ِ سنڌُ جِيان مُون کَي وَڻَندِي آهِين
”چَرِي تون ايئن ٿِي چوين، مون وٽ ڪا تَشبِيهه ناهَي، جا پيارَ کي اَرپَي سگهان، بس ايترو چَِي سگھان ٿو، وَجُود اَڻپورو آ تو سِوا، آئون جِي نه ٿو سگهان.“
”مُنهنجا پِرين، توکان جدائيءَ جو تصورُ، جَهوري ٿو وِجھي، سؤ جَنَمَنِ جِي ڳالهه، دل کي تَسليءَ لاءِ ڪئي اَٿم.“
”مُنهنجِي جانِ، سچ اهو آ ته آئون، سڀيئي جَنمَ تو سان گذارڻ چاهيندُس، تون ”سِنڌُ جِيان، مُون کي وَڻندِي آهِين.“
سانوَلَ ۽ سِيما جِي ڪَنوَرِزَيشَنِ روز جو معمول آهي، ٻيئي پرڏيهي ملڪ اندر بزنيس ايڊمنسٽريشن پڙهي رهيا آهن. سِيما جو تعلق ڪراچيءَ جَي امير گهراڻَي سان ۽ سانولُ، امڙ سِنڌُ جَي ”ساهتِي پَرڳِڻَي“ سان لاڳاپيَلُ آهي.
سانولَ کي ماسترَ پيءُ اَڱڻ خانَ، انٽر تائين تعليم ڏِيارِي، سندس ڀلا ڀاڳَ، ملڪ ۾ چونڊن جا ڏينهن اچي ويا. ان موسم ۾ علائقن جا وڏيرا، ووٽن جي چڪر ۾، نَيُن پُراڻين تَعزيَتُنِ لاءِ نڪرندا آهن. سانولَ جي ڳوٺ قومي اسيبمبليءَ واري سيٽ تي، اميدوار وڏيري جِي آمد ٿِي، کيس سَيبتو ڏِسِي پُڇا ڪيائين، خَبَرَ پَيَس ماستر اڱڻ خان جو پٽ آ، انٽر کان پوءِ اَڀِرِي سَڀرِي نوڪريءَ جي ڪوشش ۾ آهي.
وڏيري کي ووٽن جي لالچ ۾، سڀني جو ڌيان ڇِڪائڻو هو، اعلان ڪيائين؛ ”ووٽ ڏيئي ڪامياب ڪرايو، آئون ماستر جي ڇوڪرَي سانولَ کي، سُٺِي تعليم لاءِ ولايت اماڻيندس.“
وڏيرَي جي ان پڌرائيءَ سان، ڳوٺ ته ڇا، سڄي تَرَ ۾ واهه واهه ٿِي وَيئي. سڄي ملڪ ۾ اُميدوارن جَي، اهڙن اظهارن سان چونڊون مُڪمل ٿيون. سانولَ کي پرڏيهه اُماڻڻ جو، اعلان ڪندڙ اميدوارُ سَوڀارو ٿيو، مُڙسُ واعدي جو پڪو نِڪتو، دير سوير سانولَ کي، ٻاهرئين ملڪ موڪلي ڇڏيائين.
سانولَ پرڏيهي ملڪ جي آزاد ماحول ۾، سال کان وڌيڪ عرصو، صرف پڙهڻ ئِي پڙهڻ ۾ بَسرِ ڪري ڇڏيو. سندس ڪلاس فَيلَو سِيما، شروع کان هِنَ ڏانهن مائل..، پڙهائيءَ ڏانهن وڌيڪ توجهه هئڻ ڪري، سانولَ جو سِيما ڏانهن ڌيان نه ويو. اُتان جَي ماحول ۽ پڙهائيءَ جي مضمون کي، چڱيءَ طرح سَمجِهي رِليَڪس ٿيو، محسوس ڪيائين ڪو آهي، جيڪو نِماڻِيُنِ نظرن سان ڏانهنس نِهاري ٿو، پڪ ٿيڻ سان پاڻ به سِيما کي پيارَ جي نِهارَ سان موٽ ڏنائين.
سانولُ ۽ سِيما پاڻ ۾ ويجھا ٿيا، محسوس ڪيائون، هُو هڪٻئي لاءِ آهن، ٻيئي پاڪستانِي پر ڪَميُونِٽِي الڳ الڳ، علائقائي ٻولي ۽ ثقافت جدا، سندن اڳيان ان ڳالهه جِي ڪائي اهميت نه. سُٺِي دوستيءَ وارَي ٻَنڌڻَ ۾ جُڙيَل، پڙهائيءَ کان فارغ ٿِي، گڏ گھمڻ ۽ ڪچهريون ڪرڻُ سندن معمول. پِريتِ جَي پاڇَي هيٺان اچڻ سان، هُنن لاءِ پرديس پَنهنجَو ٿِي پيو، قُربَ ڪَچهريُن وقت جِي رفتار وڌائي ڇڏي، کَينِ احساس نه رهيو، پڙهائيءَ جا سال ڪيئن گذري ويا. سندن دوستِي، پيارَ محبت جي منزل کان اڳتي، عِشقَ جَي انتها کي پهچي وَِئي، عمر ڀر ساٿ جا وَچَنَ ڪري چُڪا.
سانولَ کي ٻاهر شادي ڪرڻ ۾، ڪو حَرجُ نه هو، نه هِي خاندان ۾، ڪنهن جي نانءِ ٿيل هو، نه ڪا سؤٽِ ماساتِ، هُن جَي نانءِ هئي، نه ته عام طور ٻهراڙين ۾ ايئن ٿيَلُ هوندو آهي. سِيما شهري ڪاروباري گهراڻَي جِي ڇوڪرِي، سندس خاندان ۾ اها روايت نه هئي، ته ڇوڪريِ هِتي ڏِجَي يا هُتَي، سندن شاديءَ ۾ ڪا رنڊڪ نه هئي.
قُربَ ڪَچهريُن ۾ ساهه وارن ٿا هڪٻئي تي، پيارَ اُلفت جو اظهار ڪندي سِيما چويس ٿِي؛ ”سانولَ تون مون کي، پَنهنجي جانِ کان پيارو آهين.“
اَمُلهه جواب ڏئيس ٿو سانولُ؛ ”سِنڌُ جِيان مُون کي وَڻندِي آهِين.“
سِيما حيرت مان؛ ”سانولَ اهو ڇا چوندو آهين، ”سِنڌُ جِيان مُون کي وَڻندِي آهِين.“
سانولَ ساڳِيو جُملو دُهرايو؛ ”سِنڌُ جِيان مُون کي وَڻندِي آهِين.“
”ڇا مطلب“
”ڇا مطلب... ڇا، تو کي سِنڌُ جِي خبر ناهي.“
”سنڌ پاڪستان جو صوبو آهي، ڪراچي ان جو شهر ۽ گاديءَ جو هنڌ آهي، آئون به سِنڌُ ۾ ڄائِي آهيان.“
”پوءِ تو کي مُنهنجِي ڳالهه، سمجهه ۾ ڇو نه ٿِي اََچي.“
”سانولَ مان چوان ٿِي، تون مون کي پَنهنجي جانِ کان پيارو آهين، تون چوين ٿو، آئون تو کي، سِنڌُ جِيان وَڻندِي آهيان!“
”ها.. بلڪل صحيح ٿو چوان، تون مون کي سِنڌُ جِيان وَڻندِي آهِين.“
”سانولَ سَچَ ۾ آئون سمجھڻ کان قاصر آهيان، تون مون سان پيارُ ڪرين ٿو، تنُهنجِي مَحبُوبه آهيان ۽ چوين ٿو، ”سِنڌُ جِيان مُون کي وَڻندِي آهِين. ”مَحبُوبه هئڻ جي ناتَي، جَيڪَرَ ايئن چوين، ”مُون کي سِنڌُ، تو جِيان وَڻندِي آهي،“ ته ٿِي سگھي ٿو؟“
”او مُنهنجِي مِٺِي، مُنهنجِي جانِ، سِنڌُ سِنڌيُنِ جو ايمانُ آهي، سِنڌُ امڙ محبوبائن کان پيارِي آهي، اسان وٽ ڌرتيءَ ۽ سَرتيءَ لاءِ پيارَ جا خزانا آهن، پر مُنهنجِي سُٺِي، اها حقيقت آهي ته هميشهه، ڌرتيءَ ۽ سَرتيءَ جي چُونڊ مان، اسان ڌرتيءَ کي چونڊيو آ، ڇو ته ان جو حق ادا ڪرڻُ، اسان تي فرضُ ۽ قرضُ آهي. ڌرتِي قومي جياپَي، ٻولي ۽ تهذيب جو اُهڃاڻُ آهي، ڌرتي ماتا آهي، ۽ ماءُ کان مُنهن مَوڙڻ، حلالِي پُٽَ جو وڙُ ناهَي. رَهِي ڳالهه سَرتيءَ جِي، ان تان گھورَ ٿِبو، پر ڌرتيءَ جو قرضُ لاهڻ کان پوءِ....“