رَيشَمِ
چالاڪ لاپرواهه ڇَوڪِريُن جيان کِلَندَي وراڻَي ٿِي؛ ”حال تمام سٺا آهن، وقت به زبردست پيو گُذرَي.“
پڇيومانس؛ ”اڄ ڪا خاص ڳالهه آهي ڇا؟“
وراڻيائين؛ ”حال سُٺا هجڻ لاءِ، ڪنهن خاص ڳالهه جو هئڻ ضروري آهي!“
”بِلڪُل، ايئن نه هجي ته، جَيڪَرَ، ماڻهو هر وقت خوش رَهَي.“
”اسان هر وقت خوش رهندا آهيون، باقي ٻِيَنِ جَي خوش رهڻ نه رهڻ سان، پنهنجو ڪهڙو واسطو!“
”مقصد اوهان جون خوشيون ۽ ڏکَ، صرف پنهنجي ذات تائين محدود آهن؟“
”بِلڪُل.... پر توهان ڪهڙَي چڪر ۾ پئجي وَيَئو، ڇڏيو ڏکن کي ٻي ڳالهه ڪريو، جيڪا زندگيءَ جي مَزَنِ سان ڀرپور هُجَي.“
موضوع مٽائيندي پڇيومانس؛ ”ايترا ڏينهن ڪاٿي هُيَئو، ان عرصي ۾ ملاقات ته ٺهيو، فون تي به ڪونه ڳالهايُوَ، ڇو ڀلا پَڪائي ٿا ڪيو يا وڏا ماڻهو ٿي ويا آهيو؟“
وارن کي ٺاهيندي چيائين؛ ”وڏا ماڻهو ٿي ويا آهيون..، پَڪائي پاڻ وٽ تو لاءِ نه آهي، نه ڪڏهن پيدا ٿيندي.“
”واهه سائين واهه..! گُرَ سِکي ويا آهيو، پَڪائي ڪيو ۽ باسِيو به نه، مٿان وري ٿورو ته اوهان سان پَڪائي ٿِي، نه ٿِي سگھي.“
”اَمجدَ، حقيقت کي شَڪَ جَي وَهُڪِرَي ۾ نه لَوڙِهه! سچ ته آئون سڄي دنيا سان، ڪُوڙ ڳالهائي، فريب ڪري سگھان ٿِي، پر تو سان نه.“
”ڇو مون کي سَونَ جا پَرَ لڳل آهن؟“
”خلوص جَي مذاق نه اُڏاءِ، تون اعتبار ڪرين يا نه، سچ اهو آهي.“
”چڱو بابا، مون چُپ ڪئي، تون ٻڌاءِ ڇا کائيندينءَ پيئندينءَ؟“
”کائڻ ڏي دل نه ٿي چوي، سادو پاڻي پيئاريو.“
”صرف سادو پاڻي!“
”ڇو سادو پاڻي، پيئڻ جِي شيءِ ناهي ڇا؟“
”پيئڻ جِي شيءِ ته آهي ئي سادو پاڻي، پر ٻيا به کوڙ مَشرُوبَ آهن.“
”امجد صاحب، اوهان جي پاڻيءَ سان، اسان تي جيڪي خُمارَ چڙهن ٿا، سَي ڪنهن تي، پيئڻ سان به نه چڙهندا هُوندا!“
”ريشم تون وڌيڪ تيز ٿِي ويئي آهين؟ ڪِٿان جِي ڳالهه کي ڪِٿي وڃي ٿِي پهچائين، مون چانهه، جُوس، ڪولڊ ڊرنڪ جِي ڳالهه پئي ڪئي.“
”آئون وري ڪهڙي آبِ حيات جِي ڳالهه ٿِي ڪريان! مون به پيئڻ جي ڳالهه ڪئي آهي.“
”ريشم.... ريشم.... ريشم....“
”چڱو مون بس ڪئي، اوهان ڀلي چانهه گھرايو.“
”بس صرف چانهه!؟“
”نه ته ڇا...؟ ڏسو اوهان وري مون کي.....“
ڪالِ بَيلِ وَڄائَي، آفيس بواءِ کي چانهه آڻڻ جو چيم. خاموشيءَ جو احساس ٿيو، آڏو پيَل فائيل ۾ خطن کي پڙهڻ لَڳُس، ڪاوڙجندي چيائين؛ ”اهو ڪم، پوءِ نه ٿو ٿِي سَگَھي.“
فائيل کي بند ڪري کيس ڏسڻ لَڳُس، سمجھه ۾ نه پيو اچي ڇا ڳالهايانس، سندس اچڻ تي بيحد خوش آهيان، مون کيس ڏسڻ ملڻ چاهيو پئي، پر هاڻ جڏهن هُوءَ سڀني سُندرتائن ۽ سُرهاڻيُن سميت آڏو آهي، مُنجِھي پيو آهيان. حالانڪ ريشم اڄ پهريون دفعو نه آئي آ، هُوءَ مون سان حُجائتي آهي، آئون به ساڻس حُجت ڪندو آهيان، پر اڃا تائين کيس، دل جِي ڳالهه چئي نه سگھيو آهيان.
ريشم معاشري جو اُهو ڪردار آهي، جنهن جِي سونهن ڪَينِواس تي رکيَل نامڪمل تصوير جِيان لڳندي آهي، پينٽ ٿيَل گُلَ ڦُلَ ۽ مَنظَرَ، پري کان ڏسي سگھبا آهن، انهن کي ڇُهي ناهي سگھبو، نه ئي انهن مان خوشبُو جو واسُ اچي سگھندو آهي. سندس مَرِ مَري جِسمُ، خوابن جي تعبير بدران، ريشمي وارن سان جُڙيَل گُڏيءَ جهڙو آهي، جنهن کي ڪير به خريدي سگھندو آهي. ريشم جا ڪَجلا نيڻ ڪنهن ٽانڊاڻي کي ڏسڻ جِي قُوتَ نه ٿا رکن، ڇو ته اُهي اُماس راتيُن ۾، روشن بَلبَنِ کي ڏسڻ جا عادي آهن. سندس عورتاڻَي حُسنَ جِي نفاست ۽ خوشبُو، نقلي پرفيومس ۽ ڪَلونِس ۾، دَٻجِي ويئي آهي. هُن جي آهٽَ جو انتظارُ ڪندڙَ، گھڻو وقت ناهنِ تَرسَندا، ڇو ته هُنن وٽ ريشم جي جاءِ تي، پَشم کي استعمال ڪرڻ ۾، ڪو هَرجُ ناهي هوندو.
****
ريشم سان پهرين ملاقات، سَڻڀِي پوسٽ تي ويٺل پنهنجي دوست، مقبول جي فليٽ تي ٿِي، سندس فليٽ جِي هڪ چاٻي هميشهه مون وٽ، هُو ڇا ڪندو، ڇا نه ڪندو هو، مون ان تي ڪڏهن نه سوچيو، نه هُن کي ٽوڪيو، آئون ياريءَ ۾ دوستيءَ جو قائل رهيو آهيان، نه ڪِي دخل اندازيءَ جو. هُو ڳوٺ ويَلُ هو، آئون ”ادبَ جو سماجِي ڪارجُ“ جَي عُنوانَ سان مقالو لکڻ لاءِ، گَھرَ جَي ماحول کان پري، سندس فليٽ تي موجود هُيُس، دروازو کڙڪيو. دَرُ کوليُم، هِڪَ سانوري پر انتهائي پُرڪشش ڇوڪرِي، مُنهنجي سامهون هُئي، هَٻڪندي پڇيومانس؛ ”ڪنهن سان ملڻو آهي؟“
وراڻيائين؛ ”اوهان سان.“
”آئون توهان کي نه ٿو سڃاڻان!“
”ڪنهن سان ملڻ لاءِ، سڃاڻڻ ضروري آهي؟“ سواليه انداز ۾ پڇيائين.
”جِي نه...، منهنجو اهو مطلب نه هو.“
”ته پوءِ اوهان ڇا ٿا چوڻ چاهيو؟ هي ڏسو... مون وٽ نوٽ ٿيَل پَتَو هِن فليٽ جو آهي؟“
”بلڪل، اوهان صحيح هَنڌِ پُهتيون آهيو، پر پَتَي مٿان لکيَل نالي وارو ماڻهو آئون ناهيان.“
”اُهو ڪاٿي آهي.“
” ڳوٺ ويَل آ.“
”وڏو ڪو بدمزاج آ، اسان کي هِتي گھُرائي، پاڻ وري ڳوٺ ويو آهي!“
”پليز، توهان اندر اچو، مقبول کي ڳوٺان فون آئي هُئي، ان ڪري ڳوٺ هليو ويو، شايد ڪا ايمرجنسي هُيس.“
”هُون... ايمرجنسي هُيس.“ ايئن چئي وڃڻ لَڳِي، مون کانئس نالو پڇيو، جواب ۾ وراڻيائين؛ ”مُنهنجو، ڪو نالو ناهي!“
حيرانگيءَ مان چيومانس؛ ”ڇا! اوهان جو ڪو نالو نه آهي؟“
”نالو هُجڻ ضروري آهي ڇا؟ ۽ هُجي ته ٻڌائڻ لازمي آ؟“
هُوءَ بيحد سُٺي لَڳِي چاهيُم اندر اچي، ساڻس حال احوال ڪيان، سو ڌيمي لهجي ۾ وراڻيومانس؛ ”ها، ضروري ته آهي.“
اڳتي وڌندڙ قدم رُڪجي وَيَس، غور سان ڏسندي چيائين؛ ”پوءِ اندر هَلُ ته ٻڌايانءِ.“
کيس ڪرسيءَ تي ويهاريُم، پاڻ ڪارپَيٽِ تي ويهي رَهيُس.
ٻڌايائين؛ ”آئون ريشم آهيان، اوهان جَي دوست کي مُنهنجي نالي جِي خبر ناهي، هُو مون کي نه ٿو سڃاڻي ۽ نه ڪڏهن ڏٺو اَٿَسِ...، ٺيڪ آهي! توهان کي ڳالهه سمجھه ۾ اچي ويئي....؟ اوهان پنهنجي دوست کي مون بابت نه ٻڌائجو، ان جو ڪو فائدو ناهي، ۽ ها....، هاڻي آئون هلان ٿِي، مون کي ڏِهاڙي خراب ڪرڻ جو شوق ناهي.“
”اوهان کي ڏِهاڙي خراب ڪرڻ جو شوق ناهي...! معاف ڪجو، مون نه سمجھيو؟“
”مون چيو.. ڏِهاڙي ... ڏِهاڙي.. جنهن کي پورهيتَ، تاريخ به چوندا آهن.“
”ڇا اوهان مزدوري ڪنديون آهيو؟“
” جِي ها، دُرِستُ سَمِجِھيُوَ، آئون مزدوري ڪندي آهيان.“
ايئن چئي اُٿڻ لڳي، چيومانس؛ ”اوهان چانهه نه پَيتِي...“
”آئون چانهه پيئڻ، نه آئي هُيَس!“
”ته پوءِ توهان هتي ڇا........“
اڻپوري جملي جي جواب ۾ چوڻ لڳي؛ ”آئون هتي مزدوري ڪرڻ آئي هُيَس.“
”مزدوري!“
”ها.. مزدوري... مزدوري... تون ڪرائيندين مزدوري؟“
”آئون.... آئون..... آئون.....“ لفظ حَلقَ ۾ اَٽِڪِي پَيا، هُن جي انداز ۽ لَهجَي مان، سڄي ڳالهه سمجهندي، کانئس پڇيُم؛ ”هتان وڃڻ کان پوءِ به، تُنهنجِي ڏهاڙي ٺهي سَگَھي ٿِي؟“
”ڪوشش ڪرڻ اسان جو ڪم آهي، ڏِهاڙي وري، ڏيڻَ واري جو... هونئن ڏِهاڙي، تون به ڏيئي سگھين ٿو.“
اهڙن چڪرن ۾ نه هوندَي، چاهيُم جلدي نه وڃي، پڇيومانس؛ ”تُنهنجِي ڏهاڙي الئه جَي ڪيتري آهي، آئون ڏئي به سگھندس يا نه!.“
وراڻيائين؛ ”تون دل ٻَڌُ، اوڌر ٿِي سَگھي ٿِي.“
سندس رَوَيَي مان لڳو، ڀوڳ جي مُوڊ ۾ آهي چيومانس؛ ”چڱو سَينڊلُ لاهي، سَوَلِي ٿي ويهه.“
ڀَر ۾ ويٺي، مقالو لکڻ وسري ويو، ڏءَهاڙي جي دنيا ۾ اچڻ بابت، ٻڌايائين؛ ”غريب پيءُ ماءُ جِي ڌيءَ هُئڻ ڪري، ميٽرڪ کان پوءِ پڙهائي جاري رکڻ لاءِ، پرائيويٽ اداري ۾ پرسنل سيڪريٽريءَ جي نوڪري ڪَيَمِ. باس ڪافي وقت سٺي نموني پيش آيو، اڳتي هلي اصليت ڏيکاريائين، ته باقي ڪجھه نه رهيو.. ڏوهه شايد مُنهنجو به هُيو يا مجبوري هُئي. مون وٽ ڪجھه نه رهيو، ته نوڪري به رهي نه سگھي. ٻِئَي اداري ۾ ملازمت مِلِي، اُتي جَي مالڪ جا ساڳيا حال هُيا، ايئن آئون ڪافي جايُن تي نوڪري ڪري چُڪيَسِ. هاڻي مون لاءِ ڪٿي ملازمت وٺڻ، ڇڏڻ ڪو مسئلو نه رهيو. آخر اهڙو ماڻهو مِليو، جنهن چيو اهو ڪهڙو طريقو آهي، ٿورن پيسن عيوض، سڄو مهينو نوڪري ڪَندِي وَتَين. مُنهنجو چوڻ مڃ ته، ٻيئي خوش زندگي گذاريون.. مون ان جو چوڻ مڃي ورتو. هاڻي پَيسَي جِي تَنگِي نه رهي آ، هِتَي جو ڏَسُ پَتو اُن ئي ڏنو آهي.“
ريشم سان ڪافي دير ڪچهري ٿِي، پاڻُ آڇيائين، مون هُن کي ان مقصد لاءِ نه روڪيو هو، کيس اُجرَت ڏِيندَي، وڃڻ جِي اجازت ڏنم. ريشم وقت ڏيڻ باوجود، ڏِهاڙي نه ورتي، تاريخ ضايع ڪري وئي هلي. سندس اها صفت وڻي، ذهن تي سوار ٿِي ويئي.
اڄ ريشم مون وٽ آئي آهي، ارادو ڪيو اٿم ڏِهاڙيءَ واري دنيا مان، ٻاهر ڪڍڻ لاءِ کيس شاديءَ جو چَوندُس. هُوءَ جنهن دَڳِ هلي رهي آ، اها سندس خوشي نه، پر مجبوري آهي. مون کي يقين آ، ريشم ڳالهه مڃي ويندي، پر الئه ڇو کيس دل جِي ڳالهه چَوندَي، هَٻِڪِي رهيو آهيان.