7
هن صدي جي شروع ۾ هو پنهنجي ملڪ وڌائڻ خاطر ،سندس اڀرندي ڇيڙي جي ڀر واري جپان نالي ملڪ سان وڙيو،۽ هارايائين .جنهن ڪري ڪجھ ڪمزوري اچڻ تي 1905ع ڌاري عوام ڪافي بغاوتون ڪيون هنن باقاعده جماعت ٺاهي ، جنهن جو نالو رکيائون ” بالشويڪ “يعني گھڻائيءَ وارا ،ڇو ته هن ۾ غريب ۽ مزدور عوام شامل هو ، جي ملڪ ۾ تمام گھڻا آهن.
انهن جي مقابلي ۾ اميرن، زميندارن ،۽ سيٺين به هڪ جماعت ٺاهي ،جنهن جو نالو ٿيو ”منشويڪ “يعني ٿورائي واري.
درحقيقت اها بالشويڪن جي جمائت ڌار ڌار هنڌن تي سو سالن کان هارين ۽ مزدورن جي حقن جي خاطر چڪريون کائي رهي هئي ۽ پنجھاهي ورهين جي ڪوشش بعد ڪجھ هاصل نه ڪيا.ئون ،پر انهي ڪوشش بعد هنن وڏيون قربانيون ڏنيون هيون . مگر هو قربانين بعد اهڙو هري ويا ،جو اڳتي هلندا رهيا . کين نڪي لٺيون روڪي سگھيون نه جيل نه ڪارو پاڻي نه ڦاسيون .
هن هلندڙ صديءَ جي شروعات ۾ سندن اڳواڻ “لينن” نالي هڪ بئرسٽر هو . جنهن لنڊن مان اخبار ”اسڪرا “ (چنگاريا جنگ) ڪڍي ۽ پوءِ جماعت منظم ڪري ،ان جو بنياد لنڊن ۾ وڌائين ،ڇا ڪاڻ ته زار جي حڪومت ۾ ائين ڪرڻ ممڪن ئي ڪونه هو .
بالشويڪن پنهنجون پئنچاتون ٺاهيون جن کي” سوويت “سڏيندا هئا ۽ هنن زوردار نموني ۾ اهي گھرون ڪيون ،مزدورن ۽ هارين کي وڏا حق ڏنا وڃن ۽ آپيشاهي نه هلائي وڃي،آخرگھڻي رتوڇاڻ بعد زار به ڪجھ مڙيوعوام کي پنهنجي راءِ ظاهر ڪرڻ لاءِ ميمبريون ڏنائين جنهن کي “ڊوما” سڏيو ويندو هو .
پر پنج سال اڳ وري ملڪ ۾ هڪ تمام وڏي جنگ لڳي ، اول ته اها آسٽريا ۽ هنگري جي ملڪن وچ ۾ هئي پر پوءِ سڄي دنيا جا ملڪ انهن جا طرفدار بنجي پاڻ ۾ وڙهڻ لڳا ، ڇاڪاڻ ته هر ڪنهن کي اها اميد هئي آءُ ان طرح وڌيڪ ملڪ هٿ ڪندس .
اسان ملڪ جو بادشاه زار هڪ طرف هو ۽ جرمنيءَ جو بادشاه ٻئي طرف . ان ڪري هو هڪ ٻين تي به حملا ڪرڻ لڳا .هڪ طرف ته زار صاحب وري به ڊوما جي صلاح ڌاران آپيشاهيون ڪرڻ لڳو،تنهنڪري انتظام کي به سنڀالي نٿي سگھيو .۽ فوج کي سامان به ٺيڪ نه ملي سگھيو .ٻئي طرف بالشويڪ به سپاهين ۾ اهڙو پرچار ڪرڻ لڳا ،ته ڀلا اسين ڇو وڙهون ؟ آخر اسان کي ڪهڙو ضرورپيو آهي . جنگ ڪرڻ جو ؟ سپاهي اڳيئي بد دل هئا سي ڀڄڻ لڳا ۽ افراتفري مچي ويئي .
انهي جو نتيجو اهو نڪتو جو ملڪ ۾ به بک ۽ بيروزگاري وڌي ويئي ڀڳل سپاهين عوام کي ڀڙڪايو ۽ ماڻهون هر هنڌ بغاوت ڪرڻ لڳا .جيئن پوليس ۽ فوج ٿي کين دٻايو ،تيئن هووڌيڪ ٿي چڙيا .
آخر 27 فيبروري 1917۾ زار کي سندن عزيزن سميت قيد ڪيو ويو ، ۽ حڪومت ”ڪرنسڪي“ نالي هڪ فوجي آفيسر ورتي .ملڪ ۾ ڪجھ ٺاپر ئي ، قيدي آزاد ڪيا ويا ، جاماعتن تان بندشون لٿيون،،۽ 16 اپريل 1917جو بالويشڪن جي اڳواڻ ”لينن “ به واپس وطن وريو .
مگر ڪرنسڪي ملڪ کي ٺيڪ سنڀالي نه سگھيو ، انڪري بالويشڪن جماعت زور ٿيندي ويئي ۽25 آڪتوبر تي وري حڪومت جو واڳون وٺڻ ۾ ڪامياب ٿي ويا .پر ڪرنسڪي جا ملڪ ۾ پکڙيل همراھ به وڏن زميندارن جي مدد سان جٿي ڪٿي پيا قبضا ڪن ان ڪري انهن جا بالويشڪن وچ ۾ پيون چڪريون لڳن.
بالويشڪ زميندارن، سيٺين ۽ پادرين جي خلاف آهن ، مزدورن۽ هارين جا حامي آهن، ان ڪري اهي هنن جي پاسي آهن،۽ زميندار ،سيٺون ۽پادري ڪرنسڪيءَ جي همراهن پاسي . هنن انهن چڪرين جو وجھ وٺي ٻڌجي ٿو ته جرمن فوجن به هن سان سائي ستابي ملڪ تي قبضي ڪرڻ جو خيال ڪيو آهي .هو فوجون زبردست آهن ،هتان بالويشڪن مرڪز تمام پري آهي ،ازان سواءِ هنن وٽ به فوجي سامان گھٽ آهي ،ڇو ته اڃان ملڪ تي پورو قبضو نه ٿيو آٿن.گھرو جنگ هلي پيئي ، ان ڪري في الحال هتان بالويشڪ فوجون نڪري ويون آهن . شايد جرمن اچي قبضو ڪن ، جن جن سان پولينڊ وارا شامل آهن پر بالويشڪ فوجن به ٻين هنڌن ته وڏا محاذ ٺاهيا آهن ، جن وسيلي هو منشويڪن ۽ جرمنن کي منهن ڏيندا.
هي سڄو داستان ڪورچاگن ڏاڍي ڌيان سان ٻڌي رهيو هو ، ۽ انهيءَ منزل تي بي اختيار چيائين چاچا !“ اهي بالويشڪن جو ساٿ ڏيڻ گهرجي ، ڇو ته هو مزدورن جا حامي آهن نه ؟”
يوخرائي بي اختيار کڻي سندس نراڙ تي چميو ۽ چيائين “بيشڪ ! اسين مزدور ته پنهنجي حامين جي پاسي ٿينداسون ، اسان جو وڏن ماڻهن سان ڪهڙو واسطو ؟مگر ها جرمنن ۽ پولنڊ کي پنهنجي ملڪ مان ڪڍڻ خاطر ، ڪار مردان جي مهل ۾ جيڪڏهن منشويڪ به انهن سان لڙندا هجن ، ٿه فقط اسان کي منشويڪن سان وڙهڻو ڪونه آهي ، ڃاڪاڻ ته پنهنجي وطن سان ڌارين کي ڪڍڻ سڀ کان اهم ڪم اهي، پنهنجن دان ٿه پوءِ به نبري کائبو.”