يورپ جي ماڻھن جون واندڪائيءَ جون وندرون
اسٽاڪھولم (Stockholm ) شھر جي وچ ۾ هڪ علائقي جو نالو آهي گملااستان ( Gamla Stan) هي علائقو اصل ۾ پراڻو اسٽاڪھولم آهي، هن علائقي ۾ 35 اسڪوائر ميٽر فليٽ جي قيمت 5 ملين سئيڊن ڪرونا آهي، گهڻن ماڻھن جو خواب هوندو آهي تہ هن علائقي ۾ رهجي ۽ ڪافي ماڻھو اتي رهن بہ ٿا، پر گهڻي قدر وڏي عمر جا يا ريٽائر ٿيڻ کان پوءِ. پرنيلا ( Pernilla ) جي ماءُ جي هڪ ننڍ پڻ جي دوست آهي انيتا (Agneta )، عمر 65 سالن کان مٿي هوندس. سائين هن مائي بہ هن علائقي ۾ هڪ فليٽ ورتو ۽ اسان کي بہ اتي دعوت ڏنائين تہ اچي منھنجو فليٽ ڏسي وڃو. سو هلو ڏسون انيتا آنٽي جو فليٽ.
فليٽ تہ واقعي ننڍو هئو، مون پڇيو مانس تہ هيڏي وڏي رقم ۾ تو هتي فليٽ ڇو ورتو، جڏهن تہ ساڳي قيمت ۾ تون ڪنھن ٻئي هنڌ هن کان ڪشادو گهر وٺي پئي سگهين؟ هوءَ سوال کان پوءِ ٿورو سوچ ۾ پئجي وئي ۽ ٿوري دير کان پوءِ سگريٽ جو وڏو ڪش هڻندي چيائين تہ شاگردي واري دؤر ۾ جڏهن آءُ هن علائقي ۾ هڪ ريسٽورنٽ تي بيرا گيري ڪندي هئس تہ اها منھنجي خواهش هوندي هئي تہ هن علائقي ۾ منھنجو پنھنجو گهر هجي ۽ آءُ شھر جي وچ ۾ رهان. سو هاڻي وڃي اهو خواب پورو ٿيو آهي ۽ آءُ ڏاڍي خوش آهيان. مون وڌيڪ کوٽيندي پڇيومانس تہ، جيئن تہ زندگي جي آخري گهڙين تائين ماڻھو خواب ئي ڏسندو رهي ٿو ۽ انھن کي پورو ڪرڻ جي ڪوشش پڻ، سو هاڻي ٻيو اهڙو ڪھڙو تنھنجو خواب آهي جيڪو تون پورو ڪرڻ چاهيندينءِ؟ وري ٻيو سگريٽ دکائيندي چيائين تہ تون صحيح ٿو چوين، زندگي ۾ گهڻا خواب آهن ۽ هر خواب شايد پورو نہ بہ ٿي سگهي پر منھنجي ڪوشش آهي تہ جيڪي دنيا جا ملڪ اڃا گهمي ناهيان سگهي انھن کي گهمي وٺان. مون کلندي چيو مانس تہ جيڪڏهن تون سنڌ ۾ ڪرپٽ ۽ نااهل حڪمران يا سياستدان هجين هان يا وري ٿوري چمچي، يا ذخيرا اندوز تہ، تو جنھن خواب کي پورو ڪرڻ لاءِ زندگي جا 45 سال انتظار ڪيو آهي، اهو سچ ۾ ٿوري وقت ۾ پورو ٿي وڃي هان. سندس وراڻي سولي ۽ سڌي هئي تہ جيڪڏهن ڪنھن خواب کي ايترو جلد مڪمل ڪري وٺجي تہ ان جو اهو مزو بنھہ نہ ايندو جيترو ان کي وڏي جدوجهد ڪرڻ کانہ پوءِ حاصل ڪرڻ ۾.
سو سائين ڳالھہ پئي هلي ريٽائر ٿيڻ کان پوءِ شغلن جي، هتي ماڻھو 60 يا 65 کانپوءِ ريٽائر ٿيو وڃن ، ريٽائر ٿيڻ کان پوءِ ڪي ٽولن جي صورت ۾ نون نون پکين جي ڳولا ۾ نڪرن يا ڪي وري وڃي ڪنھن ڪيفيٽيريا يا کاڌي پيتي واري هوٽل تي ويھن ۽ روز مرھہ جون ڳالھيون ڪن. ڪي وري اونھاري جي موسم ۾ پلاسٽر آف پيرس يا سيمينٽ مان مختلف قسم جون شيون ٺاهين يا ڪي وري مصوري ڪن. ڪي ريٽائر ماڻھو وري گروپن جي صورت ۾ جهنگن جهنگلن ۾ وڃي پنڌ ڪن. اهي ٽولا ڪڏهن ڪڏهن عورتن تي مشتمل ٿين يا وري ڪڏهن رڳو مردن تي ۽ ڪڏهن ڪڏهن وري مرد توڙي عورتون گڏجي اهي شغل ڪن. ڪن جو وري نون نون گلن ۽ ٻوٽن سان چاھہ ٿئي ۽ سندن مشغلو رڳو نوان نوان گل پوکڻ ۽ انھن جي سار سنڀال ڪرڻ هجي ٿو. هڪ دفعي مون کي منھنجا فرينچ دوست ڪرسٽين (Christine) ۽ سندس مڙس پئٽرڪ (Patrick) فرانس جي شھر لي مانس (Le Mans) وٺي ويا جتي ڪرسٽين جو چاچو پنھنجي زال سان گڏ رهندو هو. پئرس (Paris) کان نڪرڻ کان پوءِ اسان کي ڪار ۾ اڍائي ٽي ڪلاڪ کن لڳي ويا. اسان جيئن ئي سندس چاچي وٽ پھتاسين تہ همراھہ کي هورا کورا هئي تہ منھنجي ڊرائنگ واري ڪمري ۾ هلو تہ اوهان کي پنھنجي مصوري ڏيکاريان. اسان بہ چيو ڀلا همراھہ کي راضي ڪيون، سو وڃي ڪمري کان نڪتاسين، هي ڪمرو نہ پر هڪ وڏو هال هيو جتي هن همراھہ پنھنجو مصوري جو شغل ٿي پورو ڪيو. همراھہ جو هٿ بھرحال سٺو هيو پر مون وري ٿوري وڌيڪ تعريف ڪندي چيومانس تہ تون هن صدي جو مائيڪل اينجلو (Michael Angelo) ۽ پڪاسو (Picaso) آهين، اهو ٻڌي همراھہ جون واڇون خوشي مان ٽڙي ويون. سندس زال جو شوق وري دنيا جي ملڪن جون پوسٽ جون ٽڪليون گڏ ڪرڻ هيو. منھنجو اٽلي جو دوست گئيڊو Guido جيڪو اٽلي جي شھر ميلان Milan ۾ رهي سو وري دنيا جي مختلف ملڪن ۽ شھرن جي نالن وارا چانھہ جا ڪوپ گڏ ڪري، جڏهن بہ همراھہ ڏي گهمڻ وڃجي تہ ڪنھن نہ ڪنھن شھر يا ملڪ جي نالي وارو ڪوپ وٺي وڃجيس تہ همراھہ خوش ٿيو وڃي.
ڪڏهن ڪڏهن تہ ائين بہ ڏسجي ٿو تہ ريٽائرمينٽ سان شوق يا شغل جو تعلق ناهي، ماڻھو پنھنجي جواني ۾ بہ مختلف قسم جون وندرون ڪري سگهي ٿو، جيئن آئسلينڊ (Iceland ) ۾ وري منھنجي دوست ايوي (Eyvi) جي ماءِ خير اڃا ريٽائر تہ ڪانہ ٿي هئي پر جڏهن آءُ رئيڪجيويڪ (Reykjavik ) ۾ سندن گهر ويو هوس تہ سندس ماءُ دنيا جي مختلف ملڪن جون گڏيون ڏيکاريندي ٻڌايو تہ سندس صرف اهوئي هڪ شوق آهي تہ دنيا جي مختلف ملڪن جون گڏيون گڏ ڪري. هي ليک آءُ هن وقت لنڊن (London) مان لکي رهيو آهيان، هتي لنڊن ۾ ادي سڪينہ جي گهر ۾ بہ مختلف گل ۽ ٻوٽا ڏسي اندازو ٿئي ٿو تہ ادي جو ڪيڏو نہ گلن ۽ ٻوٽن سان چاھہ آهي. سوچيندو آهيان تہ اسان وٽ سنڌ ۾ عورتن کي الائي ڪڏهن ايڏي آزادي ملندي جو هو بہ وڃي پنھنجي ساهيڙين سان گڏ مختلف قسم جون ڪرتون ڪنديون ۽ زندگي جو ڀرپور مزو وٺنديون.