مختلف سفرن جون يادون
مون هن مٿئين شعر کي سمجهڻ جي ڪوشش پئي ڪئي، ۽ دل ۾ بي تابي، نظرن اڳيان خواب، حيرانيون، هوا جا آزاد جهونڪا، درياھہ جون آزاد لھرون، ۽ زندگي جي هر هڪ گهڙي سان ملڻ جي ڪوشش ڪرڻ بابت سوچو، ۽ مون سيلاني جي منھن ۽ چپن تي مشڪ هئي ڇاڪاڻ تہ مون انھن بي تابين، حيرانين ۽ خوابن جو پيڇو ڪيو ۽ مون پنھنجو پاڻ کي هوا جي آزاد جهونڪن ۽ درياھہ جي آزاد لھرن وانگر پاتو. مون پنھنجي پاڻ کي ڳولھي لڌو.
2009ع ۾ منھنجي زندگي جو هڪ بھترين ۽ يادگار سفر اسٽاڪھولم کان سئيڊن جي اتر ۾ واقع شھر ڪيرونا تائين جو هئو جنھن ۾ مون هڪ مھيني لاءِ سفر هچ هائيڪنگ (جنھن جو مطلب تہ مختلف گاڏين جي ڊرائيورن کي آڳوٺي جي نشان سان عرض ڪرڻ تہ ٻيلي مون کي بہ کنيو هلو)، بسن، ريل گاڏين ۽ پنڌ ذريعي ڪيو هو. ڪٿي ڪٿي ڪوچ سرفنگ (جنھن جو مطلب تہ مختلف ماڻھن جي گهرن ۾ هڪ ٻن ڏينھن لاءِ رهڻ ) ڪئي هئي تہ ڪٿي وري جهر جهنگ ۾ پنھنجي خيمي ۾ ستو هئس. ان سفر دوران ڪافي ماڻھن سان ملاقاتون پڻ ٿيون جن سان اڄ بہ سٺي دوستي آهي. اهو سفر جيئن تہ اونھاري جي مند ۾ هيو، سو مون کي اتي ڪيرونا ۾ “مڊ نائيٽ سن“ ، سولي سنڌي ۾ اڌ رات وارو سج ڏسڻ جو موقعو پڻ مليو. اصل ۾ اهي، اهي ئي علائقا آهن جتي ڇھہ مھينا ڏينھن ۽ ڇھہ مھينا رات ٿيندي آهي.
سئيڊن ۾ يورپ جي ٻين ملڪن جا سياح ايندا آهن تہ دانھون ڪندا آهن تہ ملڪ ڏاڍو مھانگو آهي، ۽ واقعي آهي بہ، پر جيڪي ماڻھو هن ملڪ ۾ رهن ۽ ڪمائين ٿا انھن لاءِ اهو عام رواجي يا نارمل آهي ۽ محسوس گهٽ ٿيندو آهي. هڪ دفعي آءٌ جرمني جي بريمن، هئمبرگ ۽ ڪجهہ ٻين علائقن ۾ سياحت ڪئي هئي ۽ اتي شين جا اگهہ تمام گهٽ لڳا، پوءِ ان ڳالھہ جي تصديق ٿي تہ ماڻھو ڇو دانھون ڪندا آهن. وري ان جي ابتڙ آءُ جڏهن لنڊن ۾ اتان جي عام پبلڪ ٽرانسپورٽ ۾ سفر ڪندو آهيان تہ اسٽاڪھولم جي بنسبت ان جا اگهہ تمام گهڻا لڳندا آهن.
گذريل سال يعني 2021ع ۾ مون سئيڊن کي ڪافي گهميو، پنھنجي دوست ذيشان خان ۽ ناصر سان گڏ گوٿنبرگ جي ڀرسان هڪ ٻيٽ وڙانگو وڃڻ ٿيو، ان ٻيٽ تي جيڪي ماڻھو رهن ٿا اهي پنھنجون گاڏيون گوٿنبرگ ۾ بيھاري پوءِ ڪلاڪ مني جي سفر تي پاڻي جي جھاز ۾ چڙهي سندن گهرن ڏانھن وڃن ٿا، ٻيٽ تي شايد رڳو ماڻھن وٽ يا تہ سائيڪلون يا تہ ننڍي انجڻ واريون موٽر سائيڪلون هيون. ان ٻيٽ تي تمام بھترين ۽ سھڻا گهر ٺھيل هئا. اتي زندگي جي ضرورت جون سڀ شيون هيون. اتان پھاڙ تان آس پاس جو نظارو تمام خوبصورت هئو. اسان اتي ڪافي وقت تائين هائيڪنگ ڪندا رهياسين، اتي بہ ماڻھن سمنڊ جي نمڪين پاڻي ۾ ٽٻيون ڏئي پوءِ ڪناري جي واري ۽ پٿرن تي اچي اس ۾ بت ٿي سيڪيو. مون اتي ڏٺو تہ ماڻھو اتي ڪيمپنگ ڪرڻ لاءِ پڻ آيل هئا.
ٻئي دفعي گذريل سال ئي هڪ دفعو وري ذيشان خان سان سندس ڪار ۾ سئيڊن جي شھر گوٿنبرگ کان ملڪ جي اتر ۾ اوري شھر تائين وڃڻ جو ارادو ڪيوسين. ارادو اهو هو تہ خيمي ۾ رهڻو آهي، پنھنجي ماني ٽڪي پاڻ ڪرڻي آهي، جتي دل چوي اتي بيھڻو آهي. اهو بہ هڪ تمام يادگار سفرهئو. مون محسوس ڪيو تہ سئيڊن جو اهو اوڀر کان مٿي اتر طرف ويندڙ رستو تمام بھترين ۽ سھڻو آهي. اسان سان گڏ عام رواجي ڪيميرائن سان گڏوگڏ ڊرون ڪيميرا پڻ هئي جنھن اسان جي سفر کي وڌيڪ دلچسپ بڻايو. ان سفر ۾ اسان جهرَن جهنگن جي وچان تمام سوڙهن روڊن تان گذرياسين، تمام خوبصورت ڍنڍن جي ڪنارن سان گذرڻ ٿيو. رات جو جيڏي مھل سج لٿو تہ اسان بہ سوچو تہ هاڻي ڪٿي هلي بيهجي ۽ خيمو کوڙجي. پوءِ وڃي هڪ هنڌ ڊلارنا جي علائقي ۾ ڪنھن ڍنڍ جي ڪناري خيمو لڳايوسين. هيو تہ اونھارو پر ماحول ۾ هلڪو هلڪو سياٽ هو. پيٽ جي پوڄا ڪندي ڪچري بہ ڪندا رهياسين. هون تہ اتي ماحول ۾ انتھا درجي جي خاموشي هئي، پر رکي رکي اتي ڍنڍ جي پکين پئي ٻوليو، بدڪن ۽ ٻين آبي پکين بہ پاڻي ۾ ٽٻيون پئي هنيون جنھن جي ڪري ماحول ۾ وقفي وقفي سان خاموشي ٽٽي ٿي. مون کي لڳو ڄڻ اسان انھن آبي پکين جي سلطنت ۾ زوري گهڙي آيا هجون. صبح جو اک کلي تہ سبحان ﷲ، ڇا تہ انتھا درجي جو خوبصورت نظارو اسان جي اکين آڏو هئو. نقشي تي ڏٺو تہ اسان ڊلارنا جي اورشا ڍنڍ جي ڪناري خيمو کاهوڙيو هئو. سفر وري هڪ دفعو شروع ٿيو، اسان وچان وچان تمام سھڻن علائقن مان ۽ سوڙهن يا کڻي چئجي ڪنٽري روڊن سان پئي سفر ڪيو. رات دير سان اوري شھر جي ٻاهران هڪ ڪيمپنگ سائيٽ ۾ وڃي خيمو لڳايوسين جتي ڪافي سھولتون موجود هيون جن جو ڀرپور فائدو ورتوسين. اتي اوري ۾ ئي پھريان چيئر لفٽ، پوءِ ڪيبل ڪار ۾ مٿي وياسين، جتان وري هڪ ڪلو ميٽر پھاڙي جي چڙهائي هئي جيڪا اسان آهستي آهستي ٻين سياحن وانگر چڙهڻ شروع ڪئي. اتان بلڪل ٽاپ تان هر پاسي نظارا ئي نظارا هئا، آس پاس جي علائقن جون ڍنڍون ، لينڊ اسڪيپ سڀ جو سڀ اسان کي پنھنجي هٿ جي تريء تي پئي نظر آيو. واپسي تي اوري شھر جو چڪر ڏئي، اسان واپسي سئيڊن جي اوڀر واري پاسي ڪئي، ۽ وچ ۾ هڪ رات سندسوال جي سمنڊ ڪناري هڪ ڪيمپنگ سائيٽ ۾ گذري.
2021ع ۾ ئي ٻين سفرن سان گڏوگڏ پاڻي جي جھازن ۾ سفر ڪرڻ جو موقعو پڻ مليو. مون، منھنجي دوست شعيب ۽ سندس ڀاء راشد پاڻ ۾ سئيڊن جي بالٽڪ سمنڊ ۾ هڪ ٻيٽ گاٽلينڊ جي شھر وسبي وڃڻ جو ارادو ڪيو. اهو ٻيٽ ڪنھن بہ پل يا ٽنل جي ذريعي ملڪ جي ٻين حصن سان ڳنڍيل ناهي. اوڏانھن ماڻھو يا تہ پاڻي جي رستي يا وري هوائي جھاز ۾ ئي وڃي سگهي ٿو. اسان پاڻي واري جھاز ۾ وياسين، جھاز انتھائي دلڪش هو. اسان جيئن ئي پورٽ تي لٿاسين تہ اتان ٻين سياحن سان گڏ گڏ شھر جي پاسي وڃڻ شروع ڪيوسين. مينھن بہ اچي شروع ٿيو پر مينھن کان بچاء جو بندوبست هيو. اسان کي اتي شھر جي باهران حفاظتي اونچي ڀت ۽ وچين دور جا حفاظتي ٽاور ۽ سينٽ نڪولائي ۽ سينٽ ڪيرن جا کنڊر، گرانڊ ۽ سينٽ ميري ڪيٿيڊرل، بوٽانيڪل گارڊن، اتان جو مک چونڪ، ۽ پٿريليون گهٽيون ڏسڻ جو موقعو مليو. اتي جي جيڪا مک خريداري جي گهٽي هئي اتي برانڊيڊ شين جا دڪان گهٽ ۽ مقامي ماڻھن جا سادا پر انتھائي سھڻا دڪان آهن.
2021ع جو اخري سفربہ وري پاڻي جي جھاز ۾ ٿيو، جنھن ۾ هارنوساند ۽ هوگا ڪستن جنھن کي هاءِ ڪوسٽ چئجي ڏسڻ جو موقعو مليو. اسٽاڪھولم مان ئي جھاز هليو، ۽ بالٽڪ سمنڊ ۾ مٿي اتر طرف گلف آف بوٿنيا طرف سڄي رات هلندو رهيو ۽ صبح جو اچي هارنوساند جي شھر پھتو جتي اسان کي گهمڻ لاءِ ڇھن ڪلاڪن جو وقت ڏنو ويو. هن شھر ۾ آءُ هڪ دفعو پھريان بہ آيل هيس جڏهن سئيڊش انٽر نيشنل ڊويلپمينٽ ايجنسي وارن اويلئيشن جو ڪورس ۽ ٽرينگ ڪرائي هئي. تڏهن شھر گهمڻ جو موقعو نہ مليو هو. پر هاڻي هتي آيل ئي گهمڻ لاءِ هئاسين. شھر ڪافي سھڻو آهي، گهڻي قدر سئيڊن يا يورپ جي ٻين شھرن وانگر ئي مثئلن، شھر جو مک چونڪ، وڏو گرجا گهر يا ڪيٿيڊرل، پنڌ گهمڻ ۽ خريداري ڪرڻ جي گهٽي، باغ، گلن جون ڪياريون، ماڻھن جي تفريح لاءِ انتھائي سھڻا پارڪ وغيرہ. شھر ۾ ڪجهہ ميوزم بہ آهن جن ۾ ڪارن جو ميوزم وڌيڪ مشھور آهي. اتي مون سان ماري ۽ سندس مڙس توماس پڻ ملڻ آيا، جيڪي هارنوساند کان اتر طرف ڪو لڳ ڀڳ هڪ سئو ڪلو ميٽر اووڪ شھر جي ڀرسان رهندا آهن، ماري ۽ توماس سان منھنجي پھرين ملاقات 2009ع ۾ ٿي هئي جڏهن آءَ اتر ۾ ڪيرونا کان واپسي تي انھن جي گهر رهيو هوس. اسان اتي گڏجي منجهند جي ماني پڻ کاڌي ۽ هڪ ٻئي کي تحفا وغيرہ پڻ ڏناسين. واپسي تي جھاز هوگا ڪستن پاسي هليو، ۽ وات مان سبحان ﷲ نڪري وئي، انتھائي خوبصورت سمنڊ، درياھہ ، آس پاس ننڍن پھاڙن ۽ جهنگن جو سلسلو هو. انھن سڀني جي خوبصورتي کي وري اتي ٺھيل هوگا ڪستن پل وڌائي رهي هئي جيڪا اسڪينڊينيويا جي ٽيون نمبر وڏي سسپينشن پل آهي. مون کي اتي اها پل ڏسي سنڌو درياھہ تي اڏيل دادو مورو پل، سکر ۽ ڄامشوري واريون پليون ذهن تي تري آيون. آتي هڪ گهر تي اک پئي، مون سوچو تہ ڄڻ موري جي ڀرسان لليا جو ڳوٺ آ، ۽ هاڻي ڄاڻ پل جي ڀرسان سائين عبدﷲ جيسر جو ڳوٺ ايندو پر جھاز جو اوچتو وڏو هارن وڄايو تہ للين کان واپس هوگا ڪستن پھچي ويس جتان اسان جي اسٽاڪھولم لاءِ واپسي هئي.
آءُ ڀلي دنيا جي ڪھڙي بہ ڪنڊ ۾ هجان پر سنڌ منھنجي هن وجود ۾ آهي، ڪنھن شاعر جي چواڻي تہ:
هتان اچي ويھہ، تہ سونھن ڏيکاريانءِ سنڌ جي،
بيوس بسم ﷲ چئي، چمان اباڻو ڏيھہ.