سُپر مين نظريئي جي خالق “ نٽشي“ تي ڪتاب
علم جي دنيا حسين آهي،هن دنيا ۾ اسان کي حسين.خيال، اعلي سوچون، ذهن کي ڌوڏيندڙ نظريا ملن ٿا، علم جيڪو اسان جي ذهن،اسان جي سوچن کي وسيع ڪري ٿو، اسان جي خيالن، اسان جي روين ۽ زندگي گذراڻ جي ڍنگ تي اثرانداز ٿي اسان کي تبديل ڪري ٿو، اهڙي طرح فلسفي جو علم اسان جي سوچڻ جي صلاحيت،وڌائي ٿو، شين،ڳالهين ۽ ڪائنات ۾ ٿيندڙ لقائن کي سمجهڻ جي سمجھ ڏي ٿو،فلسفو هن ڪائنات جي وسعت، هن جي لقائن، هن جي گوناگونيت، ماڻهو جي روين تي بعث ڪري انهن کي سمجھڻ ۾ مدد ڪري ٿو، (جديد فلسفو، ماڻهو جي خيال،لکڻين، ان جي ٻولي.جي چير ڦاڙ ڪري ان جي خيالن کي سمجهڻ جي ڪوشش ٿو ڪري ) ۽ اسان ان حوالي سان خوشمت آهيون ته اسان وٽ سنڌي ۾ فلسفي جي موضوع تي تي ڪي ڪجه سٺا ڪتاب لکيا ۽ ترجما ڪيا ويا،سنڌي ۾ اسان کي جدليات جي موضوع تي سائين ابراهيم جويي، ڊاڪٽر سڪندر مغل،سائين رشيد ڀٽي، ڊاڪٽر محبت ٻرڙو، ۽ حسين بادشاه جا ترجما ڪيل ۽ لکيل بهترين ڪتاب ملندا، تہ وري فلسفي جي تاريخ تي ممتاز بخاري جو ترجمو ڪيل ڪتاب صوفي جي دنيا، راشد دائودپوٽي جو ترجموڪيل فلسفي جي ڪهاڻي ۽يوناني فلسفي جو تعارف ۽ انعام شيخ جو ترجمو ڪيل ڪتاب سوچ جو سفر جهڙا بهترين ڪتاب ملندا، يا وري ڊاڪٽر گل ۽ شاهنواز سومري جا افلاطون جا ڊائلاگ، دوستي، ڏاهيون ڏک ڏسن، موڪلاڻي ۽ سوچي ٿو سقراط جهڙا ڪتاب ملن ٿا جن جي ذريعي اسان، فلسفي جي تاريخ ۽ جدليات جهڙن اهم موضوعن ۽ سقراط ۽ افلاطون جي خيالن کان واقف ٿياسين پر اڃا بہ فلسفي جي موضوع تي سنڌي ۾ الاهي سارو ڪم ڪرڻ جي ضرورت آهي .۽ ان تي ڪم هلي بہ پيو سنڌي ۾فلسفي جي موضوع تي ڪتاب ترجما ٿين پيا ۽ لکجن پيا، تازو نٽشي جي زندگي ۽ فلسفي تي بخشل ٿلهو جو ترجمو ٿيل ڪتاب آيو آهي جيڪو نٽشي جي زندگي ۽ فلسفي جو مختصر ۽ تصويري تعارف آهي جنهن ۾ بخشل ٿلهو جا ٻہ اکر جو عنوان انتهائي متاٽر ڪندڙ ۽ اتساه ڏيندڙ آهي .”مان ماڻهو نہ بم آهيان “ هي لفظ نٽشي جا آهن، نٽشي جنهن جي خيالن فلسفي جي دنيا . خيالن جي دنيا کي ڌوڏي ڇڏيو . تنهن جي باري ۾ هن ڪتاب جي ليکڪ “لارنس گين “ جو خيال آهي تہ اوڻويهين صدي ٽي عظيم مفڪر مارڪس، سگمنڊ فرائيڊ ۽ فريڊرڪ نٽشي پيدا ڪيا، ۽ ليکڪ جو خيال آهي تہ ڪي ماڻهو وقت کان اڳ پيدا ٿين ٿا نٽشي انهن مان هڪ آهي جنهن جا خيال نہ ان دور ۾ قابل قبول ھئا نہ ئي هن دور ۾ قابل قبول آهن، هن ڪتاب مطابق تہ نٽشي سڀ کان پهرئين جرمن فلسفي شوپنهار جي ڪتاب کان متاثر ٿيو ۽ سدائين ان جو اثر رهيس، ۽ ان کان پوء نٽشي سنگيتڪار رچرڊ واگنر کان متاثر ٿيو پر پوء اڳيان هلي ان جي خيالن کي رد ڪيائين. ۽ اڳتي هلي عظيم فلسفي ڪانٽ جي خيالن کان وقف ٿيو ۽ ان جي خيالن تي تنقيد ڪيائين بحرحال ائين ليکڪ نٽشي جا تعليم، تاريخ،رياضي،عورت خدا،سائنس، ڄاڻ، ارتقا، ڊارون، سياست اخلاقيات، رياست، جهموريت جهڙن ۽ ٻين انيڪ موضوعن تي خيال پيش ڪري ٿو، انهن تي ٽپڪا ٽپڻي ۽ تنقيد ڪري ٿو جنهن ۾ اسان کي اندازو ٿئي ٿو تہ نٽشي انهن موضوعن تي ڪهڙا خيال رکندو هو ۽ اهي خيال ٽوٽڪن ۾ آهن جيڪي پڙهڻ ۽ سمجھڻ ۾ آسان لڳن ٿا ۽ سڀ کان اهم موضوع فوق الانسان تي بحٽ آھي جنهن جي ڪري نٽشي سڃاتو وڃي ٿو، ۽ ليکڪ جو خيال آهي تہ نٽشي جي فوق الانسان کي بگاڙي پيش ڪيو ويو آهي، فوق الانسان جي باري ۾َ نٽشي جو خيال هو تہ “ ماڻهو کان مٿيرو ٿيڻ مان مراد درحقيقت پاڻ کان مٿيرو ٿيڻ آهي. پنهنجي خواھش تي قابو ۽ پنهنجي قوت جون تخليقي استعمال آهي “اڳتي ليکڪ نٽشي جي خيالن جو ڇيد ڪندي لکي ٿو تہ “سڀ کان ڏکي فتح پاڻ کي فتح ڪرڻ آهي، جيڪو پاڻ تي حڪم نٿو هلائي سگهي تنهن تي ٻيا حڪم هلائيندا “ . ائين هن ڪتاب ۾ نٽشي جا خيال مختلف تمام مختصر ٽڪرن ۾ ڏنل آهن تنهن ڪري اچوته هن ڪتاب ۾ ڏنل خيالن مان ڪجه خيالن جو جائزو وٺون اگناوادي فلسفي ڪانٽ جو خيال هو تہ اسان هن دنيا بابت پوري طرح ڃاڻي نٿا سگهون تنهن ڪري اسان کي هن دنيا جي لقائن تي هروڀرو مٿاڪٽ ڪرڻ جي ضرورت ئي ناهي پر نٽشي ڪانٽ جي خيالن سان اختلاف رکندي چيو تہ ” اسان کي اهو پُڇڻ نہ گهرجي ته اسان ڇا ڄاڻي سگهون ٿا پر اسان لاء ڇا ڄاڻڻ بهتر آهي “ تي سوچ ويچار ڪرڻ گهرجي، يونان کان ويندي دنيا جي هر فلسفي لاء هن ڪائنات کي ڄاڻڻ تمام اهم موضوع رهيو آهي ان تي مختلف فلسفين مختلف خيال پيش ڪيا آهن نٽشي به هن دنيا جي باري ۾ پنهنجا خيال پيش ڪندي چيو تہ ” جنهن شيء کي اسان دنيا سڏيون ٿا سا تصوراتي، خيالن ۽ غلطين جي ميڙ جو نتيجو آهي جيڪي هن عضوياتي فطرت جي ڪُلي ارتقا جي عمل ۾ آهستگي سان اُسريون ۽ هڪٻئي سان رلي ملي ويون آهن ۽ ڪُل ماضي جي جمع پونجي جئين اسان کي ورثي ۾ مليون آهن “ تاريخ جي حوالي سان ه. ڏاهي پنهنجا خيال پيش ڪيا آهن نٽشي جو بہ خيال تہ عظيم تواريخ کان ٿورو هٽي انهن ننڊن واقعن ڏانهن بہ ڏسون جيڪي اسان جي زندگي ء کي متاثر ڪندا آهن ان حوالي سان نٽشي چئي ٿو تہ هر ان شيء جي تواريخ ڪونهي جنهن اسان جي وجود ۾ رنگ ڀريا آهن پيار، لوڀ، ساڙ، ايمان، پارسائي، ظلم جي تواريخ ڪٿي.آهي؟ ايتريقدر جو سزا يا انصاف جي تقابلي تواريخ بہ گُم آهي “ ائين هن ڪتاب ۾ نثشي جا خيال ٽوٽڪن ۽ مختصر جملن ۽ تصويرن جي ذريعي سمجهايا ويا آهن ۽ جيڪي منهنجي خيال ۾ سمجهڻ ۾ تمام آسان آهن، سنڌي ۾ هي اهڙو پهريون ڪتاب آهي جنهن ۾ تصويرن جي ذريعي فلسفي ۽ نٽشي جهڙي موضوع تي سمجهايو ويو هجي تنهن تي بخشل ٿلهو کي تمام گهڻو ساراهڻ گهرجي