جنت جي حور (ڪهاڻي)
ڪمسنيءَ جو بي نياز معصوم ۽ خوشين سان پر زمانو تيزيءَ سان گذري ويو. عزيز ۽ صفيه هينئر جواني جي طبقي تي پير رکي چڪا هئا. عزيز سهڻو، شوخ مزاج، بدن ۾ ڀريل ۽ قد جو پورو نوجوان هو، پر صفيه هڪ معمولي صورت جي ڇوڪري هئي. بدن جي ضعيف، رنگ جي سانوري ۽ قد جي ڊگهي. پر سندس سانوري چهري تي هڪ مخصوص انداز جي چمڪ ۽ معصوميت هئي. سندس طبيعت بلڪل ماٺيڻي ۽ حليم هئي، پر عزيز جي نظر ۾ صفيه کانسواءِ دنيا ۾ ڄڻ ته ٻي ڪابه عورت خدا دنيا ۾ خلقي ئي ڪانه هئي، هن ڪڏهن به ٻي ڪنهن به عورت ڏانهن اک کڻي نه ڏٺو هو. پوءِ چاهي هو ڪيتري به حسين ۽ چالاڪ ڇو نه هجي. ننڍپڻ کان وٺي قدرت هن جي دل اندر صفيه جي صورت اڪري ڇڏي هئي ۽ جيئن جيئن وقت گذرندو ٿي ويو، تيئن تيئن هو صرف هن ديويءَ جي پوجا ۾ ئي مگن رهندو رهيو. صفيه جو به اهو ئي حال هو. ٻنهي دل اندر پاڻ سان واعدو ڪري ڇڏيو هو ته زندگيءَ ڀر هڪ ٻئي جو ساٿ نه ڇڏيندا.
مئٽرڪ پاس ڪري عزيز اعليٰ تعليم وٺڻ خاطر ڪراچيءَ روانو ٿيو. صفيه کان موڪلائڻ وقت کيس بي انتها رنج ٿيو، پر ڪراچيءَ پهچڻ شرط هو پنهنجي پڙهڻ وغيره ۾ لڳي ويو. خط و ڪتابت جو دور هميشه جاري رهيو. وڏي شهر ۾ دل بهلائڻ جا انيڪ طريقا آهن، پر عزيز کي جيڪو فرصت جو وقت ملندو هو، سو صفيه جي ياد ۾ گذاريندو هو. ڏينهون ڏينهن کيس ائين محسوس ٿيندو ويو ته صفيه سان کيس زياده محبت ٿيندي ٿي وڃي ۽ هن کي محسوس ٿيڻ لڳو ته صفيه هن جي زندگيءَ جو اهم جزو ٿي چڪي هئي. جيئن ئي وئڪيشن ملندي هئي، تڏهن هو امنگن سان ڀرپور انيڪ قسمن جا تحفا وٺي ڳوٺ روانو ٿيندو هو ۽ پهريائين پهريائين صفيه وٽ ويندو هو، صفيه هي عجيب و غريب چيزيون ڏسي ڏاڍو خوش ٿيندي هئي، پر انهن سڀني کان وڌيڪ خوشي کيس عزيز جي ملڻ جي ٿيندي هئي.
وقت گذرندي وارو نٿو ڪري، ڇهن سالن اندر عزيز ايم. اي، ايل. ايل. بي پاس ڪري ڳوٺ واپس وريو. سندس دل ۾ هزارهان امنگن ۽ خواهشن جون ڇوليون ڇلي رهيون هيون. انهن مان مکيه هيءَ هئي ته هينئر زندگيءَ جو نئون دور شروع ٿيندو ۽ ننڍپڻ جو ساٿي هميشه لاءِ سندس ٿي ويندو. هن هينئر پنهنجي دل جو راز صفيه سان ظاهر ڪيو. هيءَ ڳالهه سندس مامي جي ڌيان تي پڻ آندي ويئي. هن صفيه ۽ عزيز جي محبت جو ذڪر اڳ به ٻڌو هو، پر سمجهيائين ته هو ٻار آهي ۽ وڏو ٿيندو ته پاڻيهي اهو خيال بدلجي ويندس، پر هيڪر ارادو اڳي کان وڌيڪ مضبوط ڏسي وائڙو ٿي ويو. هن عزيز کي سمجهائڻ جي ڪوشش ڪئي۽ ٻين مٽن مائٽن ۽ دوستن جي معرفت کيس چورايو ته هو سندس ڌيءَ حسينه سان شادي ڪري، پر عزيز ائين ڪيئن ٿي ڪري سگهيو؟ جيڪڏهن سڄي دنيا پنهنجو زور هڪ طرف لڳائي ته به عزيز پنهنجي ارادي کان هٽڻ وارو نه هو. سندس مامو سمجهي ويو ته انهن ڳالهين مان ڪجهه به نه ورندو. اتفاقاٰ نوڪريءَ جي ڪوشش ۾ عزيز کي ڪجهه عرصي لاءِ ڳوٺ کان ٻاهر وڃڻو پيو. سندس مامي سٺو موقعو سمجهي صفيه جي شادي زوريءَ هڪ غريب ۽ پوڙهي سان ڪرائي ڇڏي. ويچاري صفيه روئندي رهي. گهڻي ڪوشش ڪيائين ته عزيز کي آگاهه ڪري. هڪ بي پناهه بي يارو مددگار عورت ڳوٺ جي رئيس خلاف قدم کڻڻ جي جرئت ڪيئن ٿي ڪري سگهي.
عزيز نوڪريءَ جو حڪم وٺي پنهنجي ڳوٺ واپس آيو. واپس اچڻ سان جيڪي هن ٻڌو، تنهن کيس بيحال ڪري ڇڏيو هن ائين ڪڏهن به نه سوچيو هو ته مونسان اهو ظلم قدرت ڪندي، صفيه جي شادي ۽ سا به موسي جهڙي غريب ۽ 45 ورهين جي شخص سان!
هوڏانهن صفيه ويچاري پنهنجي قسمت تي ڳوڙها ڳاڙيندي، خاموشيءَ ۾ شمع سوزان وانگر ڳرندي رهي. عورت جي مجبوري ۽ مڙد جي ظلم ۽ جبر جي تصوير کي حيرت سان جاچيندي رهي. کيس سمجهه ۾ ئي نٿي آيو ته ڇا ٿيڻو هو ۽ ڇا ٿي ويو.
عزيز هينئر شاديءَ جا خيال لاهي پنهنجي ڪم ۾ رڌل رهڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳو. دنيا هن لاءِ بدلجي چڪي هئي. هينئر هو ساڳيو خوشين سان ڀريل، کلندڙ ۽ ڳالهائيندڙ عزيز نه، بلڪه گنڀير ۽ اداس نوجوان هو. هينئر هن کي صرف زندگيءَ جا چار پهر پورا ڪرڻا هئا، پر سندس مامي آسرو هڏ نه لاٿو هو. هو هر طريقي سان ڪوشش ڪرڻ لڳو ته عزيز کي ڪنهن به طرح پنهنجي ڌيءُ سان شادي ڪرائي. سندس حڪم هو ته سڄي ڳوٺ جا ماڻهو اها ئي ڪوشش ڪن. هڪ غريب عزيز جتي وڃي اتي اها ئي چؤ بچو لڳي پيئي هئي. ٻن سالن جي لڳاتار ڪوشش کانپوءِ کيس سڀني سمجهايو ته جنهن شخص تنهنجي پرورش ڪئي آهي، انهيءَ تي اهو احسان لازمي آهي.
عزيز به ويچار ڪيو ته صفيه کي وسارڻ ۽ پنهنجي غم کي دور ڪرڻ جو ڪو چاڙهو ضرور ڳولهڻ گهرجي. اهي سڀ خيال ڪري هو شادي ڪرڻ تي آماده ٿيو ۽ خوب ڌوم ڌام سان شادي ٿي چڪي، پر شاديءَ کان پوءِ به عزيز جي دل تان صفيه جي تصوير نه مٽجي سگهي. هو گهرو زندگيءَ کي فقط فرض ادائي سمجهندو هو، جنهن مان کيس ڪو لطف يا خوشي حاصل ڪانه ٿيندي هئي.
قدرت کي اڃان به کيس ٻيو رنگ ڏيکارڻو هو. ڄڻ ته هو سندس انهيءَ صبر ۽ بي چينيءَ تي به راضي نه هئي. عزيز جي شاديءَ جي ٻن سالن کان پوءِ صفيه جو خاوند بيمار رهڻ لڳو ۽ ڪجهه عرصي کان پوءِ وري بيوه ٿي چڪي هئي. عزيز تي ڄڻ مصيبتن جو پهاڙ ڪري پيو ۽ هو پنهنجي اٻهري قدم تي سخت پڇتائڻ لڳو ۽ وري ڪجهه عرصو غم جي اتاه ساگر ۾ غوطا کائڻ لڳو. آهستي آهستي هو وري صفيه جي گهر اچڻ وڃڻ لڳو ۽ سندس عجيب حالت ڏسي بيتاب رهڻ لڳو. آخر هن هڪ ڏينهن صفيه اڳيان پنهنجو دلي راز ظاهر ڪيو ته هوءَ ساڻس شادي ڪري. جڏهن به عزيز ڳوٺ ايندو هو ته صفيه وٽ اهائي التجا کڻي ويندو هو، پر صفيه ائين ڪيئن ٿي ڪري سگهي؟ هن لاءِ اها ڳالهه به برداشت ڪرڻ کان ٻاهر هئي ته هڪ عورت ٿي ڪري هُوءَ ڪنهن ٻيءَ عورت سان ظلم ڪري؟ ساڻس ظلم ٿي چڪو هو، پر هن کان اهو گوارا نه ٿي سگهيو ته ڪنهن ٻيءَ عورت سان به ظلم ڪيو وڃي. عزيز گهڻي ڪوشش ڪئي، پر هُوءَ بلڪل نابري واري ويٺي. انهيءَ جدوجهد ۾ 8 سال گذري ويا. عزيز هينئر جج جي اعليٰ عهدي تي پهچي چڪو هو ۽ چئن پٽن جو پيءُ به هو، پر جڏهن به صفيه جي حالت ڏسندو هو ته ماهي بي آب وانگر لڙهندو رهندو هو. صفيه هينئر اڪثر بيمار گذارڻ لڳي ۽ هڪ ڏينهن عزيز کي بلڪ بيحال ڏسي ساڻس شاديءَ جو انجام ڪيائين. انجام ته ڪري ويٺي، پر هزارين خيال سندس دماغ کي پريشان ڪرڻ لڳا. خاص ڪري حسينه جون دانهون ۽ آهون، هوءَ ڪڏهن به برداشت نٿي ڪري سگهي. تندرست ٿيڻ جي بجاءِ سندس حالت ويتر خراب ٿيڻ لڳي. عزيز هزارين حيلا ڪيا ۽ گهڻائي ڊاڪٽر ڳوٺ ۾ آندا، پر صفيه نه تندرست ٿيڻ واري هئي، سا نه ٿي. هڪ ته هميشه کان ضعيف، ٻيو ايتريون مصيبتون سٺيون هئائين هينئر هن کي ڪابه توفيق نه هئي جو زندگيءَ جو سفر وڌيڪ دير تائين ڪري سگهي. آخر هڪ ڏينهن زندگيءَ جي مصيبتن کان بي نياز ٿي هُوءَ دنيا کي هميشه واسطي الوداع ڪري جنت جي حُور بنجي، عزيز جو انتظار حقيقي ۽ دائمي دنيا ۾ ڪرڻ لڳي.
(ماهوار رسالي ”جاڳرتي“آگسٽ 1958ع تان ورتل)