استاد جي اهميت بابت عظيم ماڻهن جون عظيم ڳالهيون
استاد ۽ شاگرد جي وچ ۾ اهو بحث ڇِڙيو ته ان خطرناڪ نالِي مان پهريون ڪير ٽپندو؟ سڪندر اَڙِي وجهيو ويٺو هو ته اڳ ۾ آءٌ ويندس. آخر ارسطو انهيءَ جي ڳالهه مڃي. پهريان سڪندر انهيءَ نالِيءَ مان ٽپي پار پيو، پوءِ ارسطو ٽپي پار ڪندي سڪندر کان پڇيو ته ”ڇا تُون اڳ ۾ نالِي ٽپندي منهنجي بي عزتي نه ڪئي؟“
سڪندر جواب ڏنو ”نه استاد محترم! مُون پنهنجو فرض ادا ڪيو آهي. ارسطو رهندو ته هزارين سڪندر تيار ٿي سگهن ٿا پر سڪندر هڪ به ارسطو تيار نه ٿو ڪري سگهي.“
2. اردو ادب جو مشهور ليکڪ اشفاق احمد پنهنجي يادگيرين جي ڪتاب”زاويه“۾ لکي ٿو ته”روم (اٽلي) ۾ منهنجو ٽرئفڪ چالان ٿيو. مصروفيت جي ڪري فيس ٽائيم تي ادا نه ڪري سگهيس. نيٺ ڪورٽ ڏانهن وٺي ويا. جج جي سامهون پيش ٿيم ته ان مون کان ڪارڻ پڇيو. مون چيو استاد آهيان، مصروف ايترو رهيم جو وقت ئي نه مليو. ان کان اڳ جو آءٌ پنهنجي ڳالهه پوري ڪريان، جج چيو : “A Teacher is in the court”???، پوءِ ته سڀ ماڻهو ٽپ ڏيئي اٿي بيٺا ۽ مون کان معافي وٺندي چالان ختم ڪري ڇڏيو. ان ڏينهن آءٌ ان قوم جي ترقيءَ جو راز ڄاڻي ورتو.“
3. علامه اقبالؓ ”شمس العلماء“ جي لقب لاءِ پاڻ بجاءِ پنهنجي استاد مير حسن جو نالو پيش ڪيو. ڪاميٽيءَ جي ميمبرن کانئس پڇيو ته ”تنهنجي اُستاد ڪيترا ڪتاب لکيا آهن؟“
علامه اقبال جواب ڏنو ”آءٌ جو، ان جو جيئرو جاڳندو ڪتاب آهيان“! اهو ٻڌي سڀئي ميمبر حيرتن جي حوالي ٿي ويا.
4. هڪ دفعي خليفي هارون رشيد ڏٺو ته سندس پٽ استاد جي پيرن مٿان پاڻي هاري رهيو هو. هارون رشيد اهو ڏسي ڪاوڙ ۾ وٺجي ويو ۽ پنهنجي پٽ جي ڇَنڊ پٽيائين. استاد کيس چيو ”نماز جو وقت ٿي ويو هو، ان ڪري آءٌ توهان جي شهزادي کي تڪليف ڏني. خليفي هارون رشيد چيو ”مون کي ان ڳالهه تي ڪاوڙ آهي ته منهنجي پُٽ جو هڪ هٿ خالي آهي ته پوءِ هُو ان سان توهان جا پيرَ ڇو نه ٿو ڌوئي؟!“
5. علم جي محبت ۽ استاد جي عزت کان سواءِ ڪجهه به حاصل نٿو ٿئي. (حضرت عليڪرم اللّٰه وجهه(
6. هڪ لفظ سيکارڻ وارو به منهنجو استاد آهي (حضرت علي ڪرم اللّٰه وجهه(
7. جيڪڏهن منهنجو استاد نه هجي ها ته مان پنهنجي رب کي به سڃاڻي نه سگهان ها. (عربي چوڻي)
8. اها علميت، جيڪا محض معلومات ياد رکڻ جو نالو هجي، اها ڪنهن کي استاد بڻجي وڃڻ جي لائق نٿي بڻائي سگهي. (ڪنفيوشس)
9. هڪ معمولي درجي جو استاد فقط ٻڌائيندو آهي، هڪ سٺو استاد سمجهائيندو آهي، اعليٰ درجي جو استاد عظيم مقصد ڏانهن مائل ڪندو آهي، پر هڪ عظيم استاد، دلين ۾ اثر پيدا ڪري ڇڏيندو آهي. (وليم ارٿر وارڊ)
10. هڪ سٺو شاگرد ان کي چوندا آهن، جنهن ۾ علم جي طلب هجي، اگر شاگرد ۾ علم جي طلب ناهي ته استاد ڪيڏو به سٺو ڇو نه هجي، توهان کي ڪجهه به ڏيئي نٿو سگهي. (ماهر تعليم)
11. هڪ سٺو استاد اهو آهي جو، چڱي ريت سمجهائي ۽ نه بغير دليلن ۽ ثبوتن جي پنهنجي ڳالهه مڃرائي، هو پنهنجي ٻڌندڙ جي دل ۾ اهو روح ڦوڪي جيئن هو خودبخود سکڻ جي خواهش ڏيکاري. (ائڊورڊ رابرٽ بلور)
12. پڙهائڻ ۽ پاڻ کي استاد سڏائڻ ۾ سؤ بوتلن جو نشو آهي، اهو بادشاهيءَ ۾ هجي ته هجي، باقي دنيا جو هر مزو ان جي اڳيان هيچ آهي، انهيءَ لاءِ ته شاهجهان پنهنجي قيد واري دور ۾ صرف اها خواهش ڪئي هئي ته کيس ٻارن پڙهائڻ جي اجازت ڏني وڃي جا رد ڪئي ويئي. (مستاق يوسفي)
13. هڪ سٺو اسڪول ٽيچر هزار پادرين کان بهتر آهي. (رابرٽ انجر سول)
14. ماستريءَ جو پيشو، ڪيترن مجبوريءَ سبب قبول ڪيو آهي، ته ڪيترن تي مڙهيو ويو آهي، مگر اعليٰ مقصد خاطر ڪن ٿورن اختيار ڪيو آهي، جن اهو پيغمبري پيشو سمجهي نڀايو آهي. (سيد محمد عالم شاهه، ماهر تعليم)
15. جنهن شخص مون کي هڪڙي حرف جي به تعليم ڏني، ان مون کي پنهنجو غلام بڻائي ڇڏيو. (خليل جبران)
16. جيڪو شخص پنهنجي نفس جو استاد بڻجي نٿو سگهي، اهو ٻين جو استاد ڪيئن بڻجي سگهي ٿو؟ (حضرت عبدالقادر جيلانيرح)
17. دنيا ۾ هر ڪنهن جي خواهش هوندي آهي ته هو ٻين کان اڳتي وڌي وڃي، پر هڪ استاد ۽ ٻيو والد، اهي ٻيئِي چاهيندا آهن ته هن جو شاگرد يا پٽ هن کان وڌيڪ ترقي ڪري. (جميل يوسف)
19. بحث مباحثو ڪريو، سوال پڇو، انهن جا جواب ڏيو، سمجهه ۾ نه اچن ته وري دهرايو، تان ته مسئلي جا سارا نڪتا راز ۾ نه رهن، بلڪه کلي ظاهر ٿي پون. (سقراط)
19. ان ڳالهه جي پرواهه نه ڪريو ته ڏاهپ جي علم جا استاد، ذاتي طور چڱا آهن يا مٺا، اوهان فقط سندن فلسفي بابت سوچيو. (سقراط)
20. جيڪڏهن توهان ڪنهن ماڻهوءَ کي ڪجهه پڙهائڻ جي ڪوشش ڪندؤ ته هو ڪجهه سکي نه سگهندو ڇو ته سکڻ جو واسطو عمل سان آهي، اسين جڏهن ڪجهه ڪندا آهيون ته پوءِ ئي سکندا آهيون. (برنارڊشا)
21. تعليم جو مطلب انهيءَ کان گهڻو بلند آهي ته ٻار کي حقيقتن سان ڀريو وڃي، ليڪن ان جي شروعات سوالن پڇڻ سان هجي. (ڊي ٽي مئڪس)
22. اڄوڪا شاگرد ان منهن زور گهوڙي وانگر آهن جي نه والدين جي قابو ۾ ٿا اچن ۽ نه استاد جي پڪڙ ۾، اُهي پنهنجي روشن مستقبل جي طرف نه بلڪ اخلاقي پستي ۽ تاريڪي ۾ ٻڏي رهيا آهن، امتحان سر تي اچي پوي ته ڪاپي ڪندا ته پوءِ سندن مستقبل ڇا ٿيندو؟ (محمد علي نقوي)
23. هڪ استاد جو اهو ذمو آهي ته هو پنهنجن شاگردن منجهه ڪتابن پڙهڻ لاءِ اڻميو پيار پيدا ڪري، هنن لاءِ سٺن ڪتابن جي چونڊ ڪري جيئن هو اجايو وقت وڃائڻ ۽ توانائي جي زيان کان بچي وڃن، ابتدائي تعليم دوران ته اهو تمام ضروري آهي. (اي ڪي بروهي)
24. استادن جڏهن سيکارڻ جو هيڏو وڏو پيغمبري منصب جو بار کڻي ورتو آهي ته پوءِ الله پاڪ وٽ ان جي جوابدهي به اوتري سخت آهي، جنهن بابت قيامت ڏينهن پڇا ضرور ٿيندي. (نور احمد ميمڻ، چيئرمين سنڌيڪا اڪيڊمي)