سنڌ شناسي

سنڌ جي انتظامي تاريخ

سر چارلس نيپئر سنڌ فتح ڪرڻ کانپوءِ سنڌ جو پھريون انگريز گورنر مقرر ٿيو ۽ چار سال ھن عھدي تي رھڻ بعد 1847ع ۾ سنڌ کي ڇڏي ولايت روانو ٿيو، جتي سندس ڀاءُ وليم نيپئر سنڌ جي حوالي سان ڪتاب لکيا.  ھي ڪتاب History of General Sir Charles Napier’s Administration of Seinde and Campaign in the Cutchee Hill   جي نالي سان 1851ع ۾ لنڊن مان ڇپيو. سنڌ ۾ نيپئر جي انتظامي تاريخ نالي ھي ڪتاب 13 بابن، ھڪ اضافي ۽ 20 ضميمن تي مشتمل آھي. ھي ڪتاب رڳو سنڌ جي انتظامي تاريخ نہ آھي، پر ان سان گڏ گهڻن حوالن سان سنڌ جي باري ۾ اسان جي ڄاڻ ۾ اضافو ڪري ٿو. نيپئر سنڌ ۾ پراڻي نظام جي جاءِ تي نئين انتظامي سرشتي جا بنياد رکيا. ڪتاب ۾ زمين جي ورڇ، ڍل، زراعت، آبپاشي جي نظامن، سنڌ جي معدنيات ۽ ھنرن جي سنڀال، جنگ جي انتظامن، انتظامي جوڙجڪ سميت مختلف عنوان شامل آھن. 

Title Cover of book سنڌ جي انتظامي تاريخ

ضميمو يارھون

13 ريجيمينٽ جي انھن رضاڪارن جا نالا جن 8 مارچ 1845ع تي تروڪي جي جبلن وارن لڪن کي بند ڪري ڇڏيو ھو.
1. سرجنٽ جان پاور: ھي ماڻھو سڀني اڳ ھڪ اتاھين چوٽيءَ تي چڙھي ويو. کيس ھلڪا زخم رسيا ھئا.
2. ڪارپورل ٿامس واٽرس: ھي اتاھينءَ چوٽي تي ڪونہ پھتو ھو. کيس ٻہ ميڊل مليا ھئا.
3. جان ڪيني (خانگي سپاھي): ھي ماڻھو ٽڪريءَ جي صفا چوٽيءَ تي پھچي ڪونہ سگھيو ھو، ٽي ميڊل مليس.
4. جان ائڪٽن (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. ٽن دشمن کي قتل ڪري ۽ پاڻ بہ مارجي ويو. ٽي ميڊل مليس.
5. رابرٽ ائڊابر: ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. ٻن دشمنن کي قتل ڪري ۽ پاڻ بہ مارجي ويو. ٻہ ميڊل مليس.
6. ھيو ڊنلئپ (خانگي): ٽڪريءَ جو چوٽيءَ تي پھتو. ٻن دشمنن کي قتل ڪيائين. پاڻ بہ مارجي ويو.
7. پئٽرڪي فئلون (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. مارجي ويو. ٻہ ميڊل مليس.
8. سئموئل لوري (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. دشمن ڪمانڊر کي قتل ڪيائين. پاڻ بہ قتل ٿي ويو. ٻہ ميڊل مليس.
9. وليم لوليس (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. مارجي ويو.
10. ائنٿوني بروڪ (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. ٽن دشمنن کي قتل ڪيائين. ٻہ ميڊل مليس.
11. بارٿولو ميوروھان (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. ھڪ دشمن کي قتل ڪيائين. ستت زخمي ٿيو. ٻہ ميڊل مليس.
12. جان مئلوني (خانگي): ھي ماڻھو ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو. ٻن دشمن کي قتل ڪيائين. بورڪ ۽ روھان کي بچائي ورتائين. سخت زخمي ٿيو. ٻہ ميڊل مليس. ھي پنھنجي بئنيٽ سان زخمي ٿيو ھو. ھن پھريائين اھا بئنيٽ دشمن کي ھنئي، پر ان پنھنجي سيني مان ڪڍي مئلوني کي ھنئي ھئي.
13. جارج ڪئمبلي (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھتو ٻن دشمنن کي قتل ڪيائين.
14. فلپ فئي (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي ڪونہ پھچي سگھيو. ٻہ ميڊل مليس.
15. مارڪ ڊئوس (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽي تي پھچي ڪونہ سگھيو. ٻہ ميڊل مليس.
16. چارلس ھاٿرون (خانگي): ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي ڪونہ پھچي سگھيو. ٻہ ميڊل مليس.
17. سپاھي رمضان آھير: ٽڪريءَ جي چوٽيءَ تي پھچي ڪونہ سگھيو.