ضميمو تيرھون
ڪراچي، 13 آگسٽ 1845ع
گورنر ممبئي
مان وارا سائين
دي بامبي ٽائيمس اخبار پنھنجي 13 جولاءِ واري شماري ۾ ھڪ خط ڇاپيو آھي. جيڪو ھندستان جي گورنر جنرل ان ڪائونسل ڏانھن مخاطب ٿيل آھي جنھن جي ھيٺيان منھنجو نالو لکيل اٿم. سائين مان اھڙي قسم جو خط تہ گورنر جنرل ان ڪائونسل ڏانھن لکيو آھي نہ وري ڏانھس شخصي طور ڪو خط لکيو آھي. تنھن ڪري مان اوھان عزت ماب ان ڪائونسل ڏانھن ھن خط سان گڏ ھڪ قسم نامو موڪلي رھيو آھيان ۽ گذارش ڪري رھيو آھيان تہ اوھان دي بامبي ٽائيمس اخبار خلاف قانوني قدم کڻو. ڇاڪاڻ تہ ھن سرڪاري ڪاغذ جي جعلسازي ڪئي آھي. انھيءَ منھنجي ڪوڙي صحيح ڪئي آھي. ھن کان سواءِ اوھان عزت ماب ان ڪائونسل پنھنجي مرضيءَ مطابق ڪو بہ قدم کڻي سگھو ٿا، جيڪو اوھان جي نظر ۾ مناسب ھجي. ان لاپرواھھ ماڻھوءَ کي انھيءَ مقصد سان جوڳي سزا ملڻ گھرجي تہ جيئن سرڪاري آفيسن جي عزت ۽ آبرو دي بامبي ٽائيمس جي ايڊيٽر جي غلط اثر کان بچي سگھي. جيڪڏھن مذڪوره ايڊيٽر خط لکندڙ جو نالو ٻڌائيندو ۽ اھو سنڌ ۾ ھوندو تہ مان ان تي جنرل ڪورٽ مارشل ۾ ڪيس ھلائيندس. پر جيڪڏھن قانون جي عملدارن مناسب سمجھيو تہ ان کي گرفتار ڪري، ممبئي روانو ڪيو ويندو، انھيءَ لاءِ تہ جيئن مٿس اتي مقدمو ھلي.
س جي نيپئر
صحيح
گورنر ممبئي
ان ڪائونسل
گورنر جنرل ڏانھن لکيل خط جو اختصار
16 نومبر 1843ع
مان ھي ڳالھہ سمجھي ڪونہ سگھيو آھيان تہ ممبئي سرڪار جي خط جو مطلب ڇا آھي. ھڪ سرڪاري ڪاغذ چوري ٿيو آھي جيڪو بامبي ٽائيمس اخبار ۾ ظاھر ٿيو آھي، ان لاءِ ھن اخبار جي مالڪن کي گھرائي پڇيو وڃي تہ انھن کي اھو ڪاغذ ڪٿان مليو آھي؟ ھيءَ اھڙي ملڪيت آھي جنھن سان ھٿ چراند ڪري ڪانہ ٿي سگھجي. مان اوھان ڏانھن گھربل خط موڪلڻ ڪونہ پئي چاھيو جنھن لاءِ سٺو سبب بہ ھو. ڪئپٽن پاويل، انڊين فلوٽيلا جو ڪمانڊنگ آفيسر آھي، جنھن ٻڌايو تہ سندس خيال آھي تہ ائين ڪرڻ سان نيوي وارا ڪاوڙجي پوندا. ڇاڪاڻ تہ اھي ڪونہ چاھيندا آھن تہ انھن ڏانھن ويندڙ خط فوج جي اردلي بوڪ تي لکيل ھجن. تنھن ڪري مان سامونڊي ماڻھن کي ڪاوڙائڻ ڪونہ چاھيو. ڇاڪاڻ تہ منھنجو مقصد گڏجي ڪم ڪرڻ جو آھي، پر ان وقت منھنجي پيرن ھيٺان ڄڻ ڌرتي ڇڏائجي وئي جڏھن دي بامبئي ٽائيمس ۾ اوھان ڏانھن خط ڇپيل ڏٺم، جنھن جي ھيٺيان منھنجو نالو لکيل ھو. اھو خط ھڪ ڊرافٽ جي شڪل ۾ آھي جيڪو ھن وقت مون وٽ موجود آھي. اھا ڳالھہ چٽي آھي تہ اھو خط ڪھڙي بہ ويل دي بامبي ٽائيمس حاصل ڪري سگھي ٿي. مان سمجھان ٿو تہ ھن سرڪاري صندوق ۾ رکيل ھر سرڪاري دستاويز محفوظ ڪونہ آھي. جيڪڏھن انھن ڪاغذن وٽ دي بامبي ٽائيمس پھچي سگھي ٿي تہ ڪو ٻيو بہ پھچي سگھي ٿو. مان تہ صندوق جي ڪنجي ڪڏھن ڪڏھن کيسي ۾ وجھڻ وساري ويھندو آھيان.
مسٽر ليميسيوريئر جو اصول اھي تہ سرڪاري ڳجهہ نھايت خبرداري سان ڇاپيا ويندا آھن ۽ سمجھيو ويندو آھي تہ اھو سچو آھي ۽ تعين ڪيو ويندو آھي تہ اھو ان ماڻھو لکيو آھي، جنھن جي ھيٺان صحيح بہ آھي. جنھن طريقي سان اھو ڪاغذ حاصل ڪيو ويو آھي يا ڪھڙي ماڻھوءَ اھو سرڪاري ڪاغذ ھٿ ڪيو سو ايڏو ضروري ڪونہ آھي. مون کي پڪ آھي تہ اھو ڪھڙو ماڻھو جنھن مذڪوره سڪاري ڪاغذ چورايو آھي. ڪئپٽن پاويل کي اھڙي ساري سڌ آھي، پر اسان وٽ ڪابھ ثابتي ڪانہ آھي. پر سڳ دي بامبي ٽائيمس اخبار وٽان لڌو آھي. ممبئي سرڪار ان تي آڱر ڪانہ کڻندي ۽ ائين بہ ڪانہ چوندي تہ تنھنجي منھن ۾ ٻہ اکيون. ان اخبار جو ايڊيٽر ڦڙپاٽيون ھڻندو ٿو وتي تہ ھن جا سرڪار سان ناتا واسطا آھن. اھڙي ثابتي لاءِ ڊاڪٽر بسٽ جو خط ڏسي سگھجي ٿو. ليڪن مان سمجھان ٿو تہ ھن ڪا راز جي ڳالھہ ڪانہ ڪئي آھي.