سفرناما

نواڙي کان نيشاپور تائين

هي ڪتاب راز علي گل جو عراق ۽ ايران جي مقدس زيارتن بابت سفرنامو آهي. هي ڪتاب رڳو سفرنامو نہ پر ٽوئرسٽ گائيڊ پڻ آھي، جيڪو ايران ۽ عراق ويندڙ زائرين جي ھر پل ۽ هر قدم تي رهنمائي ڪري ٿو. ڪتاب جي لکڻين ۾ رواني، دلچسپي ۽ معلومات ڀريل آهي. نواڙي کان گمبٽ، گمبٽ کان ڪراچي، ڪراچي کان دبئي ۽ اتان نجف اشرف پھچڻ ۽ اتان زيارتن جو سلسلو، عقيدتون، محبتون... ڪوفي پھچڻ، وري ڪربلا جو ذڪر ۽ منظر. عراق کان ايران ۽ زيارتون ڪندي، مشاهدا ماڻيندي واپس سنڌ پهچي ٿو. 

Title Cover of book نواڙي کان نيشاپور تائين

قبرستان واديءِ سلام

هي قبرستان بقول راوي ۽ سونهين فخرالدين جي ته مسلمانن جو دنيا ۾ وڏي ۾ وڏو قبرستان آهي. حضرت عليءَ جي دور ۾ هي قبرستان ڪوفي ۽ نجف کان ڪوهين ڏور هيو. شهر جي آبادي وڌڻ ۽ وسعت جي ڪري هاڻي هي قبرستان ۽ ڪوفو شهر ٻئي نجف اشرف جو حصو يا پاڙا ٿي ويا آهن. جديد دور لاءِ هينئر ڪوفي نالي سان صرف مسجد ڪوفه وڃي بچي آهي، باقي سڀ ڪجھه آسپاس نجف اشرف شهر جو حصو يا پاڙو ٿي ويا آهن. جن جن روڊن ۽ رستن تان گذرياسي سمورو منظر سنڌ جي شهرن وارو نظر آيو. هڪ ته جنگ جي بربادي، ٻيو دڪانن جو سمورو سامان دڪانن کان ٻاهر پيل هيو، لڪڙا، ٽُيون، تڏا ۽ ٻيو عمارتي سامان فوٽ پاٿن يعني پيدل گذرگاهن تي پيل هيو. گدرا، هنداڻا، سردا، گرما ۽ ٻيو مقامي ۽ ٻاهريون ميوو مَنهن، شاميانن يا ترپالن هيٺان کوڙن جي شڪل ۾ پيو هيو. ڪٿي ڪٿي ٺڪر جا ٿانو به نظر آيا. ٿي سگھي ٿو جنگ جي بربادي جي ڪري ٻيهر تعمير جو نجف منتظر هجي. جنگ جو اثر شهر تي ايڏو نظر آيو جو روڊن جي ڪنارن، موڙن، چؤسولن تي جنگ ۾ بقول سندن شهيد ٿيل فوجي جوانن جون تصويرون قدآور بينرن تي لڳيل هيون، جن تي سندن شهادت جي تاريخ، مقام ۽ نالا لکيل هئا. هي قبرستان حدِ نظر کان به پري پري تائين روڊ جي ٻنهي پاسي پکڙيل آهي، جيڪو ميلن ۾ آهي. هن قبرستان کي چڱي ريت تاريخي معلومات جي حوالي سان گھمڻ لاءِ هفتا ۽ مهينا گھرجن. اسان روڊن جي هڪ پاسي پهرئين دروازي کان داخل ٿياسي. دروازي تي پاڻيءَ جا ڪولر رکيل هئا. زيارتين جي پيئڻ لاءِ. دروازي تي مُنڊين جي ٻُڙن جهڙوڪ: دُر نجف، عقيق، فيروزي ۽ ٻيا قيمتي پٿر وڪڻڻ وارا دڪانن ۽ فوٽ پاٿن تي به ويٺا هئا. عربيءَ ۾ اسان کي خريداريءَ جي آڇ ڪري رهيا هئا ۽ ٻُڙن جي رقم ۽ خاصيت ٻڌائي رهيا هئا. اسان جي پلئه ڪجھه نه پيو پوي. ان کان سواءِ يوناني ۽ ديسي شربت، عطر، عنبير ۽ حڪمتي جڙي ٻوٽين وارا به ويٺا هئا. اهو سڀ ڪجھه ڏسندا هلندا رهياسي، ڇو ته اسان کي زيارتون ڪرڻيون هيون. سڀ کان اول دروازي جي اندرئين حصي ۾ ٽينِ جي ڇت سان هڪ مسافر خانو ويران حالت ۾ هيو، جنهن ۾ هيڏي هوڏي ٽڙيل پکڙيل پلاسٽڪ جون نُکون ۽ ڦاٽل سوٽي غِلم پيل هئا.
سمورو قافلو اتي گڏ ٿيو جتي مولوي فخر الدين قبرستان جي تاريخ ۽ اهميت مختصر طور بيان ڪئي. سڀني امام حسن رضه جي نياڻيءَ جي مزار تي فاتحه پڙهي. ان کان اول عربي دعاءِ زيارت ۽ ٻه رڪعتون نفل پڙهايون ويون. ان لاءِ وڌيڪ ٻڌايو ويو ته بي بي صاحبه جي اتي مزار هجڻ جو سبب آلِ رسول ﷺ جي غريب الوطني هئي. تنهن بعد قبرستان جي ان حصي ۾ موجود ٻن نبين حضرت هُود عليه السلام ۽ حضر صالح عليه السلام جي مزارن تي فاتحه پڙهي سي. هنن ٻنهي نبين جو ذڪر الهامي ڪتاب قرآن شريف ۾ به ٿيل آهي. ٻنهي نبين جون مزارون هڪ ضريح ۾ هيون. هتي نذراني لاءِ پيتيون به رکيل هيون، جيڪي شيشي جھڙي سفيد پلاسٽڪ جون ٺهيل هيون، جنهن مان سڀ ڪجھه نظر اچي پيو. ماڻهو ضريح ۾ به نذرانو وجھن پيا. حضرت صالح عليه السلام جي منع ڪرڻ باوجود سندس ڏاچيءَ جا پير سندس قوم وڍي ڇڏيا هئا، جنهن ڪري مٿن الاهي عذاب نازل ٿيو هيو.