ماتم هڪ عورت جو
دنيا ۾ قيد ۽ عقوبت خانن جو گهڻو ادب رهيو آهي اهو اسان کي انهن قيدين جو ڪهاڻيون ٻڌائي ٿو جيڪي ٻاهرئين دنيا کان بي خبر ٿي ويندا آهن ۽ اهي جن مرحلن مان گذرن ٿا اهي نہ رڳو اذيتناڪ هوندا آهن پر ذهني طور تي وڌيڪ پيڙاء ڏيندڙ هوندا آهن تنهن ڪري جيڪي ناول اسان تائين ترجمي جي صورت ۾ انهن موضوعن تي پهتا آهن اهي پڙهڻ وٽان آهن “ ماتم هڪ عورت جو“ بہ انهن مان هڪ آهي .
هي ناول بنيادي طور تي هڪ ارجنٽينائي عورت سوزانا ان جي منگيندي، ٻين عورتن ۽ مردن تي جيل ۾ فوجين پاران ٿيل قهري تشدد، تڪليفن ۽ اُڀ ڏاريندڙ ڏکن جي ڪٿا آهي جنهن جو ليکڪ عمر ريوابيلا آهي ۽ سنڌيڪار ننگر چنا آهي، هن ناول پڙهڻ کان پوء پڙهندڙ فوج جي ايڏي بي رحمي ۽ تشدد پسند ي ۽ وحشي هجڻ تي چڙ ۽ ڪاوڙ جو اظھار ڪندو. ۽ انهن سان نفرت ڪرڻ ۽ لاطيني آمريڪي جي عورتن ۽ مردن سان همدري ۽ پيار ڪرڻ لڳندو، هن ناول جي شروعات هڪ پادري اينتونيو کي هڪ دٻي ملڻ کان شروع ٿئي ٿي جنهن ۾ سوزانا جا جيل ۾ لکيل نوٽس هوندا آهن جيڪي هن لِڪِي لِڪِي لکيا هئا جنهن کي پوء پادري ترتيب ڏ يڻ شروع ڪندو آهي ائين پادري هر نوٽس پڙهندو ويندو آهي ۽ سوزانا ۽ ٻين قيدن تي ٿيل تشدد جي وارتا ظاهر ٿيندي ويندي جيڪا انتهائي تڪليف ڏيندڙ ۽ ڏڪائندڙ هوندي آھي جڏهن تہ هي نوٽس پڙهندي پڙهندي پادري پاڻ بہ هڪ پيڙاء مان گذرندو رهندو آهي جنهن سبب هن کي ڀوائتا خواب، بي چيني جهڙي ڪيفيت ٿي ويندي ۽ نيٺ نفسياتي مريض ٿي ويندو آهي. هن ناول ۾ ڏيکاريو ويو تہ فوجي پنهنجن قيدن کي سچي ڪرائڻ لاء ڪيڏا بي رحم ۽ تشدد پسند ٿي پوندا هئا ۽ ڪئين نہ قيدي عورتن تي جنسي تشدد ڪري لطف اندوز ٿيندا هئا، جئين هڪ هنڌ سوزانا ان تشدد جو احوال هن طرح لکيو آهي تہ ” ان سڀ ڪجھ هلندي هُو بہ مون کان دهشتگردن جي باردخاني بابت پڇندو رهيو پر هُن بہ مون کي ورندي ڏيڻ جي وِٿي نہ پئي ڏني، تنهن گهڙيءَاُهو همراھ ُ، جيڪو وڏيءَ عمر جي عورت کي ايذاءَ ڏيئي رهيو هو، سو ڇوڪرِي ڏي لڙيو ۽ بجليءَ جي تارَ سبب، ڇوڪري ءَ جو بدن اُٿل کائي ٻيڻو ٿي ويو ۽ وٺي ٿڙڪڻ ۽ آڪِڙِجڻ لڳو، هو انتظار ڪندو رهيو تہ ڇوڪري ء َ جو بدن ساڳي حالت ۾ اچي ”يا ٻئي هند لکي ٿي تہ”جنهن ماڻهو اِن سڄي عمل جي ذميواري کنئي هئي تنهن تَسَ مان پاڪي کنئي ۽ اُنَ ماڻهو جي ٻانهن تان ماسَ جا ننڊا ننڊا ٽُڪر ڪپڻ لڳو . قيدي رَڙڻ ۽ تڙپڻ لڳو،هُنَ جي زور سان ڦٿڪڻ جي ڪري هڪ ڀيرو پاڪي ماسَ اندر لهِي ويس ۽ لڳو تہ رڳ ڪپجي ويس،رت جو ڦوهارو نڪتو ۽ ٽارچر ڪرڻ واري جي ٻُوٿَ کي ڀُڄائي ويو .
ائين هن سڄي ناول ۾ قيدن تي قهري تشدد جو احوال آهي جيڪو انتهائي پيڙاء ڏيندڙ آهي، پر پوءِ بہ قيدي پنهنجن ساٿين ۽ پنهنجي ڪم ڪار جي باري ۾ هڪڙو اکر بہ نہ ٻڌائندا هئا بلڪي فوجين جي منهن تي ٿڪون اڇلائي پنهنجي ڪاوڙ جو اظهار ڪندا هئا، هن ناول ۾ ان ڳالھ جو به اظهار ڪيو ويو آهي تہ آمريڪي ان جنگ کي عيسائي مذهب جي بچاء جي جنگ ڪوٺي رهيا هئا . ۽ اُهي فوجي ايڏا تہ بي رحم ٿي ويندا هئا جو پيٽ وارن عورتن کي زوردار ڪرنٽ لڳائي ان جي ٻارن کي انهن جي پيٽ اندر ئي ماري ڇڏيندا هئا تہ ڪنهن تي ڪوئن جو تشدد ڪرائندا هئا جيڪو انتهائي ڀوائتو آهي پڙهندڙ جا لڱ ڪانڊارجيو وڃن .۽ ھن ناول ۾ اهو پڻ ڏيکاريو ويو آهي تہ ھرهڪ آمريڪي فوجي جنسي بکيا ۽ نفسياتي مريض هوندا جيڪي مختلف بي هودا طريقن سان انهن قيدي عورتن مان پنهنجي جنسي بک پوري ڪندا آهن،هن ناول ۾ هڪ نفسياتي مسئلي کي بہ کنيو ويو آهي تہ قيدين تي جڏهن تشدد ڪيوويندو هو تهہ اُهي پنهنجي پاڻ تي هيپناٽائيز ڪري پنهنجي جسم تي ٿيندڙ تشدد وارن عضون کي سُن ڪري ڇڏيندا هئا يا بيهوش ٿي ويندا جنهن جي ڪري انهن تي تشد د جو اثر ڪجھ گهٽ ٿيندو آهي ۽ اهو ساڳيو ئي عمل هن ناول جي اهم ڪردار سوزانا ڪرڻ جي ڪوشش ڪندي آهي پر ناڪام ويندي آهي. ائين هر وقت جي تشدد، جنسي ذلالپ ۽ جنسي تشدد ۽ ذهني ايذاء کان بيزار ٿي جڏهن سوزانا زندگي مان بيزار ٿي مرڻ چاهيندي آهي تہ اتي هڪ اميد جو ڪرڻو نڪرندو آهي تہ سوزانا کي هڪ ٻئي ڳورهاري قيدي عورت ملندي آهي جنهن جي دوستي هڪ فوجي سان هوندي آهي جيڪا سوزانا کي چوندي آهي تہ تون پنهنجي ڊائري لکڻ شروع ڪر جنهن ۾ پاڻ تي ٿيندڙ ظلم جو احوال هجي تہ جئين اسان مان جيڪڏهن ڪو بچي سگهي تہ اُهو اهو داستان ٻين ماڻهن پهچائي سگهي ائين سوزانا کي اها عورت مختلف قسم جا پنا اخبارون ۽ سگريٽن جا کوکا آڻي ڏيندي آهي جنهن تي سوزاناهر روز جو احوال لکي ان عورت کي ڏيندي آهي جيڪو اخرڪار پادري کي هڪ دٻي ۾ ملي ٿو جنهن کي پادري ڊائري جي صورت ۾ ترتيب ڏيئي هن ناول جي ليکڪ عمر ريوابيلا کي موڪليندو آهي .هن قاسم جا ناول اسان عقوبت خانن جون ڪهاڻيون ٻڌائن ٿا تہ ڪهڙي ريت عام شهري رياستي ڏاڊ ۽ جبر جو شڪار ٿي پنهنجون حياتيون وڃائي ويهندا آهن .اهي ڳالهيون جيڪي اسان عام طور تي نثر ۾ بيان نٿا ڪري سگهون،انهن کي بيان ڪرڻ لاء ڪهاڻي ۽ ناول ڪو سهارو ورتو ويندو آهي جنهن ڪري حقيقتون اسا ن جي آڏو نروار ٿينديون آهن،هي ناول بہ انهن قيدن جي ڪهاڻي جيڪي تشدد سهندي مري ٿا وڃن پر ڪنهن بہ ريت آڻ نٿا مڃين.