منهنجي پاران
الله تعاليٰ جي پياري نبي حضرت محمد صلي الله عليھ وآلھ وسلّم جن فرمايو آهي ته: ”الله تعاليٰ ان ماڻهوءَ سان گڏ هوندو آهي، جيڪو ثابت قدم آهي“.
دنيا جي زندگيءَ ۾ ماڻهو مختلف شعبن سان واڳيل آهن. اهي پنهنجي ڪم ۽ ڪارڪردگيءَ ۾ سڀ کان نمايان اَچڻ واري ويچار ۾ وڪوڙيل نظر ايندا آهن پر ظاهر آهي ته ڪارڪردگي پنهنجي ڪِرت ۾ ڪمال آڻڻ کان پوءِ ئي ممڪن آهي.
استاد، انجنيئر، ڊاڪٽر، واڍو، موچي، لوهار، هاري، حجم، ڪنڀار، سپاهي، مطلب ته هر شعبي سان لاڳاپيل ماڻهو اسان جي سماج ۾ پنهنجي ڪم سان سچائيءَ ۽ ايمانداريءَ ۾ وڌيڪ سڃاتو ويندو آهي، باقي نالي جو هر ڪوئي ڊاڪٽر، استاد ۽ انجنيئر ٿئي ٿو.
مٿي ذڪر ڪيل شعبن منجھان سماج ۾ “استاد” يا معلمي وارو شعبو مڙني کان معزز ۽ مٿانهون سمجھيو وڃي ٿو. انهيءَ شعبي کي ”پيغمبري پيشو“ پڻ پڪارجي ٿو.
الله تعاليٰ جا اڻ ڳڻيا احسان آهن، جنهن مون ناچيز کي به انهيءَ مقدس پيشي سان نوازيو، جو آءٌ پاڻ کي ان حوالي سان ڀاڳوند ڀانيان ٿو.
اهو 17 اپريل 1982ع جو زمانو هو، جڏهن گورنمينٽ پرائمري اسڪول دين محمّد بروهي ۾ مون نوڪريءَ جي شروعات ڪئي. انهن ڏينهن ۾ ماحول تمام سُٺو هو، ان وقت جا سپروائيزر، تعلقي آفيسر هفتي، پندرنهين ڏينهن وزٽ ڪندا هئا. جيڪڏهن ڪو استاد غير حاضر هوندو هو ته ان خلاف سخت ڪاروائي ڪئي ويندي هئي. ان دؤر ۾ مسجد اسڪول به هئا، هڪڙو ڊسٽرڪٽ آفيسر پوري ضلعي جي اسڪولن جي وزٽ پڻ ڪندو هو. اهي سڀئي آفيسر استادن جي حاضريءَ کي يقيني بنائڻ لاءِ استادن کي قلم جي مارَ ڏيڻ کان به نه ڪترائيندا هئا.
منهنجي بدلي جڏهن ڳوٺ سچل ڪَٽي تعلقي ٺُل ۾ ٿي، تڏهن به ساڳيو ماحول هو. پڙهائي به تمام گهڻي سخت هئي. بالا آفيسرن جي سختي به ڏسڻ وٽان هوندي هئي.
1985-05-25 تي گورنمينٽ پرائمري اسڪول مبارڪپور ۾ جڏهن بدلي ٿي، تڏهوڪن هيڊماسترن ۾ استاد محمّد پناهه ڀٽو صاحب تمام فرض شناس استاد ۽ منتظم، انهن مان هڪ هو. هر استاد کان ڊيوٽي تمام سختيءَ سان وٺندو هو. پڙهائيءَ جي چڱي نموني چڪاس ڪندو هو. ڪنهن به استاد کي ريزڪي موڪل ڏيڻ کان سواءِ ائين ڪونه ڇڏيندو هو.
مون کي چڱيءَ طرح ياد آهي ته جڏهن به ڪو استاد ڪلاس ۾ نه هوندو هو يا رسيس دؤران ڪيڏانهن هليو ويندو هو ۽ رسيس بند ٿيڻ کان پوءِ واپس اچڻ ۾ دير ڪندو هو، ته سائين محمد پناهه ان جي ڪلاسَ ۾ اچي پاڻ ويهي رهندو هو، ٻارن کي پڙهائيندو هو، جيستائين اُهو استاد پنهنجي ڪلاسَ ۾ اچي. هڪ ڏينهن مون کي ڪنهن ڪم سانگي رسيس کان پوءِ واپس اچڻ ۾ ٿوري دير ٿي وئي، استاد محمّد پناهه پاڻ هُرتو ڪلاس ۾ ويٺل نظر آيو. آءٌ جڏهن ڪلاس ۾ داخل ٿيس، هُن مون کي هڪ لفظ به نه چَيو ۽ ماٺِ ڪري هَليو ويو. سندس انهيءَ خاموشيءَ ڄڻ ته مون کي سڀ ڪجھه چئي ڇڏيو ۽ سيکاري ڇڏيو. اُهو ڏينهن اهو شينهن، مان وَري ڪڏهن به رسيس کان پوءِ ڪلاسَ ۾ دير سان نه پهتس.
ان کان پوءِ استاد حاجي سردار خان ڀٽو صاحب به هيڊماستر رهيو، جيڪو پڻ سختي ۽ پابنديءَ جي حوالي سان هڪ فرض شناس استاد ۽ منتظم ثابت ٿيو.
تنهن کان پوءِ استاد نواب علي مَهر صاحب هيڊماستر مقرر ٿيو. سائين جن به پنهنجي روايت کي جاري رکيو. مطلب ته سختيءَ ۽ پابنديءَ ۾ هن به ڪا ڪَسر ڪو نه ڇڏي. ان کان پوءِ استاد محمّد انور مَهر مقرر ٿيو. جيڪو ٿوري وقت کان پوءِ هليو ويو.
استاد محمّد انور مهر کان پوءِ آءٌ هِن اسڪول جو هيڊماستر مُقرر ٿيس. اهو 1999ع جو زمانو هُيو. پر ان ڳالهه کان آءٌ بحيثيت استاد جي دِلي لڳاءَ ۽ جذبي سان پڙهائيندو رهيس.
مون پنهنجي معلمي سفر دؤران پنهنجي زندگيءَ ۾ پهريون درجو گهڻي کان گهڻو عرصو پڙهايو. لڳ ڀڳ 12 سال، مسلسل پهريون ڪلاس پڙهايو. يقينن اهو ڪلاس ٻارن جو بنيادي ڪلاس آهي. ان ڪلاسَ ۾ هر سال مون اهڙي ته دِل سان محنت ڪئي جو ڪيترائي شاگرد سالياني امتحان ۾ سُٺا نمبر کڻي ڪلاس ۾ پهريون نمبر ٿي آيا.
اسان جا هيڊماستر صاحبان مٿيان ڪلاس به ڪارڪردگيءَ جي بنياد تي ڏيندا هُئا. مٿين ڪلاسن کي سينيئر استادن ٿي پڙهايو.
مختلف اسڪولن ۾ پڙهائڻ دؤران، مِينهن هجي چاهي جُهڙ، وقت تي اسڪول پهچندا هئاسين. اڪثر اسڪول ٻهراڙيءَ ۾ پري هئڻ ڪري ميلن جا ميل ڪڏهن پنڌ ته ڪڏهن وري سائيڪل تي وڃڻو پوندو هو پر ڪڏهن به پنهنجي ڊيوٽيءَ کان لاپرواهي نه ڪئي.
ڪلاس پهرين کان پوءِ ٻيو، ٽيون، چوٿون ۽ پنجون دَرجو سينارٽي جي بنياد تي پڙهايو.
گورنمينٽ پرائمري اسڪول مبارڪپور جي تاريخ ۾ گهڻو وقت هيڊماستر رهندڙ آءٌ ئي هيس. انتظامي ذميداريءَ وارن ڏينهن ۾ منهنجي مٿان تمام وڏيون ذميواريون هُيون، هر قسم جي حالتن کي ثابت قدميءَ سان منهن ڏنم. اسڪول جي پڙهائيءَ کان وٺي، استادن جي سختيءَ تائين، اسڪول جي فنڊن کان وٺي، اسڪول جي مرمت تائين پنهنجي نيڪ نيتي ۽ سچائيءَ جو مظاهرو ڪيم. اسڪول جو فرنيچر، ڪلاسن جي مرمت، وقت بوقت گهُرج آهر اسڪول جي فنڊن مان پوري ٿي ڪيم. فنڊن جي استعمال جو باقاعده رڪارڊ رکيم.
هيڊماستريءَ جي ايامن ۾ ڪجھه استادن جي لاپرواهي کي مون ڪڏهن به برداشت نه ڪيو. استادن جي غير حاضريءَ کي ٻُنجو ڏيڻ جي لاءِ مون آفيسرن کي اعتماد ۾ وٺي، انهن لاءِ جوڳا قدم کنيا. هفتيوار سرڪيولر ڪڍي، استادن کي پابند بڻايم. استادن جي حاضريءَ ۾ جڏهن گهٽتائي ڏٺم ته کين حاضريءَ جي رجسٽر تي صبح جو صحيح (سگنيچر) نه ڪرڻ ڏنم، بلڪه موڪل مَهل 1- بجي کانئن سگنيچر ٿي ڪرايم. آفيسرن منهنجي انهيءَ عمل کي ساراهيو ۽ مون کي انتظامي معاملن ۾ سپورٽ ڪئي.
صبح جو روزانو اسيمبليءَ دؤران شاگردن جي پڻ درجيوار حاضري ورتي. جيڪي شاگرد غير حاضر هُئا، تن جي والدين سان ميٽنگ ڪري کين حاضر رهڻ لاءِ هدايتون ڪيون. ائين ٻارن جي حاضريءَ ۾ بهتري اچي وئي.
پڙهائي جو پڻ چيڪ ۽ بئلينس رکيم. استادن کي ان ڳالهه جو پڻ پابند بڻايم ته هُو ٻارن کي ساليانو ڪورس مڪمل ڪرائين ۽ هفتي يا مهيني ۾ ٻارن جي ڪلاس ٽيسٽ پڻ وٺن.
تن ڏينهن ۾ ڳوٺ واسين جو سهڪار به ساراهه جوڳو هو، جو هُو اسان سان هَر سهڪارُ ڪندا هئا. ٻارن کي داخل ڪرائڻ، پابنديءَ سان ٻارن کي اسڪول موڪلڻ، پڙهائيءَ جي پُڇا ڳاڇا ڪرڻ جَهڙي ساٿ سهڪار اسڪول ۾ بهتريءَ واري خيال کي هٿِي ٿي ڏني.
نائب قاصدن ۽ چوڪيدارن کي پڻ پنهنجي ڊيوٽي سچائيءَ سان ڪرڻ لاءِ پابند بڻايم. اسڪول جي صفائي سٿرائيءَ جو هر وقت اُلڪو ۽ اُونو ٿي رهيو. اسڪول ۾ گل ٻوٽا پوکڻ ۽ وري انهن جي سارَ لهڻ منهنجو مشغلو ٿي رهيو، يقيناً گل ٻوٽن سان اسڪول جي سونهن ٻيڻي بڻجي وئي.
آءٌ هڪ پرائمري استاد ٿي، پنهنجي ٻچن کي پڙهايم، هٿ تنگ هئڻ جي باوجود سندن تعليم واري عمل کي بند نه ڪيم. الاهي ساريون تڪليفون آيون پر صبر سان سَٺم ۽ هڪ والد جي ذميواري تحت پنهنجو فرض پورو ڪيم. الله تعاليٰ جا ڪروڙين احسان آهن، جو اڄ منهنجا پُٽ مختلف کاتن ۾ آفيسر آهن. بحيثيت پرائمري ٽيچر جي منهنجي پُٽن کي سرڪاري نوڪريون هجڻ، منهنجي لاءِ ڪنهن وڏي اعزاز کان گهٽ ناهي. پر سچ اهو ته آءٌ ٻين جي ٻارن کي پڙهايو، تڏهن منهنجا به ٻار پڙهيا. اهو قدرت جو قانون آهي، ته توهان ٻين سان چڱائي ڪندؤ ته اوهان سان به چڱائي ٿيندي. يقينن جيڪڏهن مان پنهنجي فرض ۾ ٿوري به ڪوتاهي ڪيان ها ته اڄ صورتحال ڪجھه مختلف هجي ها. انهيءَ ڪري منهنجي سڀني استادن کي وينتي آهي ته هُو پنهنجي ڊيوٽيءَ ۾ سچائيءَ جو مظاهرو ڪن ۽ نتيجي ۾ انهن سان به چڱائيءَ جو معاملو ٿيندو. ڇو ته الله تعاليٰ وٽ انصاف آهي.
آخر ۾ مان پنهنجي پُٽن خاص ڪري اويس ڀُٽو کي جَسُ ڏيندس ته هُن الله تعاليٰ پاران ڏنل پنهنجي ذهانت جي آڌار تي محنت ڪري منهنجي تعليمي سفر ۽ ڪيل خدمتن تي ڪتاب آڻڻ جي همت ڪئي.
الله تعاليٰ کين عزت ۽ وڏي ڄَمار عطا ڪري (آمين).
۽ پڻ سڀني گهڻ گُهرن جو ٿورائتو آهيان، جن مون لاءِ پنهنجو قيمتي وقت ڪڍي، پنهنجا ويچار لکي ڏنا، جو هي ڪتاب اڄ سندن ارپيل موتين سان مالها جو دلڪش روپ بڻجي آڏو آيو آهي.
مهرباني
اوهان سڀني جو:
استاد ارشاد احمد ڀٽو
هيڊماستر (ريٽائرڊ)
گورنمينٽ (مين) بوائز پرائمري
اسڪول مبارڪپور
تعلقو، ٺل ضلع جيڪب آباد
2017-07-20