20
ائين ئي آهي.
۽ اسين سدائين هن علم سوڌا پيدا ٿيندا هونداسون ۽ اسين سدائين انهيءَ علم کي حياتيءَ جي عرصي ۾ پاڻ وٽ قابو رکندا هونداسون، نه ته چئبو ته انهيءَ علم کي حاصل ڪرڻ بعد هر ڀيري انهيءَ کي وساريون ٿا. ڇو ته معلوم ڪرڻ جي معنيَ آهي علم حاصل ڪرڻ ۽ انهيءَ کي قابو رکڻ ۽ انهيءَ کي نه وڃائڻ، سمئس، وسارڻ جي معنيَ علم وڃائڻ نه آهي.
هن چيو ته، سقراط، هائو ائين برابر آهي.
پر، آءُ ڀانيان ٿو ته، جيڪڏهين ائين آهي ته اسين ڄمڻ وقت اهو علم وڃايون ٿا، جيڪو اسان ڄمڻ کان اڳ حاصل ڪيو هو، ۽ پوءِ وري مظهر شين تي پنهنجن حواسن کي ڪم لائڻ سان اڳوڻو علم وري هٿ ڪريون ٿا، ته چئبو ته جنهن ڳالهه اسين سکڻ سڏيون ٿا، سو آهي اڳوڻو علم وري حاصل ڪرڻ. اسين انهيءَ کي يادگيري سڏيون ته صحيح ڪين آهي؟
تحقيق.ڇو ته اسان ڏٺو آهي ته ڏسڻ يا ٻڌڻ يا ڪنهن ٻئي حواس جي وسيلي ڪا ڳالهه معلوم ڪري سگهجي ٿي ۽ پوءِ انهيءَ تان ڪنهن ٻيءَ شيءِ جو خيال دل ۾ اچي سگهي ٿو، جا انهيءَ جهڙي هجي يا ڪنهن ٻئي قسم جي هجي، جا وسري وئي هجي؛ پر هن شيءِ سان لاڳاپو هجيس. تنهنڪري آءُ چوان ٿو ته هنن ٻن ڳالهين مان هڪ ضرور صحيح هوندي: يا ته اسين هن علم سوڌا پيدا ٿيون ٿا ۽ انهيءَ کي ساري عمر قابو رکون ٿا، يا ته ڄمڻ بعد جن بابت اسين چئون ٿا ته، سکن ٿا، سي رڳو ياد ڪن ٿا، ۽ اسان جو علم فقط يادگيري آهي.
سقراط، هائو، ائين بلڪل صحيح آهي.