ڪلا ڪار جو قتل
ناول ادب جي اھڙي صنف آھي جنھن ۾ ناولنگار ھڪ ئي ناول ۾ پنھنجا ڪيترائي خيال ۽ ڪھاڻيون پيش ڪري سگھي ٿو ان ۾ ليکڪ سماج جون ڪيتريون ئي حقيقتون پيش ڪري سگھي ٿو تنھن ڪري ادب ۾ ناول جي اھميت وڌي وڃي ٿي،سنڌ ادب ۾ شروعاتي زماني۾ ناولن جو تعداد گھٽ ھو پر ھيئنر سنڌ ۾ ڪافي اديب، ليکڪ اصلوڪا ناول لکي ۽ ترجمو ڪري رھيا آھن جيڪو يقينن ھڪ بھترين عمل آھي . ناول جي ترجمي جي حوالي سان قربان چنا سنڌي ادب ۾ غير معمولي پورھيو ڪري رھيو آھي ھن سنڌي ادب کي عالمي ادب مان پروفيسر موري، اجنبي،قيدياڻي جي ڪٿا، ديوانگي، جھڙا بھترين ناولن جي ترجما ڏنا آھن ان ئي سلسلي ۾ ڪجھ وقت اڳ لاطيني آمريڪا ” جي صحافي ۽ ناولنگار ماريوورگاس لوسا “ جي ناول who killed palomino molero جو ڪلاڪار جو قتل جي نالي سان ترجمو ڪيو آھي جيڪو عالمي ادب جو شاھڪار آھي ھي ناول جيترو بھترين آھي اوترو ئي ھن جو ترجمو معياري ڪيو ويو آھي ھن ناول جي ڪھاڻي بظاھر ڪلاڪار جي قتل جي سببن جو ڳولا جي چوڌاري ڦري ٿي پر ليکڪ ھن ناول ۾ پيرو جي سياسي، سماجي،معاشي حالتن جو عڪاسي ڪئي آھي ۽ ان سان گڏوگڏ ملٽري، جي مٿيئن طبقي جي نفسيات عياشين ۽ نااصافين کي وائکو ڪيو آھي تنھن ڪري ھن ناول جي اھميت اڃا بہ وڌي وڃي ٿي، ھن ناول جي شروعات پالمينومينرو جيڪو ھڪ ڪلاڪار ھو جنھن جو وڻ ۾ ٽنگيل لاش ھڪ ٻڪريون چاريندڙ دراڙ کي ملي ٿو جيڪو ڍوڙي وڃي پوليس اسٽيشن ۾ ٻڌائي ٿو جنھن جي جانچ پوليس جا سپاھي اچن ٿا جنھن مان ھڪ ليو ٽيما صفا رحمي ۽ حساس دل ھوندو آھي جنھن کي ھن جي قاتلن جي ڳولا جي گھڻي ھورا کورا ھوندي آھي پر ھو ان ڪم ۾ ايڏو ماھر ناھي ھوندو ۽ ليفٽنٽ سلوا جيڪو ھڪ آڙيڪاپ سپاھي ھوندو آھي جنھن ۾ قتل سان لاڳاپيل ثبوتن کي ڳولڻ جو فن ۽ شاھدن ۽ آسپاس جي ماڻھن مان ڪيس سان لاڳاپيل ڳالھيون ڪڍڻ ۽ اصل حقيقت تائين پھچڻ جي فن ۾ مھارت ھوندي آھي پر ھن جي ڪمزوري ھڪ ريسٽورينٽ ھلائيندڙ ھن کان وڏي عمر جي عورت ھئي جنھن تي ھي موھت ھو ۽ ان سان دوستي رکڻ چاھي ٿو , ائين ٻئي سپاھي ڪلاڪار جي قاتل جي ڳولا ۾ لڳي وڃن ٿا جنھن لاءَ ھُو ڪلاڪار جي ماءُ سان ملاقات ڪن ٿا جيڪا ھنن کي ٻڌائي ٿي تہ ھن جو پٽ فوج ۾ ڪو مقصد کڻي ڀرتي ٿو ھو اھو مقصد ھو پنھنجي زندگي ۽ موت مسئلو سمجھندو ھو، ھاڻي ٻئي سپاھي سوال کڻي نڪرن ٿا تہ آخر ھن جو فوج ۾ ڀرتي جو مقصد ڪھڙو ھو جنھن کي ھو زندگي ۽ موت جو مسئلو سمجھيو ٿي جنھن تي ھوُ ان نتيجي تي پھچن ٿا تہ شايد ھن کي ڪنھن سان محبت ٿي جنھن کي حاصل ڪرڻ لاءِ ھو فوج ۾ شامل ٿيو ۽ ان ڪيس جي وڌيڪ تفتيش لاءِ ھو ٻئي فوج جي ڪرنل مئنڍريو سان ملاقات ڪن ٿا جيڪو ٻنھي کي ڪا مثبت موٽ نٿو ڏي ۽ ھر ڳالھ جو جواب ڪاوڙ مان ڏي ٿو جنھن جو رويو پيشماني، ڪاوڙ، ندامت وارو ھو ھن کي قاتل جي خبر ھوندي بہ ھن ڪيس لئي مٽي ڪرڻ ٿي چاھيو، ھتي ھنن کي خبر پوي ٿي تہ ڪرنل مئنڍريو جي ڌي بہ آھي ھتي، ان کانپوءِ اڳتي ھلي انھن کي خبر پوي ٿي تہ ڪرنل مئنڊريو جي ڌي جو ھڪ دوست بہ آھي ۽ فوج ۾ ھڪ وڏي عھدي تي آھي جيڪو روزاني شرابخاني ۾ شراب جي نشي ۾ عورتن ۽ مردن سان بدسلوڪي ڪري ٿو پر ان خلاف ڪابہ ڪاروائي نٿي ٿئي ڇوتہ ھو بااثر آھي تنھن تي ھُو ان شراب خاني ۾ ان سان ملاقات ڪن ٿا جيڪو نشي ۾ ڪيس جي حوالي ڪي ٿوريون خبرون ٻڌائي سگھندو آھي پر اصل حقيقت اڃا بہ ڳجھ ھوندي آھي تنھن کانپوءِ انھن کي ان جي ڳالھ جي معلومات ملي ٿي ان ڪلاڪار کي قتل ڪرڻ کان اڳ ھڪ پادري جي گھر ۾ ھڪ ڇوڪري سان گڏ ڏٺو ويو ھو تنھن کانپوءِ ھُ و ان پادري جي گھر ۾ وڃن ٿا جتي انھن سان پادري جي ڌيءِ سان ملاقات ٿئي ٿي جيڪا اھا قبول ڪري ٿي تہ اھو ڇوڪرو پنھنجي محبوبا سان ھتي آيو ھو ۽ انھن ھتي شادي ڪرڻ ٿي چاھي پر ان رات پادري گھر ۾ نہ ھو تنھن ڪري انھن جي شادي نہ ٿي سگھي مون انھن کي گھڻو ئي چيو پر اھي ھتان نہ ويا ۽ صبح ٻہ مرد ھڪ جيپ ۾ آيا ۽ انھن ٻنھي کي زبردستي وٺي ويا ۽ انھن مون کي ڌمڪيون ڏنيون تہ مون اھا ڳالھ ڪنھن سان ڪئي تہ ھُو مون کي ماري ڇڏيندا تنھن تي ھنن سپاھين جو ڪلاڪار جي قتل جو شڪ ڪرنل مئنڍريو ۽ ان جي ڌي جي دوست تي وڃي ٿو ائين اڳتي ھلي ڪرنل مئنڍريو جي ڌي پڻ ٻنھي سپاھين سان ملي ٿي ۽ انھن جي اڳيان قبول ڪري ٿي تہ ڪلاڪار پولومينيرو ۽ ھي ھڪ ٻئي سان تمام گھڻي محبت ڪندا ھئا جنھن جي خبر ھن جي پيءَ کي خبر پئجي وئي ھئي ۽ ھُو قتل جو الزام پنھنجي پيءِ تي ۽ پنھنجي دوست تي لڳائي ٿي ائين انھن ٻنھي سپاھين جانچ پوري ٿئي ٿي پر اڳيان ڪھاڻي ھڪ نئون موڙ کائي ٿي تہ ڪرنل مئنڍريو ٻنھي سپاھين سان ملاقات ڪري ٿو انھن کي ھڪ نئين ڪھاڻي ٻڌائي ٿو تہ منھنجي ڌيءَ نفسياتي مريض آھي جيڪا ھر روز مون تي نوان الزام لڳائندي رھندي آھي ايتري قدر جو ھُو مون تي جنسي تشدد جو بہ الزام لڳائندي رھي آھي ۽ توھان جي موڪليل اعلي عملدارن کي رپورٽ مون کي ڪٿي جوبہ ڪونہ ڇڏيندي اصل ڪلاڪار جو قتل مون نہ پر منھنجي ڌيءَ جي دوست ڪيو آھي ۽ ھُن تي تشدد بہ ان ڪيو آھي ان کانپوءِ ڪرنل مئنڍريو پاڻ خودڪشي ڪري پنھنجي ڌيءَ جو قتل ڪري ڇڏي ٿو ائين ان ڪھاڻي جو انت ٿئي پر پيرو جي ماڻھن ۾ اھو چوٻول ھوندو آھي تہ ڪلاڪار جي قتل ۾ وڏيون مڇيون، ملوث آھن ۽ تنھن ڪري ڪرنل ۽ ان جي ڌيءَ کي بہ انھن وڏين مڇين قتل ڪيو آھي تنھن ڪري پئلومينو مينرو جي قتل سان انصاف ناممڪن آھي ائين انھن قاتل جي ڳولا ڪندڙ سپاھين ليوٽيما ۽ ڪئپٽن سلوا جي اعلي عملدارن طرفان پروموشن ٿيڻ بدران ڪنھن ڏورانھن علائقن ۾ بدلي ڪيو وڃي ٿو ۽ ڪلاڪار جو قتل اڃا تائين ڳجھ رھجي وڃي ٿو ائين ھن ناول جو انت اچي ٿو .
جئين تہ ليکڪ ماريوورگاس لوسا ھڪ ترقي پسنڌ ۽ لبرل ليکڪ آھي ھن جو ھڪ سياسي پس منظر بہ ھو ھُو پنھنجي ملڪ جي سياسي سرگرمي بہ حصو وٺندو رھندو ھو ھو شروعاتي زماني ۾ فيڍرل ڪاسترو جي سياسي نظام کان متاثر ۽ ان جو حمايتي بہ ھو تنھن ڪري ھُو پنھنجي لکڻين ۾ پيروءَ جي اسٽيبشمينٽ ۽ ملٽري جي پاليسين تي تنقيد ڪندو رھي ٿو جنھن جو مثال ٻين لکڻين سان گڏوگڏ ھي ناول بہ آھي جنھن ۾ ھن پيروءَ جي سياسي سماجي حالتن جو ڇيد ڪيو آھي ھن ناول ۾ ليکڪ پيرو جي حڪومت سان لاڳاپيل اعلي عملدارن جي عياشين کي وائکو ڪيو آھي ھن ناول ۾ ليکڪ طبقاتي سوال کي پڻ کنيو آھي جنھن ۾ جڏھن ھيٺين طبقي جو مرد جڏھن مٿئين طبقي جي عورت سان محبت ڪري ٿو تہ ان جو انجام ڪلاڪار جھڙو ٿئي ٿو ۽ ھن ناول ۾ اھو پڻ ڏيکاري ٿو تہ مٿئين طبقو پاڻ کي اُتم سمجھي ٿو ۽ مٿيئن طبقي جي ڪيل نااصافين جو ڪوبہ ازالو نٿو ٿئي غريب ھر ملڪ ۾ ويچارو، بي وس ئي آھي ناول ۾ ليکڪ ان نقطي کي کنيو آھي تہ جن ملڪن ۾ قانون جي حڪمراني ناھي ھوندي جتي غربت ۽ بدحالي ھوندي اتي اھڙا ڏوھ ٿين ٿا ماڻھو پنھنجيون خوشيون شراب خانن ۽ جنس بي راھ روي ۾ ڳولين ٿا جئين ھن ناول ۾ پيرو جي سماجي حالتن کي ڏيکاريو آھي . ناول ۾ ليکڪ جنسي ھراسمينٽ واري نقطي کي پڻ کنيو آھي تہ جيڪو ٿورو بہ طاقتور آھي ان وٽ ڪابہ تھذيب ناھي اھو ڪنھن کي بہ حراس ڪري سگھي ٿو،چاھي اھا ڌي ڇونہ ھجي جئين ھن جي ناول جو ڪردار ڪرنل مئنڍريو تي اھو الزام ھو يا وري قاتل جي ڳولا ڪندڙ سپاھي ليفٽينٽ سلوا ھوٽل ۾ ڪم ڪندڙ نوڪرياڻي کي تنگ ڪندو ھو ۽ ليکڪ اھو پڻ ڏيکاري ٿو تہ جيڪڏھن عورت مڙسي ڪري تہ ڪيپٽن جھڙن جي حراسمينٽ سا ن ڀرپور مقابلو ڪري سگھي ٿي جئين ان نوڪرياڻي ڪيو .ھن ناول جي ھڪ منفرد ڳالھ اھا آھي ليکڪ ڪردارن جي آسپاس ۾ رنما ٿيندڙ لقائن ۽ واقعن جي ڀرپور منظرنگاري ڪئي آھي جنھن ڪري ناول پڙھڻ ۾ وڌيڪ دلچسپ لڳي ٿو .