اسپين، فرانس ۽ اندورا ۾ رولاڪيون
ادي سڪينہ جي هٿن جو تمام لذيذ برنچ کائي اچي لنڊن ليوٽن جي هوائي اڏي تي وقت سان پڳاسين. جھاز ۾ اڃا ڪافي وقت هو سو هيڏانھن هوڏانھن دڪانن تي پئي چڪر ڏناسين. اتي مون ڏٺو تہ سالار کي ڪنھن وڏي عمر جي مائي اچي ڪن ۾ ڪجهہ چيو ۽ سالار پنھنجي فون کيسي ۾ رکندي کليو. مون سالار کان پڇو هيءَ ڪير هئي ۽ ڇا چيائين؟ سالار ٻڌايو تہ اسان جي اسڪول جي ايڊمنسٽريشن ۾ آهي، ۽ ڪن ۾ اچي چيائين تہ هتي بہ موبائيل جي پچر نہ ٿو ڇڏين، تنھن تي اسان سڀ ڏاڍو کلياسين. اها مائي پنھنجي خاندان سان گڏ اسپين جي ڪنھن سياحتي ٻيٽ ڏانھن وڃي رهي هئي.
خير سان ايزي جيٽ جي جھاز پنھنجي مقرر وقت تي لنڊن مان بارسلونا وڃڻ لاءِ اڏام ڀري. جھاز ۾ تقريبن گهڻائي گورن مسافرن جي هئي. سفر تقريبن اڍائي ٽن ڪلاڪن جو هو ۽ مقرر وقت تي جھاز بارسلونا جي هوائي اڏي تي اچي لٿو. آٽو ميٽيڊ يعني خودڪار يا اي گيٽس بارڊر ڪنٽرول سسٽم جي سھولت جي ڪري ماڻھو جلد هوائي اڏي کان ٻاهر اچي ٿو وڃي. سو اسان بہ اهي اي گيٽس استعمال ڪري، اچي شھر وڃڻ واري بس جي اڏي تي پھتاسين. ٽڪيٽ بس جي ڊرائيور کان ئي ورتي سين. اسان کي بس جي آخري اسٽاپ پلازا / پلاڪا دي ڪاتالونيا جي چونڪ تي ئي لھڻو هو، سو بي فڪرا ٿي بارسلونا جي اوسي پاسي ۽ شھر جون رونقون ڏسڻ شروع ڪيونسين. بس جيئن جيئن شھرطرف اندر ويندي رهي، تيئن تيئن بارسلونا شھر جون رونقون ظاهر ٿينديون ويون ۽ اسان کي ائين لڳو ڄڻ هي خوبصورت شھر اسان کي ڀلي ڪار ڪندو هجي، هر پاسي سياح پئي نظر آيا، شھر ۾ تمام گهڻي رونق لڳي پئي هئي. بس اسان کي تقريبن اڌ مني ڪلاڪ ۾ بارسلونا جي مشھور چونڪ پلازا دي ڪاتالونيا تي اچي لاٿو.
پلازا دي ڪاتالونيا بارسلونا ۾ تمام گهڻو مشھور هڪ تمام وڏو ۽ مک چونڪ آهي، جتي هر وقت وڏي رونق لڳي پئي هوندي آهي، هر پاسي سياح ۽ اصل رهاڪو پيا نظر ايندا. هڪ تمام خوبصورت ڦوهاري جي چوڌاري انتھائي سھڻيون عمارتون نظر اچن ٿيون، جيڪي فن تعمير جو هڪ اعلي نمونو آهن ۽ سھڻو ڏيک ڏين ٿيون. هن چونڪ کي بارسلونا جي دل پڻ ڪوٺيو وڃي ٿو. هتي وڏين برانڊڊ ڪمپنين جا دڪان، بسن جا اڏا، زمين اندر هلندڙ ريل جون ويجهيون اسٽيشنون، کاڌي پيتي جا ريسٽورنٽ، ڪيفيٽيريا، پيسن جي مٽا سٽا جا دڪان، بار ۽ ڪبوتر جام نظر ايندا. مطلب تہ پھريون دفعو ايندڙ ماڻھو کي هتي جو ماحول وڻندو ۽ کيس سٺو محسوس ٿيندو. هي چونڪ ۽ هن جي ڀرسان واري جڳ مشھور لارامبلا اسٽريٽ چورن جي جنت ۽ آماجگاھہ پڻ آهي، سو هر وقت اکيون کليل رکڻ گهرجن.
بھرحال اسان بس مان لھي پنھنجا ٿيلھا سنڀالي ۽ گھليندا اچي ايڊي رومز تي پھتاسين. هي گيسٽ هائوس پلازا دي ڪاتالونيا کان تقريبن هڪ ڪلوميٽر پري ڪيرير ڊي گيرونا روڊ تي واقع هيو. سج لھي چڪو هئو. اسان کي گيسٽ هائوس ۾ چيڪ اِن ڪندي اسي سالن کن جي جرمن مالڪ بارسلونا جي باري ۾ ڪجهہ ضروري هدايتون پڻ ڏيندو رهيو، مثلن تہ پنھنجا پاسپورٽ ضرورت کان سواءِ پاڻ سان هر وقت گڏ نہ رکجو ۽ بھتر آهي تہ هتي پنھنجي ڪمري ۾ ئي رکي وڃجو، ٻيو تہ پنھنجا موبائل فون ۽ ٻٽون سوٽ جي پوئين گيدي (کيسي) ۾ هرگز نہ رکجو، هتي بارسلونا ۾ اهو عام آهي تہ سياحن جا موبائل فون، پرس يا پاسپورٽ بشني ڪڍي ٿا وڃن. جنھن جي ڪري گهمڻ تہ گهمڻ جي ماڳ رهندو ماڻھو هروڀرو پريشان ٿي ٿو وڃي.
اسان سندس ڳالھين کي هانءَ سان هنڊايو، اسان کي گيسٽ هائوس جي باري ۾ ضروري شيون پڻ ٻڌايائين. اسان واري ڪمري ۾ هڪ ڊبل بيڊ ۽ ٻيو وري سنگل بيڊ پيل هيو، ڪمري جي بالڪوني مان ٿورو ٻاهر جو ديدار ڪيوسين تہ ٻاهر روڊ تي ۽ عمارتن جي بالڪونين ۾ وڏي رونق نظر آئي. موسم تمام بھترين هئڻ جي ڪري ماڻھو بالڪونين ۾ ويھي کائڻ ۽ پيئڻ جو مزو وٺي رهيا هئا.
اسان ٿوري دير ۾ تيار ٿي بارسلونا کي گهمڻ شروع ڪيو ۽ ڦري سري وري ان ساڳئي پلازا دي ڪاتالونيا چونڪ تي پھتاسين، هر پاسي وڏي گھما گھمي هئي، ماڻھو تقريبن سڀ ٽي شرٽ ۽ نيڪرن يعني وڏن چڍن ۾ هئا. مون کي هتي گهمندي اسان جي موري جي پاڙي ۽ ننڍي هوندي جي دوست فيروز ميمڻ جو ننڍو ڀاءٌ فدا حسين ميمڻ ياد اچي ويو، جيڪو هن ئي شھر مان ڪجهہ وقت اڳ پنھنجي پڙهائي پوري ڪري وڃي چڪو هو. اسان جي اڳئين منزل وري لا رامبلا اسٽريٽ هئي، جيڪا ڪاتالونيا واري چونڪ کان ئي شروع پَئي ٿي. گهڙڻ سان ئي وات مان نڪري ويو “هل ڇا تہ خلق آ هن گهٽيءَ ۾.”
سوا ڪلو ميٽر ڊگهي لا رامبلا بارسلونا جي واڪنگ اسٽريٽ يعني پنڌ گهمڻ وارن ۾ تمام گهڻي مشھور ۽ معروف آهي. گهٽي جي ٻنھي پاسي ڊگها وڻ ۽ انھن جي هيٺان وري ڪيفيٽيريا، سووينيئر يا تحفن جا دڪان، گلن جا دڪان، ريسٽورينٽ وغيرہ جام آهن. هتي تہ پٽ تي ڪپڙو وڇائي ۽ ان مٿان مختلف قسمن جون شيون رکي بہ ماڻھن روزي پَئي ڪئي. مون ٻڌو هو تہ هتي سنڌين جا بہ ڪافي دڪان آهن پر اسان کي اتي نہ ٻڌڻ ۾ ۽ نہ ئي ڪو سنڌي ڏسڻ ۾ آيو، باقي هن گهٽي ۾ پنجابي، اردو ۽ بنگالي باقاعدي ۽ واضع ٻڌڻ ۾ آئي.
لا رامبلا تي وڏي رش هئي، هر عمر جو ماڻھو هتي نظر اچي پيو، ڪي جوڙا هٿ هٿ ۾ ڏيو تہ ڪي وري اڪيلا، ڪٿي ڇوڪرين جا جٿا، تہ وري ڪٿي نوجوان ڇوڪرَن جا ٽولا نظر آيا پَئي. وڻن کي وڌيڪ سھڻو ڪرڻ لاءِ انھن جي مٿان لائيٽنگ جو بندوبست ٿيل هو. ڪٿي ڪٿي بازيگرن ڪرتب بہ پَئي ڏيکاريا. ڪٿي ڪٿي وري مَقامي ماڻھن جون سائيڪلون بہ بيٺل هيون. ماڻھن جي لاءِ اتي کاڌي سميت پيئڻ جو بہ جوڳو انتظام هئو، ماڻھو پنھنجي پاڻ ۾ گم ۽ مدهوش هئا. ڪيفيٽيريا ۽ ريسٽورنٽ وارن جي اها ڪوشش هئي تہ هو وڌ کان وڌ گراهڪن کي پاڻ طرف ڇڪي وٺي اچن.
اسان آهستي آهستي اڳتي وڌندا رهياسين ۽ لا رامبلا جي آخر ۾ اچي ڪرسٽوفر ڪولمبس جي سٺ فوٽ ڊگهي يادگار وٽ پھتاسين، پر ان کان بہ اڳتي رونق لڳي پئي هئي، سو سوچيوسين تہ ٿورو اڃا اڳتي هلي ڏسجي تہ ڇا آهي. ٿورو اڳتي هلڻ کان پوءِ وري پاڻي تي ٺھيل ڪاٺ جي پل نظر آئي، جنھن کي رامبلا دي مار سڏين ٿا، اتي بہ ڪافي گهورڙيا هئا جن مختلف قسم جو سامان پي وڪيو، ڪافي پاڪستاني بہ انھن ۾ هئا. هن پل تان آس پاس جي بندرگاھہ جو نظارو انتھائي خوبصورت هئو. هتي هوا ۾ پاڻي جي ڪري ٿڌڪار محسوس ٿيو. هن پل کي پار ڪري اسان وڃي مريميگنم نالي هڪ وڏي شاپنگ مال ۾ پھتاسين، هي زمين جو ٽڪرويا ٻيٽ اصل ۾ سمنڊ کان رِيڪليم يعني سمنڊ جي پاڻي ۾ مٽي، پٿر وغيرہ وجهي حاصل ڪيو ويو آهي، جتي پوءِ وري اهو ايڏو وڏو شاپنگ مال، بارسلونا ايڪائريم (مڇي گهر) ماڻھن جي واندڪائي ۾ ويھڻ جون جايون، ڪيفيٽيريا ۽ ريسٽورنٽ ٺاهيا ويا آهن. هتي نوجوان ڇوڪرَن ۽ ڇوڪرين سگريٽن جا سوٽا پي هنيا، هڪ ٻہ پاڻي جا وڏا جھاز بہ لنگرانداز ٿيل هئا.
ان ٻيٽ تي ڪافي وقت گذارڻ کان پوءِ اسان ساڳئي رستي يعني لا رامبلا تي واپس ورڻ شروع ڪيو. گيسٽ هائوس ۾ چانھہ ڪافي جو بندوبست تہ هو، اسان رڳو صبح جي ناشتي لاءِ لا رامبلا اسٽريٽ تان ئي هڪ سپر مارڪيٽ تان سامان ورتو. آس پاس ٻيا بہ ڪجهہ چوراها نظر آيا جن تي سراسري نظر وجهندا اڳتي وڌندا رهياسين ۽ آس پاس جي ريسٽورنٽس تي بہ نظر ڊوڙائيندا رهياسين تہ رات جو پيٽ پوڄا ڪٿي ڪجي ۽ ڦري سري اچي هڪ ٽرڪش ريسٽورنٽ تي ويٺاسين. پيٽ پوڄا کان پوءِ وري هڪ ڀيرو ٻيھر توانائي بحال ٿي وئي ۽ اسان وري هلڻ شروع ڪيو ۽ هلندا هلندا اچي وري هڪ ڀيرو ٻيھر پلازا دي ڪاتالونيا اسڪوائرتي پھتاسين.
هتان هاڻي يا تہ اسان گيسٽ هائوس واپس وڃو يا اڃا بہ ٿورو هيڏانھن هوڏانھن جو چڪر هڻون. سو مون، معز ۽ سالار کان پڇو تہ ڇا ارادو آهي، واپس هلون يا اڃا ٿورو گهمون؟ ٻنھي خيال ڏيکاريو تہ اڃا ٿورو گهمون ٿا. اتي لڳي ائين پيو تہ ماڻھو هاڻي ٻاهر نڪري رهيا هجن، رش ۽ رونق وڌندي پئي وئي. بھر حال، اسان گيسٽ هائوس واري پاسي ويندڙ روڊ طرف مڙڻ بجاءِ سڌو پاسيج ڊي گراسيا روڊ تي ئي اڳتي وڌندا رهياسين، ۽ هيڏانھن هوڏانھن چڪر هڻندا، مختلف بين الاقوامي برانڊن جا دڪان ڏسندا ۽ انھي ئي روڊ تي موجود مشھور ڪاسا باتيو تائين پھچي وياسين، هن ئي روڊ تي ٻيا بہ ڪجهہ مشھور ۽ تاريخي ڪاسا آهن، (ڪاسا معني گهر يا اپارٽمينٽ) جن جي شايد ڪا تاريخي حيثيت هجي.
ڪاسا باتيو جي سامھون روڊ جي ٻئي پاسي مئڪڊونلڊ تان مون چانھہ ورتي ۽ معز ۽ سالار آئس ڪريم ۽ پوءِ اسان اتان هاڻي واپس گيسٽ هائوس وڃڻ لاءِ موٽ کاڌي. کلندا مشڪري مذاق ڪندا اسان واپس گيسٽ هائوس واري روڊ تي جيئن جيئن اڳتي وڌندا وياسين تہ پھريان ٿوري رش نظر آئي ۽ پوءِ ٿورو غور ڪيو تہ چوڌاري دونھون هو، ۽ ڪجهہ ماڻھو هيڏي هوڏي ڀڄندا نظر آيا، سو اسان بہ اڳتي وڌڻ بجاءِ وري پوئتي ٿياسين ۽ تڪڙا تڪڙا هلندا واپس مين روڊ تي پھچي وياسين، ۽ مون سوچو تہ واپس مئڪڊونلڊ ۾ ٿا وڃون. اتي تمام گهڻا مختلف خيال ذهن ۾ اڀرڻ شروع ٿي ويا، تہ الائي ڪو دهشتگردي جو واقعو ٿيو آهي، الائي تہ ڇاهي. بھرحال مون جو ماڻھن جا هجوم هيڏانھن هوڏانھن ڀڄندي ڏٺا تہ پوءِ مون سوچيو تہ مئڪڊونلڊ پري ٿي ويندو، آس پاس ئي ڪا محفوظ جاءِ ڳولھجي جتي ماڻھو ٿورو انتظار ڪري تہ آخر ٿيو ڇاهي؟
جيئن جيئن اڳتي وڌياسين تہ اتي لوهي شيخن جو دروازو نظر آيو ۽ ان جي مٿان هڪ ال نيسيونال جو بورڊ نظر آيو، جنھن جي معني آهي، آل نيشنل يا قومي. مون معز ۽ سالار کي چيو تہ في الحال ايڏانھن ٿا اندر هلون. جيئن جيئن اندر وياسين تہ اتي وري ٻيا ٻہ وڏا لوهي شيخن جا دروازا هئا ۽ ڪجهہ گيٽ ڪيپرس موجود هئا. انھن اسان کي ڏسي در بند ڪرڻ جو سوچيو، جو انھن جا هٿ در طرف ويا پر مون اتي ڇھين حس جو استعمال ڪندي ان مھل ئي معز ۽ سالار کي يڪدم چيو تہ نارمل رهو ۽ هنن گلن جي سامھون بيھو تہ آءَ اوهان جا هتي فوٽو ٿو ڪڍان ائين ڪرڻ سان انھن گيٽ ڪيپرس کي اهو مئسيج ويو تہ اسان ڪنھن خوف کان هن طرف نہ پرعام رواجي سياح جي حيثيت سان هن طرف وڌي آيا آهيون، ۽ جڏهن معز ۽ سالار فوٽو ڪڍائڻ لاءِ پوز ڏنو تہ انھن گيٽ ڪيپرس جا هٿ دروازي تا پاڻ ئي هٽي ويا، انھن کي خبر هئي تہ ٻاهر ڪا گڙ ٻڙ آهي ۽ ماڻھو ڀڄ ڀڄان ۽ خوف ۾ هتي اندر داخل ٿي سگهن ٿا سو هو تيار بيٺا ها ۽ جيئن انھن اسان کي ڏٺو تہ انھن کي شق ٿيو تہ اسان بہ شايد خوف کان اندر داخل ٿيا آهيون پر جڏهن آءُ سندن باڊي لئنگويج سمجهي ۽ معز ۽ سالار کي يڪدم فوٽو لاءِ چيو تہ گيٽ ڪيپرن اهو ئي سمجيو تہ اسان پنھنجي ليکي ائين ئي هتي داخل ٿيا آهيون.
اسان ٻہ چار فوٽو ڪڍي اندر مس ٿياسين تہ پويان جيئن ئي ڀڄندڙ ماڻھو اتي پھتا تہ گيٽ ڪيپرن تمام جلدي ۽ ڦڙتيءَ سان سڀ دروازا بند ڪري ڇڏيا ۽ اسان اندر داخل ٿي وياسين. اندر داخل ٿياسين تہ اتي ماحول ئي ٻيو هجي، انتھائي لگزري قسم جو فوڊ ڪورٽ هو جتي هر شئي موجود هئي ۽ اندر موجود ماڻھن کي ڪا پرواھہ ئي ڪانہ هئي يا ڪا خبر ئي ڪانہ هئي تہ ٻاهر ڇا پيو ٿئي ۽ انھن ماڻھن طعام، جام ۽ موسيقي جو مزو پئي ورتو.
منھنجي ذهن ۾ عجيب وسوسا پي آيا، معز وري وڏي تجسس ۾ هو تہ هلي ڏسون تہ آخر اتي ٿئي ڇا پيو؟ سالار اتي ٽئيٽر تي بارسلونا جو ٽرينڊ چيڪ ڪيو تہ خبر پئي تہ اتي ڪو ڪاتالونيا جي آزادي پسند تحريڪ جو ڪو جلوس هو ۽ انھن کي ڇڙ وڇڙ ڪرڻ لاءِ پوليس انھن تي ٽيئر گيس هلائي هئي. اسان اتي اڌ ڪلاڪ کن انتظار ڪري پوءِ ساڳئي رستي سان واپس گيسٽ هائوس پھچي وياسين.
ٻئي ڏينھن صبح جو سوير آءُ جڏهن رڌڻي مان چانھہ ٺاهي واپس پنھنجي ڪمري ۾ پئي ويس تہ گيسٽ هائوس جي جرمن مالڪ تي اک پئجي وئي جيڪو پنھنجي آفيس جي ڪمپيوٽر تي ڪو ڪم ڪري رهيو هيو يا ڪا اخبار پڙهي رهيو هيو، مون کيڪاري چيو مانس تہ هتي بارسلونا ۾ ڪا گڙٻڙ هلي رهي آهي ڇا ۽ کائنس رات واري واقعي بابت معلومات وٺڻ جي ڪوشش ڪئي، هن کلي ۽ هٿ جي آڱرين تي پيسن جو اشارو ڪندي چيو تہ سڀني کي پيسا کپن سو گهٻرائڻ جي ضرورت ناهي، مزي سان گهمو ڦرو.
مون واپس ورندي سوچيو تہ جتي بہ ظلم هوندو، وسيلن جي ڦرلٽ هوندي، مَقامي ٻوليءَ جي ختم ٿيڻ جو خطرو هوندو، حد کان وڌيڪ ڌارين جي آبادڪاري هوندي، جتي ڊيموگرافي تبديل ٿيڻ جو خدشو ٿي پوي تہ پوءِ اتي زندھہ قومون روڊن تي ٽيئر گيس ۽ گولين جي سامھون اچڻ کان بہ ناهن گهبرائينديون، ۽ اهي ٽيئر گيس ۽ گولين جي سامھون ايندڙ قومن جا هيرا هوندا آهن، جن جو فيصلو تاريخ ڪندي ۽ انھن تي گوليون يا ٽيئر گيس هلائڻ وارا تاريخ ۾ ڀاڙيا ۽ غليظ قرار ڏنا ويندا.
جرمن هڪ دفعو وري تاڪيد ڪئي تہ پاسپورٽ ڪوشش ڪري نہ کڻي وڃجو ۽ فون ۽ والٽ پينٽ يا شارٽ جي اڳئين کيسن ۾ رکجو. مون هاڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيندي دل ۾ سوچيو تہ چاچا اسان سنڌين جو تہ هن مھل تائين الائي ڇا ڇا نڪري ويو آهي ۽ ڪڍڻ وارا ڪجهہ بشني پنھنجا آهن تہ ڪجهہ پراوا، ۽ اهي سڀ بشني تاريخ ۾ ڏاڍا ذليل ۽ خوار ٿيندا.
ناشتو پاڻي ڪري، تيار ٿي ٻاهر نڪتاسين. بارسلونا جي موسم تمام بھترين هئي، هر پاسي گھما گھمي هئي، سياح ۽ سندن هٿن ۾ شھر جو نقشو ۽ ٻيون سياحتي گائيڊز هيون. اسان جو پروگرام هو تہ اڄ ڪوشش ڪري گهڻي کان گهڻو پنڌ بارسلونا کي گهمڻو آهي. معز ۽ سالار کي مون چيو تہ پنھنجين فونن تي جي پي ايس کي فالو ڪندا هلجو. سڀ کان پھريان اسان ڪيرير پالائو ڊي لا ميوزيڪا گهٽي ۾ ايڪسپلور ڪاتالونيا جي سياحتي اداري جي آفيس ۽ اها جاءِ ڏسڻ وياسين جتي اسان کي ٻئي ڏينھن صبح جو سوير بڪ ڪيل ٽرپ لاءِ پھچڻو هو. اها آفيس گيسٽ هائوس کان تقريبن سوا ڪلو ميٽرجي پنڌ تي هئي، آفيس ۾ پھچي پڪ ڪئي ۽ ان کان پوءِ مختلف رستن تان ٿيندا وري اچي پاسيج ڊي گراسيا روڊ تي پھتاسين، جتي اسان کي اهي مشھور ڪاسا يعني گهر ڏينھن جي روشني ۾ ڏسڻا ها، اتي جيئن پھتاسين تہ اتي وري ڪاتالونيا جي آزادي جي تحريڪ وارا هزارن جي تعداد ۾ موجود هئا، اتي شايد موسيقي بہ هلي پئي ۽ سڀني کي سندن جهنڊا هٿن ۾ ۽ پٺي جي چوڌاري ويڙهيل هئا. ماڻھو مڪمل چارج هئا. پر پوليس بلڪل نظر نہ آئي.
منھنجو خيال هو تہ هتان جلد اهي خوبصورت گهر ڏسي نڪرڻ جي ڪجي ڇاڪاڻ تہ ڪجهہ بہ ٿي پئي سگهيو. رات وارو منظر اڃا اسان کي ياد هئو. مزي جي ڳالھہ تہ هڪ پاسي اتي احتجاج بہ جاري هو تہ ٻئي پاسي سياحن تاريخي جايون ڏسي انھن جو مزو بہ ورتو پئي. خوف واري صورتحال نظر نہ آئي. اسان اتي آس پاس هڪ دفعو وري ڪاسا باتيو، ڪاسا اماتير، ڪاسا ميلا ايلا پيدريرا ڏسندا بارسلونا جي تاريخي هنڌ ۽ اتان جي لينڊ مارڪ لا ساگرادا فيميليا طرف رخ ڪيوسين، جيڪو هتان کان تقريبن ڏيڍ يا ٻہ ڪلو ميٽر پري هئو. لا ساگرادا فيميليا هڪ بيسيليڪا آهي، جنھن جو درجو عيسائيت ۾ شايد گرجا گهر کان وڏو آهي. موسم سٺي هجي تہ پوءِ پنڌ گهمڻ جو بہ واقعي پنھنجو مزو آهي. اسان هلندا گهمندا ڦرندا فوٽو ڪڍندا اچي لا ساگرادا فيميليا پھتاسين.
لا ساگرادا فيميليا گذريل ڏيڍ سئو سالن کان اڏاوت جي عمل مان گذري رهيو آهي ، جنھن جي اڏاوت 1882ع ۾ شروع ٿي ۽ جيڪا خبر ناهي تہ ڪڏهن مڪمل ٿيندي؟ ۽ جڏهن مڪمل ٿيندي تہ اهو دنيا جو اوچي ۾ اوچو چرچ هوندو. ڪن جو خيال آهي تہ اڏاوت گهڻي قدر 2026ع ۾ مڪمل ٿيڻ جو امڪان آهي. هي يونيسڪو ورلڊ هيريٽيج سائيٽ پڻ ڊڪليئر ڪيل آهي. ذري گهٽ پنج ملين سياح هر سال هن کي ڏسڻ ايندا آهن، پر گهڻائي اندر ناهي ويندي ۽ رڳو ٻاهران ڏسي اڳتي وڌندا ويندا آهن ۽ اسان بہ انھن مان هئاسين.
لا ساگرادا فيميليا جي آس پاس اڌ منو ڪلاڪ گذارڻ کان پوءِ اسان اتان بارسلونا جي سمنڊ ڪناري ڏي رخ ڪيو، جيڪو هتان تقريبن چار ڪلوميٽر کن پري هو، آهستي آهستي هلندا گهمندا ڦرندا، فوٽو ڪڍندا اچي اتان جي سينڊي بيچ (وارياسي ڪناري) پلاچا ڊي ليوانت بيچ تي پھتاسين، جتي تمام گهڻي رش ۽ گھما گھمي هئي. هونءَ تہ بارسلونا جي سمنڊ جو ڪنارو تمام وڏو آهي، پر ماڻھن جي سھولت لاءِ تقريبن چئن پنجن ڪلوميٽرن ۾ اهڙي قسم جا سينڊي بيچز آهن، جتي ماڻھن جي سھولت لاءِ هر شئي موجود آهي. سمنڊ ڪناري وڏيون’ وڏيون هوٽلون، ريسٽورنٽ، بار، ڪيفيٽيريا، سمنڊ ۾ تڙڳڻ کان پوءِ شاور جي سھولت وغيرہ. لڳي ائين پيو تہ ماڻھو هتي سڄو سڄو ڏينھن گذاريندا هوندا. مايون مرد، ٻار، ڪي سمنڊ ۾ تہ ڪي وري واريءَ تي ستل، ڪي پنھنجين ٻيڙين ۾ مشغول تہ ڪن وري اتي سيلنگ پئي ڪئي، ڪن والي بال بہ کيڏي پئي.
هتي اسان کي هڪ پاڪستاني ڇوڪرو بہ مليو هو جنھن وٽ سياحن کي هيڏانھن هوڏانھن گهمائڻ لاءِ سائيڪل بہ هئي، اسان کي چيائين تہ پنڌ تمام گهڻو اٿو، ويھو تہ اڳتي ڇڏي اچانو، پر اسان ان کي چيو تہ اسان پنڌ ئي گهمڻ نڪتا آهيون ۽ تڪڙ ناهي، مزي مزي سان گهمندا وينداسين ۽ هتي اچڻ جو مقصد بہ گهمڻ ئي آهي.
اسان پلاچا ڊي ليوانت بيچ کان پوءِ پلاچا ڊي لا نووا ماربيلا بيچ، پلاچا ڊي لا ماربيلا بيچ، پلاچا ڊيل بوگاٽيل بيچ، پلاچا ڊي لا نووا ايڪاريا بيچ، پورٽ اولمپڪ بارسلونا کان ٿيندا اچي پلاچا ڊي لا بارسلونا پھتاسين. هي سڄو ڪنارو هئو تہ هڪ ئي لائين ۾ پر مختلف هنڌن تي ان کي مخصوص نالا ڏنل آهن. پلاچا ڊي لا بارسلونا جي ڀرسان گهڻا رهائشي اپارٽمينٽ بہ هئا، جن جي درين مان ٻاهر ڪپڙا سڪڻ لاءِ ٽنگيل هئا. اسان کي اتي ٿوري گرمي بہ لڳي ۽ ساھہ پٽڻ لاءِ آئسڪريم وٺي هڪ جاءِ تي ويھي رهياسين. بھرحال، اتي اسان منجهند جي ماني لاءِ هڪ اڌ ريسٽورنٽ بہ ڏٺا پر سمجهہ ۾ نہ آيا.
اسان اتان کان پوءِ ڦرندا سرندا هڪ ڀيرو وري اچي ساڳي رات واري جاءِ يعني رامبلا دي مارواري ڪاٺ جي پل، ٻيٺ تي ٺھيل مريميگنم شاپنگ مال ۽ لا رامبلا جي آخري ڇيڙي تي ڪرسٽوفر ڪولمبس واري مجسمي ۽ چونڪ تي اچي پھتاسين. صبح کان وٺي پنڌ ئي پنڌ گهمڻ جي ڪري ٿوري ٿڪاوٽ ضرور ٿي پئي هئي، سو توانائي بحال ڪرڻ ۽ پيٽ جي پوڄا ضروري ٿي پئي هئي، سو ان لاءِ اسان وقت وڃائڻ کان بھتر سمجهيو تہ هلي ساڳئي رات واري ٽرڪش ريسٽورنٽ تي ٿا منجهند جي ماني کائون، سو هڪ دفعو وري لا رامبلا تي گهمندا ان ساڳئي ريسٽورنٽ تي پھتاسين. مانجهاندي کان پوءِ اسان هڪ دفعو وري ڪرسٽوفر ڪولمبس واري چوراهي تان ٿيندا اڳتي شھر طرف وڃڻ شروع ڪيو. اسان جي اڳلي منزل پلازا دي اسپانيا هئي، جيڪا هٿان تقريبن اڍائي ٽي ڪلو ميٽر پري هئي .
اسان ٽنھي جي ڪوشش هئي تہ وڌ کان وڌ شين کي ڏسندا ۽ انھن جو مشاهدو ڪندا ۽ انھن کي يادگار جي طور تي ڪيميرا جي اک ۾ پڻ محفوظ ڪندا هلون. لڳي ائين پيو تہ جيڏانھن ٿا وڃون، سياح رڳو اتي ئي آهن. تمام وڏي رونق لڳي پئي هئي. واقعي بہ جيڪي ملڪ سياحن لاءِ موزون آهن، اتي سياح هر سال ملڪ جي اڪانومي ۾ تمام گهڻو پيسو انجيڪٽ ڪري وڃن ٿا. پلازا دي اسپينيا بارسلونا جو هڪ اهم ۽ مصروف چوراهو آهي، هتي آس پاس عمارتون، نيشنل ميوزم آف آرٽ ڪاتالونيا، يادگار، مونتجويڪ ميجڪ ڦوهارو، جرمن پويلين، ايريناز ڊي بارسلونا، پوبلي اسپانيول فن تعمير جو اعلي مثال آهن.
اسان تقريبن چاليھہ پنجاھہ منٽن ۾ اتي پھچي وياسين، اتي آس پاس جي ماحول جو مزو وٺي، نيشنل ميوزم جي پاسي وڌڻ شروع ڪيوسين، جيڪو مٿانھين تي ڪنھن ٽڪري تي هو، ڪٿي ڏاڪڻيون تہ ڪٿي وري ايسڪيليٽر هئي جن جي مدد سان اسان ان جي مک دروازي تي پھچي وياسين. اتي بہ وڏي خلق لٿل هئي، جوڙا جوڙا تہ ڪي وري اڪيلا، ڪي ٻارن سان گڏ، تہ ڪي وري ڪتن سان، هر طرف رونق ئي رونق هئي. ميوزم شايد بند ٿي ويو هو، سڀ ماڻھو ٻاهر ويٺل ها، هٿان لڳي ائين پيو ڄڻ اسان پنھنجي هٿ جي تريءَ تي بارسلونا کي ڏسي رهيا هجون. اتي اسان هڪ ٻئي جا فوٽو پي ڪڍيا تہ هڪ پڪي عمر جي مائي جيڪا ڪنھن ايسٽرن يورپ جي ملڪ جي پي لڳي، اسان وٽ آئي ۽ چيائين تہ جيڪڏهن اوهان چاهيو تہ مان اوهان سڀني جو گڏ فوٽو ڪڍان، اسان چيو نيڪي اور پوڇ پوڇ، ڪيميرا ڏيندي اسان بہ پوز هڻڻ شروع ڪيا. هتي سج تقريبن لھي چڪو هو. اسان بہ ميوزم واري ٽڪري تان لھندا هڪ ڀيرو وري آس پاس جي ماحول جو مزو وٺندا اچي پلازا دي اسپينيا پھتاسين ۽ اتان کان پوءِ وري پلازا دي ڪاتالونيا جو رخ ڪيوسين، جيڪو هتان وري ٻہ ٽي ڪلوميٽر کن پري هئو. هاڻي رات ٿي چڪي هئي پر رونق اڃا وڌندي پي وئي.
پلازا دي ڪاتالونيا تي پھتاسين تہ، پروگرام اهو ٿيو تہ رات جي ماني کائي پوءِ ٿا گيسٽ هائوس تي هلون، ڇاڪاڻ تہ صبح سوير وري بڪ ڪرايل ٽرپ تي هلڻو آهي، سو بھتر آهي تہ هلي آرام ڪجي. ڪاتالونيا اسڪوائر تي معز ۽ سالار جي اک فائيو گائيز ريسٽورنٽ تي پئي، پوءِ اتي ئي رات جو ماني لاءِ اچي ويٺاسين. هن فائيو گائيز ريسٽورنٽ وارن جو وري اهو طريقو آهي تہ جيستائين کاڌو تيار ٿئي تيستائين مفت ۾ بيھيمڱ ويٺا کائو. اتي بيھيمڱ کائيندي مون کي موري جا بيھيمڱ کائڻ جا شوقين ڪجهہ مائٽ ۽ دوست ياد اچي ويا.
ان ڏينھن اسان تقريبن ويھہ ٻاويھہ ڪلوميٽر پنڌ هليا هئاسين، ڪافي ٿڪاوٽ ٿي چڪي هئي، ماني کان پوءِ ارادو اهو ئي هو تہ پيسن جي مٽا سٽا وارن جي آفيس مان ڪجهہ پيسا مٽرائي پوءِ وڃي ٿا گيسٽ هائوس تي آرام ڪيون. پر سائين اڃا ڪٿي، انھن چيو تہ پاسپورٽ ڏسڻ کان سواءِ پيسا نہ ٿا مٽائي سگهون ۽ اسان جا پاسپورٽ تہ گيسٽ هائوس ۾ رکيل هئا، بھرحال هڪ دفعو وري گيسٽ هائوس تي وڃي وري واپس اچڻو پيو. پر اهي سڀ شيون سفر جي سونھن ۾ شامل آهن، انسان جڏهن سفر ڪري ٿو تہ هر وقت نئين تجربي مان گذري ٿو، جنھن جي ڪري انسان جي سوچ ترقي ڪندي رهي ٿي ۽ انسان آئيندي جي سفر لاءِ ڪجهہ نئون سکي ٿو.
ٻئي ڏينھن صبح جو سوير اٿي تيار ٿي مقرر وقت کان ڪجهہ وقت پھريان ئي ڪيرير پالائو ڊي لا ميوزيڪا نالي گهٽي ۾ ايڪسپلور ڪاتالونيا سياحتي اداري جي آفيس اڏو اچي پھتاسين. اسان کان اڳ ۾ اتي هڪ آمريڪن جوڙو ۽ سندن پٽ بيٺا هئا، هو ٿورا مُنجهيل پي لڳا، اسان کي ڏسندي ئي پڇا ڪين تہ اوهان بہ باگا، ايڪس ليس ترمس ۽ اندورا واري ٽرپ لاءِ آيا آهيو؟ اسان کين ٻڌايو تہ ها بلڪل. پوءِ هو ٿورا رليڪس ٿيا ۽ چوڻ لڳا تہ اسان ٿورا پريشان هئاسين تہ الائي صحيح جاءِ تي آيا آهيون الائي نہ؟ اسان کين ٻڌايو تہ ها بلڪل اها ئي جاءِ آهي ۽ اسان ڪالھہ هتي اچي پڪ ڪري ويا هئاسين. پوءِ تہ همراھہ بہ سندس زال کي چوڻ لڳو تہ ڏس اهو طريقو صحيح آهي جو ماڻھو پھريان اچي ڏسي وڃي، اسان هرو ڀرو صبح کان هتي پريشان بيٺا هئاسين. آهستي آهستي ٻيا سياح بہ اچڻ شروع ٿي ويا ۽ تقريبن سڀني جو هڪ ٻئي کان ساڳيو سوال تہ اندورا وڃڻ واري ساڳئي ٽرپ لاءِ هتي بيٺا آهيو؟
اڄ اسان کي اتر اسپين ۾ وچين دور جو ننڍو جابلو ۽ تاريخي شھر باگا، پيرينيز پھاڙن جو انتھائي سھڻو سلسلو، ڏکڻ فرانس جو هڪ ننڍو جابلو شھر ايڪس ليس ترمس ۽ اسپين ۽ فرانس ۽ پيرينيز پھاڙن جي وچ ۾ گهيريل تمام ننڍو ۽ خوبصورت ملڪ اندورا ۽ سندس گادي وارو شھر اندورالاولا گهمڻو هئو.
مسافرن ۾ چوڏهن پندرهن سالن کان وٺي اسي سالن جي عمر جا سياح هئا، گهڻائي آمريڪين ۽ برطانيا جي سياحن جي هئي. جڏهن ڪوسٽر ۾ سفر شروع ٿيو تہ صبح جي هلڪي هلڪي روشني ٿيڻ بہ شروع ٿي. هن سفر جي سونھين ٻڌايو تہ صبح سوير نڪرڻ جا ٻہ مقصد آهن، هڪ تہ سفر وڏو آهي ۽ ٻيو تہ جيڪڏهن دير ڪري نڪربو تہ صبح جو سوير تمام گهڻي رش ٿي ويندي ۽ نڪرندي نڪرندي هرو ڀرو دير ٿي ويندي ۽ گهمڻ لاءِ منصوبو ڪيل جايون رهجي وڃڻ جو خدشو رهي ٿو.
ان کان سواءِ سفر ۽ سڄي ڏينھن جي سرگرمين متعلق ڪافي شيون ٻڌايئين. حقيقت ۾ صبح صبح جو ڪير بہ سونھين جي ڪمينٽري ۾ ڪا خاص ۽ گهڻي دلچسپي نہ پيو وٺي. بارسلونا کان ٿورو ٻاهر نڪتاسين تہ سونھين، هڪ مخصوص علائقي ڏانھن اشارو ڪندي ٻڌايو تہ هن ايريا ۾ فوٽ بال جي وڏن نالي وارن کلاڙين جا وڏا ۽ عاليشان گهر ٺھيل آهن. ڪوسٽر جيئن جيئن بارسلونا کان پري ٿيندو پئي ويو تيئن تيئن قدرتي نظارا پڻ شروع ٿيندا ويا، پر ڪافي ڪوهيڙو پڻ هئو، جنھن ڪري ٿڌ پئي محسوس ٿي. ٿوري دير کان پوءِ اسان محسوس ڪيو تہ تقريبن سڀ سياح ستل هئا. ڪالھوڪي ٿڪاوٽ، رات دير سان سمھڻ ۽ وري صبح جو سوير اٿڻ ۽ مٿان وري جو ڪوسٽر ۾ سڀ سمھي رهيا تہ اسان کي بہ ننڊ جا ڪجهہ جهوٽا آيا. پھاڙن جو خوبصورت سلسلو بہ شروع ٿي ويو هو، ڪٿي ڪٿي پھاڙن ۾ گهيريل پري پري گهر ۽ گرجا گهر بہ نظر اچن پيا. گهرن جي ڇتين ۽ گرجا گهرن جي مينارن تي صبح جي سج جا پھريان ڪرڻا پئجي رهيا ها، ڪٿي ڪٿي پالتو جانور پڻ چرندي نظر آيا، لڳي ائين پيو تہ آس پاس جا ڳوٺ اڃا هاڻي جاڳي رهيا آهن. صبح جو اهو ماحول انتھائي پرسڪون ۽ وڻندڙ هو.
نائين صديءَ ۾ آباد ٿيل انتھائي خوبصورت ڪارڊي رينج جي پھاڙن جي وادي ۾ ٻہ سوا ٻہ هزار آبادي وارو هيءُ باگا شھر بارسلونا کان تقريبن ڪو سئو ڪلو ميٽر پري هئو، اسان جيئن ئي شھر جي ويجهو پھتاسين تہ گائيڊ ٻڌايو تہ هاڻي پاڻ جلد باگا پھچنداسين ۽ هتي پاڻ وٽ ڪلاڪ سوا آهي، جنھن ۾ هي شھر جو چڪر ڏياريندي ان بابت آگاهي ڏيندو ۽ اهو بہ اعلان ڪيائين تہ فلاڻي وقت تي پاڻ هتي ئي هن پارڪنگ ۾ ملنداسين. سڀ کان پھريان تہ شھر جي هڪ ننڍي چوراهي تي وٺي هليو، جتي هڪ ڪيفيٽيريا ۽ هڪ بيڪري هئي، جتان ماڻھن پنھنجي پنھنجي پسند جو ناشتو ورتو، هر شئي تازي ٺھيل هئي، جيئن پاڻ وٽ ننڍن شھرن ۾ صبح جو ماڻھو تازا پاپا، کارا يا ٻئي قسم جا بسڪيٽ وٺڻ ويندا آهن، تہ هتي بہ ائين محسوس ٿيو تہ ماڻھو صبح صبح جو ناشتي پاڻي جو سامان وٺڻ پئي آيا. چند ماڻھن وري ڪيفيٽيريا جي مالڪ مرد ۽ عورت سان ڪچھري بہ پئي ڪئي، ڪافي بہ پئي پيتي ۽ اخبار بہ پئي پڙهي، شايد اخبار جي خبرن تي تبصرو پئي ڪين.
اسان بہ اتان ڪجهہ کائڻ پيئڻ جو سامان ورتو ۽ گائيڊ جي پويان هلڻ شروع ڪيو، جيڪو هن پھاڙي شھر ۾ اسان کي گهمائيندو رهيو ۽ معلومات پڻ ڏيندو رهيو. پٿر جي سرن سان ڪٿي ويڪريون تہ ڪٿي سوڙهيون ۽ هيٺ مٿي ٺھيل گهٽيون ۽ انھن جون ڏاڪڻيون ۽ هر گهٽيءَ جو نالو۽ انھن ۾ بجلي جا گلوب لڳل، گهٽين ۾ مينھن جي پاڻي جي نيڪال لاءِ پڻ جوڳو بندوبست ٿيل هو. صفائي انتھا جي هئي. ڪٿي ڪٿي گهرن جي ڇتين ۾ ڪاٺ جا گارڊر ۽ ٽيئر پڻ نظر آيا.
ڪافي گهرن جي بالڪنين ۾ مختلف گلن جون ڪونڊيون پڻ نظر آيون ۽ ڏاڪڻين تي وري وَليون ۽ ڪٿي ڪٿي وري وڻن جي بنڊن کي وچان کوکلو ڪري ان ۾ مٽي ڀري ان ۾ پڻ مختلف گل ۽ ٻوٽا پوکيل ها، جيڪي ماحول کي انتھائي خوبصورت بڻائي رهيا هئا. اسان پلازا پورڪسڊا چونڪ ڏسڻ کان پوءِ شھر جي وڏي عمارت پراڻو گرجا گهر سينٽ ايسٽيو ڊي باگا گهميو، جنھن جي ڀرسان وري هڪ پھاڙي پاڻي جو نالو گذري ٿو، جيڪو ان جي خوبصورتي ۽ رونق کي وڌائي پيو. وادي ۾ پري موجود گهرن مان ڪٿي ڪٿي صبح سوير وارو دونھون پڻ نڪري رهيو هو، سچ پچ تہ آءُ تہ رڳو ان جي ئي سحر ۾ گم ٿي ويس.
ڪلاڪ سوا باگا ۾ گذارڻ کان پوءِ اسان جي اڳلي منزل فرانس جو هڪ ننڍو شھر ايڪس ليس ٿرمس هو. باگا کان نڪرڻ کان پوءِ پيرينيز پھاڙن جو خوبصورت سلسلو بہ شروع ٿي ويو هو، جيڪو اسپين ۽ فرانس جي وچ ۾ قدرتي بارڊر پڻ ليکيو وڃي ٿو. اصل ۾ اسان جڏهن بارڊر ڪراس ڪيو تہ اسان کي تہ سچ ۾ خبر ئي نہ پئي تہ هاڻي اسان فرانس ۾ داخل ٿي چڪا آهيون پراسان واري گائيڊ اسان جو ان ڳالھہ طرف ڌيان ڇڪايو. پيرينيز پھاڙن جو سلسلو انتھائي سھڻو هو، اک کٽيو وڃي پر پھاڙن جو سلسلو نہ پيو کٽي. هڪ ٻئي جي پٺيان وڏيون وڏيون خوبصورت چوٽيون ٿي نظر آيون. انھن جي وچ ۾ وڻ ۽ وري گهاٽن وڻن جي وچ ۾ ڪٿي انتھائي سھڻا گهر ۽ انھن جي آس پاس پالتو جانورن جا فارم، اتي رهندڙ ڳوٺاڻن جون ڪارون ۽ ٽريڪٽر پڻ نظر پي آيا. سرءَ جي مند جي ڪري وڻن پنھنجو رنگ بدلائڻ شروع ڪري ڇڏيو هو، گهڻائي ڦڪي رنگ جي وڻن جي هئي. مون ايترو قدرتي ماحول ڏسي سوچيو تہ هي ٽرپ هڪ ڏينھن جي ڪرڻ جو نہ پر هتي تہ ماڻھو ڪجهہ گهڻو وقت گذاري ۽ شين جو وڌيڪ ويجهڙائي سان مشاهدو ڪري.
ڪٿي ڪٿي مٿي پھاڙن جي چوٽين تي برف بہ نظر پئي آئي ۽ قدرتي پاڻي جا وهڪرا پڻ تيزي سان وهي رهيا هئا، جن جي مٿان ننڍيون ننڍيون پليون اڏيل هيون. انھن پھاڙن جي هن وادي جي پورٽا واري علاقي جي هڪ ڳوٺ جي تمام ننڍي پر انتھائي خوبصورت برٽنس گيئر نالي هڪ ريلوي اسٽيشن نظر آئي، مون کي اتي ڪوئٽيا ويندي واٽ تي ايندڙ آب گم، مچ ۽ ڪولپور جون خوبصورت ريلوي اسٽيشنون ياد اچي ويون. ايڪس ليس ٿرمس شھر کان ڪجهہ پھريان شھر جي ٻاهران پٿر جي سرن سان ٺھيل ڀت تي ويلز ڊي ايڪس جو بورڊ نظر آيو، جنھن تي هن علائقي ۾ ٿيندڙ مختلف سرگرمين بابت ڄاڻ ڏنل هئي، جن ۾ اسڪينگ، گرم چشمن ۾ وهنجڻ يا پير پسائڻ ۽ ٻيو وري قدرتي ماحول ۾ ٽريڪنگ يا هائيڪنگ ڪرڻ جا نشان لڳل هئا.
پيرينيز پھاڙن جي وادي جي وچ ۾ گهريل ۽ ٽن دريائن اوھہ ييج، ارييج ۽ لوزجي سنگم تي آباد شھر ايڪس ليس ٿرمس ۾ داخل ٿياسين تہ عمارتن جي فن تعمير اسپينش مان ڦري فرينچ ٿي چڪي هئي. ڪوسٽر جيئن ئي پارڪنگ ۾ داخل ٿيو تہ گائيڊ ٻڌايو تہ پاڻ وٽ گهمڻ لاءِ تقريبن ڪلاڪ سوا آهي ۽ گهمي ڦري واپس مقرر وقت تي هتي ئي اچي وڃجو. هي شھر باگا کان وڏو هو. هي شھر اونھاري ۾ قدرتي ماحول ۾ هائيڪنگ لاءِ مشھور آهي ۽ سياري جي سرگرمين ۾ وري هتي اسڪينگ پھرين نمبر تي اچي ٿي. ان کان سواءِ ماڻھو هتي هتان جا قدرتي گرم چشما ڏسڻ ايندا آهن. گهڻا شايد ڪن بيمارين جي علاج لاءِ پڻ اچن ٿا. هن شھر ۾ موجود گرم چشمن جو گرمي پد پيرينيز جي پھاڙن ۾ موجود ٻين گرم چشمن کان وڌيڪ آهي. اهڙي قسم جي گرم چشمن ۾ سلفر هجي ٿو، جيڪي پاڪستان ۾ بہ مختلف جائين تي آهن.
معز، سالار ۽ مون پارڪنگ مان نڪري ٻين سياحن سان گڏ هلڻ شروع ڪيو. روايتي طور تي شھر جي هڪ پاسي گرجا گهر هو ۽ ٻئي پاسي شھر جي بازار ۾ وڃڻ لاءِ گهٽي. لڳي پيو ڪاروباري ماڻھو سياحن جي آمد ڏسي خوش ٿيا. ريسٽورنٽس، ڪيفيٽيريا، بيڪري، کاڌي پيتي جا دڪان، دوائن جي فارميسي ۽ ان کان علاوہ شھر جي هڪ ڪافي وڏي چوڪ تي هڪ گرم چشمي جو ننڍو پول سنگ مرر يا موزائق جي پٿرن سان ٺھيل هو، جنھن جي چوڌاري ماڻھو اتي ويھي يا بيھي، پنھنجا هٿ پير پسائي پي سگهيو. اسان رڳو هٿ پسائي ڏٺا ۽ فوٽو وغيرہ ڪڍيا. ان گرم چشمي جي پول جي آس پاس هڪ وقتي طور تي بازار پڻ لڳل هئي، جتي ڪافي مختلف قسم جو سامان موجود هو. خاص ڪري هٿ سان اڻيل گرم مفلر، هينڊ گلووز، ڪاٺ جو سامان، گلن جا دڪان، فروٽ وغيرہ جا دڪان. اهڙي قسم جون بازارون دڪاندار صبح سوير اچي لڳائيندا آهن ۽ شام ڌاري وري انھن بازارن جو اتي وجود ئي ناهي هوندو، اهڙي قسم جي بازارن کي موسمي يا سيزنل مارڪيٽ بہ چئجي. هن بازار جي ڀرسان هڪ همراھہ ميوزڪ وڄائي ماڻھن کان داد بہ وصول ڪري رهيو هو ۽ پيسا بہ ڪمائي رهيو هو. اسان هتي محسوس ڪيو تہ گل تمام گهڻن قسمن جا ها جيڪي اتي پوکيل تہ هئا ئي پر ان سان گڏوگڏ وڪڻڻ لاءِ پڻ موجود ها. شھر جون گهٽيون پٿر جي سرن سان ٺھيل هيون، ماحول انتھائي صاف سٿرو ۽ وڻندڙ هو.
ان کان پوءِ اسان شھر ۾ هيڏانھن هوڏانھن هلڻ شروع ڪيو، هڪ جاءِ تان درياھہ جي پل پار ڪري ٻئي پاسي ٿوري چڙهائي طرف وڃڻ شروع ڪيوسين. هتي جيڪي درياھہ هو، شايد اهو اوھہ ييج درياھہ هو. هتي درياھہ جو پيٽ ڪو ايڏو وڏو نہ هو، ائين چئي سگهجي ٿو جيئن پاڻ وٽ ڪنھن جبل مان هيٺ وهي ايندڙ تيز پاڻي جو نالوهجي. اسان ان رستي تي ڪافي اڳتي وڃي پارڪ دو تش ۾ ويٺاسين، جتي ٻيا بہ ڪجهہ سياح موجود هئا، ڪجهہ وري اڃا اڳتي هڪ ننڍي پھاڙي چوٽيءَ طرف پئي ويا جتي ڪي وڏا مجسما لڳل هئا. اسان جنھن پارڪ ۾ ويٺا هئاسين اتي پاڻي جو هڪ وڏو تلاءُ يا کڻي چئجي تہ هلڪي رفتار سان وهندڙ وهڪرو هو، جنھن ۾ مڇيون بہ ڪافي تعداد ۾ پئي ڦريون، ۽ اسان کي ڏٺن تہ اسان طرف هلي آيون، اسان ان ۾ ڪجهہ بسڪيٽ وڌا تہ مڇين جو تعداد اڃا بہ وڌي ويو، پوءِ تہ تلاءَ جي جنھن پاسي بہ وياسين ٿي تہ مڇين اسان جو پيڇو پئي ڪيو. هن پارڪ ۾ وڻن مان ٺھيل مجسما، صنوبر ۽ ٻين قسمن جا وڻ، انھن مان ڪجهہ وڻ تہ ڪي صديون پراڻا هئا. آس پاس جي هنن وادين جي ماڻھن جي گهڻي قدر روزگار جو ذريعو يا تہ زمينداري آهي يا چوپايو مال پالڻ ۽ ان سان گڏوگڏ سياحتي سرگرمين سان بہ گهڻا ماڻھو پنھنجو روزگار ڪن ٿا.
بھرحال، ٿوري دير اتي گذاري اسان شھر طرف وري واپس هلڻ شروع ڪيو ۽ پوءِ وري درياھہ جي ڪناري سان هلندا هلندا اڳتي نڪري وياسين. شھر ۾ موجود هڪ ٻہ ٻيون پلون بہ ڪراس ڪيونسين ۽ هڪ دفعو وري اسان درياھہ جي ڪناري سان هلندا رهياسين. هيءُ شايد ساڳيو درياھہ هو الائي تہ ٻيو، پر هتي درياھہ جو پيٽ وڏو هو. انتھائي سھڻو شھر، مٿان وري پيرينيز پھاڙن جو سلسلو، شھر جي چوڌاري پھاڙن ۾ موجود وڻن جو رنگ ڦڪو ٿيڻ شروع ٿي چڪو هو. مون اتي سوچيو تہ هي وادي اڳتي هلي سياري جي مند ۾ برف جي اڇي چادر جو ويس پھريندي. اسان مقرر وقت کان ٿورو اڳ ۾ اچي هڪ ڪيفيٽيريا تي ويٺاسين جتي ٿوري گهڻي پيٽ جي پوڄا ڪئي سين ۽ پوءِ ٻين سياحن سان گڏجي واپس پارڪنگ ۾ ڪوسٽر وٽ اچي وياسين.
هاڻي اسان جي اڳلي منزل انتھائي خوبصورت پيرينيز پھاڙن جي وچ ۾ گهريل لڳ ڀڳ اسي هزارن جي آبادي واري ۽ يورپ جي ڇھون نمبر ننڍي ۾ ننڍي ملڪ اندورا جا منظر ڏسندا ملڪ جي گادي واري شھر اندورا لا ولا پھچڻو هو، جيڪو هتان کان ڪلاڪ سوا جي پنڌ تي هو. اسان هاڻي اصل ۾ ايڪس ليس ٿرمس کان وري هڪ دفعو ڪجهہ واپس اچي پوءِ اندورا واري روڊ سان هلڻ شروع ڪيو. هي اسان جي اصل ۾ بارسلونا لاءِ واپسي هئي پر ٻئي رستي سان جنھن ۾ اسان کي اندورا گهمي اتان اڳتي يعني بارسلونا واپس وڃڻو هو.
ڪجهہ وقت هلڻ کان پوءِ اسان محسوس ڪيو تہ ڪوسٽر هاڻي تمام گهڻي چڙهائي تي وڃي رهيو هو ۽ پھاڙن جي خوبصورتي اڃا کلي واضع ٿيندي پي وئي. اندورا ۽ فرانس جي بارڊر تي پھتاسين تہ اسان جي گائيڊ پڇيو تہ جيڪڏهن ڪنھن کي پنھنجي پاسپورٽ تي يادگيري لاءِ رسمي طور تي اندورا جو ٺپو لڳرائڻو هجي تہ ڀلي اهي پاسپورٽ ڏين، معز، سالار ۽ مون ۽ تقريبن ٻين سڀني پنھنجا پاسپورٽ گائيڊ کي ڏنا. جيستائين گائيڊ پاسپورٽن تي ٺپا هئائڻ ويو اسان اتي ڪوسٽر مان لھي آس پاس پيرينيز جي پھاڙن جي تمام خوبصورت چوٽين ۽ منظرن جو ديدار ڪرڻ لاءِ وياسين ۽ فوٽو گرافي ڪئيسين. سچ پچ تہ اهي منظر وسرڻ جا ناهن. جيئن جيئن ڪوسٽر مٿي چڙهائي تي پيو وڃي تيئن تيئن پھاڙ نکري نروار پئي ٿيا. مون کي اتي پاڪستان جا اتريان علائقا ياد آيا، جتي جيئن جيئن مٿي چڙهائي طرف وڃبو آهي تہ رستا زگ زيگ يا ورن وڪڙن وارا ٿيندا ويندا آهن، هتي بہ ساڳي ڳالھہ هئي.
تقريبن اڌ پنڌ تي وري هڪ جاءِ تي ڪوسٽر بيھاريائون جتان آس پاس جو نظارو تمام بھترين هو، اسان هاڻي تقريبن پھاڙن جي چوٽين کان ڪو ٿورا هيٺ هئاسين، هتي پھاڙن جون چوٽيون واضع نظر اچي رهيون هيون، جن تي برف پڻ هئي، جيڪا شايد رجندي ئي ڪانہ هوندي تہ وري مٿان ٻي پئجي ويندي هوندي. جتي اسان بيٺا هئاسين اتان ڪافي هيٺ تمام خوبصورت اپارٽمينٽس جون عمارتون نظر اچي رهيون هيون، اسان اصل ۾ انھن جي ڀرسان هيٺان ٿي آيا هئاسين پر هتان مٿان کان واقعي نظارو انتھائي سھڻو هئو. هاڻي اتي اسان کي هوا انتھائي تازي محسوس ٿي رهي هئي ۽ موسم بہ پھريان کان ڪجهہ ٿڌي ٿي وئي هئي. اتي بہ اسان کوڙ نظارن جا فوٽو ڪڍيا ۽ مون، معز ۽ سالار بہ ڪافي پوز هڻي فوٽوڪڍرايا. سفر کان پوءِ يادون ئي رهجي وڃن ٿيون، جيڪي ڪڍيل فوٽن جي ذريعي وقت بہ وقت تازيون ڪري سگهجن ٿيون.
اتان وري ڪجهہ دير هلڻ کان پوءِ هڪ جاءِ تي اندورا لا ولا کان ڪجهہ پھريان ڪوسٽر بيھاريائون. اتي پھاڙن جي وچ ۾ هڪ ڪاٺ ۽ پٿرن جي وچ ۾ ڪو مٽيريل ڀري گهر ٺھيل هئو، پيرينيز پھاڙن جي وچ ۾ اهڙي قسم جو گهر جنھن جي ٽڪنڊي ڇت مان وري دونھين لاءِ چمني نڪتل هجي ۽ اهڙي قسم جو منظر وري منھنجي سامھون هجي تہ پوءِ قدرت جو اهڙو نظارو ڏسڻ کان پوءِ دل مان پاڻ ئي سبحان ﷲ نڪري وڃي ٿو. ان گهر جي پويان وري انھن جو جانورن جو فارم هو جتي اسان کي ڍڳيون نظر آيون، هل ڇا تہ خوبصورتي جي انتھا هئي، منھنجو اندازو آهي تہ اهو گهر ۽ فارم شايد رڳو اونھاري جي مند ۾ استعمال ٿيندو هوندو.
سفر هڪ دفعو وري شروع ٿيو ۽ سڀني سياحن تي آس پاس جي خوبصورتي جو سحر طاري هئو. ڪجهہ وقت کان پوءِ اسان جي گائيڊ اعلان ڪيو تہ هو پنجن کان هيٺ ابتي ڳڻپ ڳڻيندو ۽ جڏهن اها ڳڻپ هڪ تي پھچي تہ سڀ ڪوسٽر جي سامھون واري شيشي مان ڏسجو، ۽ هن جڏهن ابتي ڳڻپ شروع ڪئي تہ اسان سڀ تجسس ۾ هئاسين ۽ جڏهن هڪ تي پھتو تہ اسان جي سامھون پيرينيز پھاڙن جي خوبصورت وادي ۾ اندورا جي گادي وارو شھر اندورا لا ولا نظر آيو. ٻارنھن اسڪوائر ڪلو ميٽرس تي مشتمل اندورا لا ولا يورپ ۾ اونچي ۾ اونچو يا بلند سطح تي گادي وارو شھر آهي.
اندورا جي سرڪاري ٻولي ڪاتالان آهي. اندورا پڻ اسڪينگ جي لاءِ تمام گهڻو مشھور آهي ۽ هتي ٽيڪس ۾ بہ ڇوٽ هوندي آهي، ان ڪري ماڻھو هتان ڪافي خريداري ڪندا آهن. تقريبن اٺ ڏھہ ملين سياح هر سال اندورا گهمڻ لاءِ اچن ٿا پران هوندي بہ تمام گهٽ ماڻھن کي خبر آهي تہ اهو بہ ڪو ملڪ دنيا جي نقشي تي موجود آهي. جڏهن تہ اندورا ملڪ تمام پراڻو آهي. اندورا جو پنھنجو سڪو ڪڏهن بہ ناهي رهيو، يورو کان پھريان هتي اسپين ۽ فرانس جو سڪو هلندو هو ۽ ملڪ ۾ هن مھل تائين پنھنجو ڪوبہ هوائي اڏو ناهي. ملڪ ۾ تماڪ جي تمام گهڻي پيداوار آهي ۽ هتان جا ماڻھو دنيا ۾ پھرئين نمبر تي سگريٽ ڇڪڻ ۾ اچن ٿا. هتي گهڻي قدر ماڻھو ٽيڪس فري خريداري ڪرڻ اچن ٿا، خاص ڪري سگريٽن جي خريداري. ملڪ ۾ فوج بہ نہ هئڻ جي برابر يا تمام ٿوري ۽ رسمي آهي، جنھن صدين کان ڪابہ جنگ ناهي وڙهي.
اندورا لا ولا شھر ۾ اسان کي ڪلاڪ ٻہ هئا جنھن ۾ اسان کي شھر بہ گهمڻو هئو ۽ ٿوري گهڻي پيٽ پوڄا پڻ ڪرڻي هئي. اسان پارڪنگ کان سڌو شھر جي وچ مان وهندڙ لا ويليرا درياھہ جي ڪناري سان هلندا اچي پئرس برج تي پھتاسين، جيڪا هن شھر جي مشھور شين مان هڪ آهي، جنھن تي شھر جو نالو پڻ لکيل آهي. اتي مون، معز ۽ سالار ڪافي فوٽو ڪڍرايا ۽ آس پاس جي نظارن جا فوٽو پڻ ڪڍيا. ڪي شيون جيڪي رڳو فوٽن ۾ ڏٺل هجن ۽ وري جڏهن ماڻھو انھن کي پنھنجي نظرن سان اڳيان ڏسي ٿو تہ ڪافي مزو ۽ خوشي محسوس ٿئي ٿي. اتان واپس اچي پوءِ اسان شھر جي مک خريداري واري گهٽي جو رخ ڪيوسين. هلندي هلندي اسان کي اتي هڪ همراھہ نظر آيو جنھن ٽانڊن تي لاهوري گجرون پي پچايون جيڪي لڳي پيو تہ هتي ڪافي مشھور آهن پر انھن کي هتي سئيٽ پٽيٽو ٿا چون. مزي واري ڳالھہ تہ ان همراھہ وٽ تورڻ لاءِ اڃا بہ لوھہ وارا وٽ ڪانٽا هئا، اتي مون کي بابا جو دڪان ياد اچي ويو، جتي اهي وٽ ۽ ڪانٽا اسان گهڻو وقت استعمال ڪيا. گجرون بہ کائيندا رهياسين ۽ هن مک گهٽي جو پنڌ ئي پنڌ ديدار بہ ڪندا پي هلياسين. اسان کي اتي اسان وارو گائيڊ بہ مليو جنھن اسان کي گجرون کائيندي ڏٺو. اسان کان پڇيائين تہ وڻيون؟ اسان چيس ها، اسان وٽ پاڪستان ۾ بہ اهي ٿينديون آهن، فرق رڳو اهو آهي تہ هتي ٿوريون ڳاڙھہ سريون آهن ۽ پاڪستان ۾ اڇي رنگ جون هونديون آهن. اسان پنڌ ڪندا گهٽي جي آخر تائين وياسين ۽ وري اتان موٽ کاڌي سين. هن گهٽي ۾ يورپ جي ٻين شھرن وانگر هربرانڊ جي شين جا دڪان موجود ها. اسان وٽ اڃا بہ ڪجهہ وقت هو، سو سوچيوسين تہ هلڻ کان پھريان ٿورو ڪجهہ کائجي تہ ڀلو ٿيندو، سو مئڪڊونلڊ تي اچي ويٺاسين.
بارسلونا اسان جي واپسي هاڻي ٻئي رستي کان هئي، يعني واپسي ۾ اسان اندورا کان سڌا اسپين ۾ داخل ٿي وياسين ۽ هن پاسي اسان کي وڌيڪ زرعي فارم ۽ فصل نظر آيا. تقريبن اڌ پنڌ تي هڪ ريسٽورنٽ ڪان بائيس نالي تي اچي بيٺاسين، جتي پيئڻ جو سامان اسان جي ٽوئر ۾ شامل هو، ٻين سڀني کان سواءِ اسان رڳو ڪوڪا ڪولا ۽ موسمي جو جوس پيتو. مون محسوس ڪيو تہ جنھن رستي سان صبح ويا هئاسين اهو روٽ وڌيڪ خوبصورت هو. اسان جڏهن واپس بارسلونا پھتاسين تہ اوندھہ ٿي چڪي هئي ۽ پلازا دي ڪاتالونيا پنھنجي پوري جوڀن تي هئو. معز، سالار ۽ مون اتي فيصلو ڪيو تہ هتي ئي گهمي ڦري ۽ رات جي ماني کائي پوءِ گيسٽ هائوس تي ٿا هلون، پوءِ اتي ئي ڪافي وقت گذاري ۽ رات جي ماني کائي پوءِ واپس روانا ٿياسين. رونق تمام گهڻي هئي، دل نہ پي چيو تہ وڃجي پر ڪافي ٿڪاوٽ جي ڪري اهو سوچيوسين تہ بس اڄ لاءِ ايترو ئي ڪافي هو ۽ پوءِ گيسٽ هائوس تي اچي آرامي ٿياسين.
بارسلونا ۾ آخري ڏينھن تي اسان کي ڪا هروڀرو جي تڪڙ ڪانہ هئي، صبح جو مزي سان اٿي، تيار ٿي، ناشتو پاڻي ڪري، ڪجهہ رهيل شين کي ڏسڻ جو پروگرام رٿيوسين. ساڳئي طريقي سان اسان وري پنڌ ئي پنڌ گهمڻ شروع ڪيو ۽ هلندا هلندا اچي پالائو ڊي لا ميوزيڪا واري گهٽي ۽ چونڪ گهمندا رهياسين ۽ اتان وري مختلف گهٽين مان ٿيندا پلازا ڪاتالونيا پھتاسين ۽ ان جي آس پاس مختلف برانڊن جا دڪان ۽ مختلف پاسا ڏسندا رهياسين. ان ڏينھن اسان اتي منجهند جو پيزا سان پيٽ جي پوڄا ڪئي. معز ۽ سالار جو شوق هو تہ پاڻ کي دنيا جي مشھور ۽ يورپ جي وڏي ۾ وڏي فوٽ بال جي اسٽيڊيم ڪيمپ نو پڻ ڏسڻ گهرجي، سو ان لاءِ اسان زمين اندر هلڻ واري ريل گاڏي ۾ چڙهي اتي وياسين، اسٽيڊيم ۽ ان جي آس پاس ڪافي وقت گذارڻ کان پوءِ اتي موجود فوٽ بال سان لاڳاپيل شين جي دڪان جو چڪر هنيوسين. اتان واپس اچي وري ڦرندا ڦرندا اچي لا رامبلا پھتاسين، ان وقت اتي رش گهٽ هئي.
ان کان علاوہ اسان لا رامبلا جي ڀرسان ئي بارسلونا جي پراڻي ۾ پراڻي مارڪيٽ لا بوڪيريا وياسين، اندر ڀانت ڀانت جا کاڌي جا دڪان هئا، خاص طور تي سڪل گوشت، شراب، وائين جا دڪان هئا. اتي تازن ۽ سڪل ميون، ڀاڄين، پنير، چانھہ، ڪافي، چاڪليٽ وغيرہ جا دڪان پڻ نظر آيا. اسان اتي تازن ميون ۽ سڪل انب جو مزو وٺي ڏٺو. اتان کان پوءِ ڦري سري اسان ڪيٿيڊرل ڊي بارسلونا پھتاسين، هتي ڪافي رش هئي، ماڻھن ڪيٿيڊرل جي ڏاڪڻين تي ويٺي ويٺي ڀرسان هڪ وڏي عمر واري همراھہ جي ميوزڪ جو مزو پي ورتو، جنھن سندس گٽار تي ڪا ڌن ڇيڙي هئي. اتان کان پوءِ ان جي ڀرسان ئي اسان گوٿڪ ڪوارٽر ڏسڻ وياسين، جيڪو چيو وڃي ٿو تہ بارسلونا جو پراڻو پاڙو، خوبصورت ۽ اتان جي دل جي حيثيت رکي ٿو. اتي بہ ڪافي سياحن جي رش هئي. اسان بہ ان گهٽيءَ ۾ پھتاسين، جتي هڪ گهٽي جي آمھون سامھون پراڻي دور جي گهرن جي مٿئين حصي جي ڀتين جي وچ ۾ هڪ چبوتري نما ڪوٺي ٺھيل هئي ۽ آس پاس ٻيون بہ ڪجهہ پراڻي رومن دور جون عمارتون هيون.
شام جو واپس گيسٽ هائوس ڏانھن ويندي معز کان مون جڏهن سندس ويوز ورتا تہ سندس خيال هو تہ هي شھر ڏکڻ يورپ جو هڪ مڪسڊ شھر آهي. عمارتن ۽ شھر ۾ ٺھيل مجسمن مان لڳي ٿو تہ هي رومن اثر هيٺ تمام گهڻو رهيو آهي ۽ هتي ڪافي عربن جو، جنھن ۾ اسلام جو اثر بہ نظر اچي ٿو. شھر تمام گهڻي آبادي وارو آهي پر اها وڏن شھرن جي نيچر هوندي آهي. معز جو وڌيڪ خيال هو تہ هتي جيڪي وچين دور جون عمارتون يا گهٽيون آهن اهي انگريزن جي وچين دور کان تمام بھتر آهن. معز وڌيڪ پنھنجا خيال ونڊيندي ٻڌايو تہ هتي گهڻائي ٻاهران آيل ماڻھن جي گهڻي قدر گذريل اسپين جي سلطنت جي ماڻھن جي آهي، خاص ڪري ميڪسيڪن مايا ۽ ازٽيڪ نسل جي ماڻھن جي. سندس وڌيڪ خيال هو تہ هتي ارجنٽائين ۽ چلي جي ماڻھن جي بہ گهڻائي آهي، جيڪي لاطيني يا اسپينش ٻولي ڳالھائين ٿا ۽ انھن ۾ سرفھرست فوٽ بال جو مشھور کلاڙي ميسي پڻ اچي وڃي ٿو، جنھن جو اصل تعلق ارجنٽينا سان آهي.
اسان رات جو ماني کائڻ لاءِ نڪتاسين تہ، سوچيوسين تہ اڄ ڪنھن ٻئي رستي سان ٿا هلون، پوءِ گيسٽ هائوس مان نڪري مڪمل ٻئي پاسي وياسين ۽ اتي دي آرڪ ڊي ٽرائمف گهمندا گهمندا وري هڪ دفعو اچي لا رامبلا تي ٽرڪش ريسٽورنٽ تي ويٺاسين ۽ رات جي ماني کان پوءِ بہ هتي هتي گهمي گيسٽ هائوس ڏانھن واپس ورياسين. ٻئي ڏينھن صبح جو سوير اسان جي لنڊن واپسيءَ لاءِ فلائيٽ هئي.