سماج جي اوڻاين جون چِٽيون تصويرون
اهو مشڪل ترين ڪم معاشري جاحساس دل ,نفيس مزاج رکندڙ ماڻھو ڪندا آھن، اسان وٽ شاعري جي ڀيٽ ۾ ڪهاڻي گھٽ سرجي ٿي، ان جي باوجود به ان جو اثر نمايان نظر اچي ٿو. ڇاڪاڻ ڪهاڻين جا ڪردار پڙھندڙ کي پنهنجي زندگي جو حصو محسوس ٿيندا آهن. ڪڏھن ڪڏهن انسان انهن ڪردارن ۾ ايترو گم ٿي ويندو آھي، جو ڪهاڻين جي ڪردارن جي روئڻ سان گڏ پاڻ به روئڻ لڳندو آھي ۽ کلڻ تي پاڻ به خوش ٿي کلندو آھي. يعني ائين چوڻ ۾ ڪو وڌاءُ ناهي ته ڪهاڻي اسان جي زندگي جو چٽو آئينو آھي. اها هڪ اميد افزاء ڳالهه آھي جو اسان جي نوجوانن جو لاڙو ڪهاڻي ڏانهن انتهائي سنجيده ۽ تعميري آھي.
رشيد ڀٽي، نسيم کرل، علي بابا،آغا سليم ، طارق اشرف، حميد سنڌي، جمال ابڙو، مهتاب محبوب سميت ٻيا به ڪيترائي نالا جيڪي ڪهاڻي جا جرڪندڙ ھيرا ليکيا ويندا آھن.
موجوده نئين ٽھيءَ ۾ ڪهاڻي جي حوالي سان عبدالسلام ٿهيم پنهنجي جدا سڃاڻپ ٺاھڻ جو سفر طئه ڪري رهيو آھي عبدالسلام جون ڪهاڻيون معاشري جي اوڻائين جي چٽي تصوير پيش ڪن ٿيون، ڪھاڻين جي ڪردارن جي نفسيات کي سمجهڻ ۽ انهن کي انهن جي فطرت مطابق پيش ڪرڻ جو ڏانءُ کيس بخوبي اچي ٿو يا ائين کڻي چئجي ته سلام جي رسائي پنهنجي پڙھندڙن جي دلين تائين ٿئي ٿي. ان سا گڏوگڏ ھو معاشري جي اوڻائين کي وائکو ڪرڻ جي ذميواري کان به باخبر آهي.
سلام جي ڪهاڻي “گار” انسان جي مجبورين ۽ پريشانين جي چٽي تصوير آھي، خاص طور تي سلام جي ڪهاڻي گار پڙھندي مون کي مظھرالسلام جون ڪهاڻيون ذهن تي تري آيون. مظھرالسلام جي ڪهاڻين جي انفراديت اها آھي جو ان جون ڪهاڻيون ڇرڪائيندڙ ۽ ڪافي حد تائين حيران ڪندڙ ھونديون آهن. سلام جي ڪهاڻي گار انهن جو ئي هڪ تسلسل محسوس پئي ٿئي ،غازي جو ڪردار هڪ غيرتمند ۽ حساسيت جو شديد تاثر پيش ڪري ٿو.
اسان وٽ اهو وڏو الميو رهيو آھي جو فڪري محرڪ صرف اهي چند نالا سمجهيا ويندا آھن. جيڪي پنهنجي معاشي خوشحالي يا اثر رسوخ جي ڪري نالو ڪمائي وٺندا آھن. پر حقيقت ۾ خدا جي طرفان ڏنل ڏات پنهنجي لاء ڪاميابي جا رستا پاڻ ٺاهيندي ويندي آھي.
عبدالسلام جي لکڻين ۾ بنا ڪنهن شڪ شبهي جي اهي صلاحيتون موجود آهن. ھن انسان جي اندر جي حساسيت کي پنهنجو موضوع بنايو آھي، سندس گهڻي قدر ڪهاڻيون ڳوٺاڻي زندگي تي لکيل آھن، جن ۾ لب و لهجي ۽ ٻوليءَ جي سادگي تي خاص توجھ ڏني وئي آھي، جيڪا سلام جي ڪهاڻين ۾ وڌيڪ خوبصورتي پيدا ڪري ٿي. معاشري جي اوڻائين کي پنھنجي ڪاريگري سان پيش ڪرڻ تي کيس دسترس حاصل آھي.
اسان جي بدقسمتي اها هئي جو ورهاڱي کان پوء اسان جا بهترين ليکڪ سرحد پار جي هليا ويا، انهن جي لکڻين جي تشنگي هميشه رهي آھي. پر عبدالسلام جون ڪهاڻيون پڙهي دل کي اطمينان حاصل ٿئي ٿو ته سلام ڪهاڻين کي نئون موڙ عطا ڪيو آھي، خاص طور تي مختصر ڪهاڻي کي سلام نئون موڙ ۽ ڪنهن حد تائين افراديت ڏني آھي. تخليقڪار به هن سماج جو حصو آھن هنن ۾ سماج ۾ رهندڙ ماڻھن جي نفسيات کي سمجهڻ ۽ پرکڻ جي سگھ ۽ صلاحيت هوندي آھي.
عبدلسلام ٿھيم جي ڪهاڻي “ خوشبو جهڙي ڇوڪري” ۾ لکيل هي مڪالما روح کي جهنجهوڙي وجهن ٿا
“ عقيدت تيستائين هوندي آھي، جيستائين ڇوڪري سندن ڄار ۾ نه ڦاسندي آھي..’’ يا وري هي جملو ته
“هر پڄاڻي انتها لاءِ نه هوندي آهي، ڪا ڪا انتھا ابتدا لاءِ ٿيندي آھي، ۽ اھا ابتدا انسان کي پنهنجي اصل ماڳ ڏانهن وٺي ويندي آھي.’’ منهنجو ذاتي خيال هي آھي ته ڪهاڻي ۾ مقصديت جو هجڻ تمام لازمي آھي، جيڪڏھن ڪنهن ڪهاڻي ۾ ڪو مقصد يا معاشري لاء ڪو اصلاحي پيغام ناهي ته پوء اها ڪهاڻي ناهي، بلڪه اھا اجائي لفاظي ھوندي آھي.
عبدالسلام جي ڪهاڻين ۾ ڪو نه ڪو مقصد ضرور آھي. ڪابه اجائي ڳالهه نه ڪئي وئي آھي. ڪهاڻيڪار جي اصل خوبي اها هوندي آھي، ته ھو پنهنجي هر ڪردار جي نفسيات کي گهرائي سان پرکي ۽ پوء ڪردارنگاري کي خوش اسلوبي سان نڀائي، نه ته ٻي صورت ۾ ڪهاڻي منجهه جهول اچي وڃي ٿو ۽ پوء اهو پنهنجو اثر ۽ تاثر وڃائي ويهي ٿي عبدالسلام وٽ ڪهاڻي لکڻ جي سهڻي صلاحيت موجود آهي، سندس ڪهاڻي تي گرفت مضبوط تر ٿيندي رهي ٿي.
مونکي چاچا صادق گهمري جا لفظ ياد پيا اچن ته “تخليقڪار جي ڪابه تخليق پهريان بانبڙا پائيندي آھي، پوءِ وک وک ڪري هلڻ سکندي آهي ۽ ڪو وقت اهڙو به ايندو آھي جو اها ڊوڙڻ لڳندي آھي”
جيڪڏھن ايمانداري سان ڳالهه ڪجي ته عبدالسلام جي لکڻين هلڻ ته ڪڏھوڪو سکي ورتو آهي، بس هاڻي ڊوڙڻ لاء بي چين آهن. عبدالسلام ٿهيم هڪ سگهارو قلمڪار آھي سندس صلاحيتن کان انڪار نه ٿو ڪري سگهجي منهنجي دعا آھي سندس قلم لکڻ کان ڪڏھن به نه ٿڪجي، ۽ مولا سندس ڏات کي ڏھوڻو ڪري ۽ خوب کان خوب تر لکندو رهي. آمين
فهميده شرف بلوچ
ڪراچي، سنڌ
15-11-2017