• وڪيو ڏاتار
وڪيو ڏاتار، چنائي ٻيلي جو ڌڻي ھو. وٽس ستر ھزار مينھون ھيون، جن جي سنڀال وسائي نالي ھڪ ميھار ڪندو ھو. مينھن کان سواءِ اُٺ، ٻڪريون ۽ رڍون به ھيون. ھو پنھنجي مال جي سار سنڀال ۽ بيمار ڦَرن جي ملم پٽي به پاڻ ڪندو ھو. ھو سخي مرد ۽ دان ڏيندڙ ھو. ھن جي سخاوت ملڪان ملڪ مشھور ھئي. ھڪ دفعي جي ڳالھ آھي ته سمنگ نالي ھڪ چارڻ، وٽس اچي صدا ھنئي ته مونکي پيرُن جي لَپ گھرجي. اھا پيرن جي مند ڪانه ھئي سو وڪئي سمجھيو ته چارڻ کي اھا ڪنھن جي چُرچ آھي جو، اڻ مندائتي شئي جي گھُر پيو ڪري ۽ اھڙي طرح منھنجي نيڪ نامي کي ڌڪ رسائي رھيو آھي. ان ڪري، ھن ڇا ڪيو جو، سونارا گھرائي، سون جا پيرون ٺاھي، انھن کي چاش ۾ ٻوڙي سوني ٿالھ ۾ وجھي، اچي چارڻ آڏو رکيا. چارڻ وجھي جو وات ۾ ته ڀُرن ئي ڪين. ھن وڪئي کي چيو ته، اھي ترڪتال ڇڏي ڏي جو اڻ مندائتن پيرن جو سوال پورو نٿو ڪرين، ته پوءِ، مونکي پنھنجو سِر ڏيڻو پوندئي. وڪئي سوچيو ته ٻيلي ھي پورو پورو امتحان ٿو وٺي، پر وري به کيس چيائين ته “ھيئن ڪر، سوين سنجيل گھوڙا، متاريون ميھون ۽ اُٺن جي قطار وٺ. چريا سِر کي ڇا ڪندين؟ جيڪا ڇڙي منڍي آھي، پر چارڻ مڃيئي نه.
وڪيو، چارڻ کان ستن ڏينھن جي مھلت وٺي گھر آيو ۽ گھر واريءَ سان صلاح ڪيائين. جيڪا وري سخي سپڙ جي ڌيءُ ھئي. ھن کيس چيو ته “جي سواليءَ جو سوال پورو نٿو ڪرين ته، اول منھنجو سِر ڏي پوءِ تون پنھنجو ڏي، پر سواليءَ کي در تان نه موٽاءِ.” وڪئي سِر ڏيڻ جو ارادو ڪري، پنھنجي ست پيڙھيائي، مينھن جي کير حاضر ڪرڻ لاءِ ميھار وسائي کي حڪم ڪيو. سندس ڌڻ ۾ ھڪ ست پيڙھيائي مينھن ماڻڪي ھئي، جنھن جي کير کي برڪت وارو سمجھيو ويندو ھو. ان مينھن جي عادت ھئي ته؛ ھوءَ پنھنجي جُوءِ مان گھڻو پري نڪري ويندي ھئي، پر جڏھن مالڪ ھڪل ڪندو ھوس، ته جتي به ھوندي ھئي، پھرين سڏ تي اچي نڪرندي ھئي.
اسر مھل ٿي. وڪئي جي سِر ڏيڻ جو وقت آيو. وسائي مينھن کي سڏيو. پر ماڻڪي ستر ھزار مينھن ۾ الائي ڪھڙي ھنڌ ۽ ڪيترو پري ھئي. چنائي ٻيلو ته ھو سوين ايڪڙن ۾ پکڙيل. وسائي ٻيھر مينھن کي سڏيو ته ماڻڪيءَ جي رنڀ سندن ڪن تي پيئي. ھو خوش ٿي چاڏي کڻي، ڏسڻ لاءِ جيئن وٽس پھتو، ته اھو ڏسي حيرت ۾ پئجي ويو ته، ماڻڪيءَ جي ڪُنڍن سِڱن ۾، ھڪ لام تازن پيرُن سان ڏٽيل، ڦاٿي پيئي آھي. بس سائين خوشيءَ مان ٽپا ڏيندو امالڪ وڪئي وٽ آيو، کيس مبارڪ ڏيندي چيائين ته “الله تعاليٰ توکان، جيڪو پنھنجي نالي ۾ سِر قربان ڪرڻ وارو امتحان پئي ورتو، ان ۾ توھان ڪامياب آھيو. مولا سائين مينھن جي ھٿان، توھان کي اڻ مندائتا پيرون موڪلي پنھنجي خوشي جو اظھار ڪيو آھي” ته وڪئي ڏاتار انھيءَ مھل، سوني ٿالھ ۾، پيرون وجھي سمنگ چارڻ حوالي ڪيا.
قرآن شريف ۾ آھي ته، “عملن جو دارو مدار نيت تي آھي.” وڪئي جي دل صاف ھئي. ھن سڀ مال ملڪيت، دنيا دولت سان گڏ پنھنجو ساھ ۽ سرير به الله تعاليٰ طرفان امانت سمجھيو ھو، جيڪو کيس الله ئي پنھنجي ٻانھن کي ڏيڻ لاءِ ھن کي ڏنو ھو. ان ڪري ھو پنھنجو سِر به الله جي راھ قربان ڪرڻ کان نه ھٻڪيو. پر مولا سائين سندس دل جي صدق ۽ ارادي کي ڏٺو ۽ سندس قرباني منظور ڪئي. اھوئي سبب آھي جو وڪئي کي اڄ به ڳوٺاڻو عوام عزت سان ياد ڪري ٿو.