تعليم جي بهار سان چمن کي معطر ڪندڙ....
جنهن مهان شخصيت جي باري ۾ مون کي قلم کڻڻ جو شرف حاصل ٿيو آهي، اهو ڪنهن بهار جي هير کان گهٽ نه آهي، جنهن تعليم جي بهار سان چمن کي معطر ڪيو آهي. جيڪا ڳالهه ناقابل فراموش آهي. محترم استاد ارشاد احمّد ڀٽو صاحب جن نهايت ئي معتبر ۽ صبر واري شخصيت آهن. جنهن جي شخصيت ۾ ايترو ته سحر آهي جو اڻ واقف ماڻهو به سائين جن جي سحر انگيز شخصيت جي گرفت ۾ اچي وڃي ٿو.
هي انهن ڏينهن جي ڳالهه آهي جڏهن اسين ڇهين ڪلاس ۾ پڙهندا هئاسين ته، سائين جن پهرين ڪلاس کي پڙهائيندا هئا ۽ اسين پنهنجي ڇهين ڪلاس جي دري مان سائين جن کي پڙهائيندي ڏسندا هئاسين. ڇا ته سائين جي محنت هوندي هئي، ڇا ته Commitment هوندي هئي، سڄو ڏينهن سائين جن درس و تدريس ۾ گذاريندا هئا. نه ٺلها حوال نه ڪو پگهار جي وڌڻ جي ڪا ڳڻتي نه ڪا وري ڪا تنظيمي لالچ بس بي لوث شاگردن کي پڙهائڻ ۾ اڪثر وقت گهاريندا هئا.
سائين جن جي پرڪشش شخصيت جي طلسماتي اثر کان اسان به ڪين بچي سگهياسين ۽ خالي پيرڊ ۾ ڪلاسن مان نڪري ڪري وڃي سائين جن جي محفل مان لاڀ وٺڻ ويندا هئاسين. سائين جن ايڏا ته شفيق هوندا هئا جو اسان کي پنهنجي هٿن سان ڪلاس ۾ رکيل دلي مان پاڻي پيئاريندا هئا ۽ معاشرتي زندگيءَ جي باري ۾ اهڙي ته سمجھاڻي ڏيندا هئا جو دل چوندي هئي ته سائين جن سان پورو ڏينهن گذارجي.
ڇا ته اندازِ بيان هو، ڇا ته لهجي جي نرمي هئي، ڇا ته فهم هيو جو هر مسئلي کي اهڙي چٽي ۽ سولي طريقي سان سمجهائيندا هئا جو ڄڻ مسئلو هيو ئي ڪين.
توڻي جو اسان سائين وٽ باقاعدي ڪلاس ۾ نه ويٺاسين پر Informal ۽ Nonformal طريقي سان سائين جن اسان جي لاءِ هميشه اتساهه جو سبب بڻيل آهن. سائين جي شرافت ۽ دينداري به ڪنهن کان لڪل ڪو نه آهي. سائين جن صوم و صلوات جا پابند رهيا آهن. مينهن هجي، واءُ يا وري جهڙ هجي. سائين جن نه سرڪاري ڊيوٽي ۾ ڪڏهن ڪوتاهي ڪئي ۽ نه ئي وري مذهبي فرائضن ۾ ڪا ڪوتاهي ڪئي آهي.
سائين جن جي شخصيت هڪ رول ماڊل رهي آهي. صاف سٿرا ڪپڙا، وارن کي باقاعده سينڌ ڏنل ۽ پروقار شخصيت جو ڏيک ڏيندڙ سائين هميشه صبر و تحمل سان وقت گذاريو آهي. نه ڪا ڊاڙ نه ڪا لٻاڙ نه ڪي ڪنهن هوٽل تي ويهي ڊاڙون هنيون، ان جي برعڪس سائين جن مسجد ۽ اسڪول کي هميشه پنهنجو مسڪن بڻايو آهي. مون کي ڪڏهن ياد نه آهي ته سائين جن ڪڏهن ڪا بَدڪلامي يا وڌاءُ يا ٽوڪ ۽ چٿر ڪئي هجي.
مان جيڪڏهن سائين جن جي ڀيٽ چاسر Chaucer جي Prologue جي هڪ ڪردار Parson سان ڪريان ته، ان ۾ ڪو وڌاءُ نه ٿيندو. جنهن ۾ Geoffrey Chaucer پنهنجي هڪ ڪردار Parson کي هن ريت بيان ڪيو آهي.
“that he practiced first and preached afterwards.
He took his motto from the Gospel and further added this saying:
That if Gold rusts, what shall iron do?
سائين محترم جن جي شخصيت ته بلڪل عملي زندگي رهي آهي، جنهن ۾ نصيحتون گهٽ پر عمل وڌيڪ نظر اچي رهيو آهي. شايد سائين جن کي اها ڳالهه قدرتي طور يا زندگي جي مشاهدن مان حاصل ٿي هجي ته محض تقريرن سان ماڻهن جون دليون نه ٿيون موهي سگهجن. بلڪ عملي زندگي ۽ زندگي جي اعليٰ ڪردار سان انسانن کي موهي سگهجي ٿو.
سائين جن جي تربيت ۽ تعليم جي ڪري ڪيترائي شاگرد اعليٰ منزلن تي پهتا آهن ۽ ان سان گڏوگڏ پنهنجي گهر جي فردن کي به اهڙي ته تربيت مهيا ڪيائون، جو اڄ هن جو اولاد اعليٰ منصبن تي پهتل آهي. هڪ پرائمري استاد جنهن جي محدود آمدني پر ان ۾ برڪت ايتري جو ماشاالله پنهنجي اولاد کي سٺين يونيورسٽين مان اعليٰ تعليم ڏياري اعليٰ منصبن تي پهچايو آهي ۽ مان ڪڏهن به نه ڏٺو جو سائين جن ڪنهن جي اڳيان ڪو هٿ ٽنگيو هجي، اهڙي نموني سان ته ٻارن جي تعليم ۽ تربيت ڪيائون جو ڪڏهن به ڪنهن جي اڳيان هٿ نه ٽنگيائون. بلڪ هڪ معتبر ۽ پروقار شخصيت جا مالڪ رهيا آهن.
منهنجون سائين جن لاءِ هميشه نيڪ تمنائون رهنديون. سائين جن جت به هجن خدا تعاليٰ سائين جن کي خوش و خرم رکي ۽ وڏي زندگي عطا ڪري. (آمين)
قمر زمان ڀٽو/مبارڪپور
اسڪالر ۽ سبجيڪٽ اسپيشلسٽ (انگلش)
جيڪب آباد