿيندو ته، انهيءَ مقصد کي حاصل ڪرڻ لاءِ ٻنهي جدا جدا رستا ۽ راهون ڏسيون آهن. مٿي ذڪر ڪيل هڪ جهڙائي ڏيکارڻ بعد آءٌ سندن اختلاف کي هيٺ پيش ڪندس.