جمھوريت جي جنم ڀومي يونان ڏانھن اڏام
هڪ اندازي مطابق هر سال يونان ۾ دنيا جي ڪنڊ ڪڙڇ مان ايندڙ سياحن جو تعداد لڳ ڀڳ ڏيڍ ۽ ٻن ڪروڙن جي وچ ۾ رهي ٿو ۽ اهو انگ هر سال وڌندو رهي ٿو. تقريبن ٻہ هزار ٻيٽن تي مشتمل هن ملڪ ۾ سياحن جي سھولت لاءِ ڪافي بين الاقوامي هوائي اڏا قائم ڪيا ويا آهن، تہ جيئن هر ڪو سياح پنھنجي منزل ڏانھن سولائيءَ سان وڃي سگهي.
هتي جي موسم گهڻي قدر خشڪ هئڻ ڪري، مقامي ماڻھن سان گڏوگڏ سياحن جي لاءِ پاڻي جو جوڳو بندوبست ڪرڻ لاءِ حڪومتي پاليسين جو اڀياس ڪرڻ لاءِ سئيڊن جي مختلف يونيورسٽين جا مون سميت تقريبن ويھارو کن شاگرد يونان ۾ پاڻيءَ جي مختلف مسئلن تي تحقيق ڪرڻ لاءِ جڏهن يونان جي شھر ايٿنس پھتا تہ موسم ڊسمبر جي مھيني هوندي بہ ٿوري گرم محسوس ٿي ۽ جنھن وقت اسان اسٽاڪھولم ڇڏيو هو تہ اتي سخت سيءُ ۽ برف هئي. ايٿنس ۾ محسوس ٿيو تہ هتي آبادي گهڻي آهي ۽ ماڻھو ڄڻ تہ آرام ڪن ئي ڪو نہ. هر پاسي ماڻھن جي اچ وڃ، پيھہ پيھان ۽ ڀڄ ڀڄان هئي. ڪي ماڻھو بسن جي پويان تہ ڪي وري زمين اندر هلندڙ ريل گاڏي جي پويان ڀڄي رهيا هئا. ڪي وري بي فڪرا ٿيو کائڻ پيئڻ ۽ کلڻ ۾ مشغول هئا.
ايٿنس ۾ ڪجهہ شاگردن کي ناروي جي سفارتخاني ۾ رهڻو هئو ۽ ڪن کي وري ان جي ڀرسان هڪ هوٽل ۾، ڇاڪاڻ تہ ٻئي ڏينھن صبح جو پھرين اسان کي ناروي جي سفارتخاني ۾ پاڻي جي ماهرن طرفان هڪ پريزنٽيشن ۾ شريڪ ٿيڻو هو ۽ ان کان پوءِ پنھنجي تحقيق لاءِ نڪرڻو هو. ٻئي ڏينھن هوٽل تان ناشتو پاڻي ڪري ناروي جي سفاتخاني ۾ پاڻي متعلق پريزنٽيشن ۾ شريڪ ٿيڻ کان پوءِ نڪري پياسين.
اسان جي پاڻيءَ متعلق تحقيق ايٿنس ۽ نفپلين شھرن ۾ ٿيڻي هئي ۽ مون هتي محسوس ڪيو تہ هتي جو نوجوان طبقو انگريزي ڄاڻي پيو، ۽ جيئن تہ اسان جي تحقيق جو هڪ حصو يونان جي پاڻي جي ماهرن ۽ سرڪاري ادارن جي عملدارن سان گڏوگڏ عام ماڻھن کان بہ پاڻي جي مسئلن متعلق سوال جواب ۽ ڄاڻ حاصل ڪرڻ هئو سو جنھن کان بہ سوال پئي ڪياسين تہ انھن صحيح طريقي سان جواب پي ڏنو. پر پھريان اسان متعلق بہ سوال پي ڪيائون تہ اسان ڪير آهيون ۽ ڇا جي ڪري هيءَ تحقيق ڪري رهيا آهيون. بھرحال اهو ڏينھن ڏاڍو دلچسپ رهيو ۽ اسان مختلف ماڻھن کان پاڻي متعلق سوال جواب منجهند تائين ڪندا رهياسين ۽ پوءِ موٽي وڃي هوٽل تي ٿورو ٿڪ ڀڳوسين. شام جو وري هاڻي شاگردن جي هر هڪ گروپ کي پنھنجي ان ڏينھن جي ڪيل تحقيق بابت پنجن ڏهن منٽن جي پريزنٽيشن ڏيڻي هئي تہ اسان ڇا ڇا ڏٺو / محسوس ڪيو ۽ ماڻھن جا پاڻي جي مسئلن بابت ڪھڙا رايا آهن ۽ عام ماڻھن ۽ عملدارن جي بيانن ۾ ڪھڙو فرق آهي، وغيرہ.
جيئن تہ شاگرد مختلف ملڪن جا هئا ۽ سڀني کي مختلف گروپن ۾ ورهايو ويو هئو، هڪ گروپ ۾ وري يو ايس اي جو شاگرد آدم بہ هئو جنھن پنھنجي پريزنٽيشن ۾ انڪشاف ڪيو تہ هو جيئن ئي ڪنھن کي بيھاري يا ڪنھن دڪان ۾ گهڙي وڃي ڪنھن کان پڇي ٿو تہ هو ان کان پڇن ٿا ٿه تون ڪٿان جو آهين ۽ هو جڏهن کين ٻڌائي ٿو تہ يو ايس اي تہ هو لنوائي ٿا وڃن. اسان جي پروفيسرن مان هڪ کيس صلاح ڏني تہ توکي يو ايس اي ٻڌائڻ جي ضرورت ناهي، رڳو ايترو ٻڌاءِ تہ تون سئيڊن ۾ ايم ايس سي ڪري رهيو آهين. ٻئي ڏينھن کان پوءِ آدم خوش نظر آيو. سڀني کان وڌيڪ انٽرويوز ۾ سئيڊن جي ڇوڪرين کي توجھہ ملي رهي هئي ۽ ملي بہ ڇونہ هڪ تہ سھڻيون، ٻيو قد وڏا.
ايٿنس جي تقريبن هر گهر ۾ موسمين جا ٻوٽا لڳل نظر اچن ٿا ۽ ايڏيون تہ انھن ۾ نارنگيون يا موسميون هجن ٿيون جو ماڻھو پٽي پٽي ٿڪجي پئي، پر اهي نہ کٽن، پر جو وات ۾ کڻي وجهجن تہ اندر سڙيو وڃي، کٽيون ٽڙھہ. پوءِ خبر پئي تہ اهي رڳو مربو وغيرہ ٺاهڻ جي ڪم اينديون آهن. هتي گلن ۽ ٻوٽن سان ڄڻ عشق هجين، هر گهر يا فليٽ جي دري يا بالڪونيءَ مان خوبصورت گلن جون ڪونڊيون نظر اچن، جنھن جي ڪري دل کي راحت پئي ايندي.
هونءَ تہ هن شھر ۾ عام رواجي آمد رفت جو بھترين نظام پبلڪ ٽرانسپورٽ جي صورت ۾ موجود آهي، پر تنھن هوندي بہ ماڻھو پنھنجون ذاتي گاڏيون پنھنجي سھولت لاءِ رکن. حڪومت طرفان ٽريفڪ جي نظام کي قابو ۾ رکڻ لاءِ ايٿنس ۾ هڪ ڏينھن تي رڳو اڪي نمبر پليٽ واري گاڏي روڊ تي اچي سگهي ٿي تہ وري ٻئي ڏينھن رڳو ٻڌي نمبر پليٽ واري گاڏي، پر ماڻھن وري پنھنجي سھولت لاءِ اڪي ۽ ٻڌي نمبر پليٽ واريون مختلف گاڏيون پاڻ وٽ رکيون آهن.
يورپ جي هن پراڻي ۾ پراڻي شھر ايٿنس ۾ بہ ڪي اهڙا علائقا آهن جن ۾ اوائلي ويل وڃڻ خاص ڪري سياحن لاءِ نقصان ڪار ٿي سگهي ٿو، اتي بہ ڦورو يا بشني موقعي جو فائدو وٺي سگهن ٿا. منھنجي هڪ دوست جوئانا سندس ملڪ بابت ڪجهہ دلچسپ ڳالھيون ٻڌايون هيون تہ يونان ۾ طلاق جو تناسب يورپ جي ٻين ملڪن کان گهٽ آهي پر يونان ۾ ٻار ڪيرائڻ جو تناسب وري يورپ ۾ سڀني کان وڌيڪ آهي. يونان جا نوجوان پڻ يورپ ۽ دنيا جي ٻين مختلف ملڪن جو رخ ڪري رهيا آهن. ڪجهہ تہ نواڻ جي چڪر ۾ تہ ڪن جو وري خيال آ تہ ملڪ ۾ بي روزگاري وڌي رهي آهي، ان ڪري سٺي کان سٺي جي ڳولا ۾ آهيون. اڄ ڪلھہ اتر يورپ جي ملڪن ڊينمارڪ، ناروي، سئيڊن ۽ فنلينڊ ۾ ڪافي ماڻھو اچي رهيا آهن. يونان ۾ ووٽ جو حق استعمال ڪرڻ تمام ضروري آهي، جيڪڏهن ڪير نہ ڪندو تہ ان جو اتي ڏنڊ ۽ سزا مقرر آهي. يونان ۾ گڏيل خانداني نظام مطابق اڄ بہ ماڻھو رهن ٿا، اولڊ هوم ۾ پنھنجي پوڙهن کي رهائڻ جو اڃا رواج عام ناهي.
ايٿنس ۾ وقت گهٽ ۽ مقابلو سخت هئو، هڪ پاسي پڙهائي لاءِ روز ڪا نہ ڪا تحقيق ۽ ان سان گڏوگڏ سياحت، وقت جي گهٽتائي هوندي بہ وس آهر ڪجهہ مشھور جايون جن ۾ شھر جي بلڪل مٿان پھاڙي تي موجود تاريخي يادگار کنڊر ۽ ايٿنس جو لينڊ مارڪ ايڪرو پوليس ۽ ان ۾ موجود مختلف تاريخي يادگار پارٿي نون، اريڪٽائنن، ٽيمپل آف هيفيستس، ٽيمپل آف ايٿينا نائڪي ۽ ان کان علاوہ شھر ۾ پلاڪا جو علائقو۽ ٿيٽر آف ڊائنيوسس گهمي ڏٺيون. ايٿنس ۾ آخري رات اسان ڪافي شاگرد گڏجي سيري جي علائقي ۾ رات جي ماني کائڻ وياسين، تمام گهڻو ڳتيل علائقو هو ۽ رونق تمام گهڻي هئي. اتي مون محسوس ڪيو تہ هتي بشني روزي سٺي ڪندا هوندا، خاص ڪري جڏهن ماڻھو مدهوش ٿيندا هوندا تہ بشني هوشيار ٿيندا هوندا.
اڳئين ڏينھن اسان کي نفپلين ڏانھن نڪرڻو هو ۽ صبح جو سوير ئي اٿي تيار ٿياسين ۽ هوٽل جي ٻاهران ڪوسٽر بہ اچي چڪو هو. نفپلين ويندي ويندي اسان کي ٻہ ٽي مختلف تاريخي جايون پڻ ڏيکاريون ويون جن جو تعلق پاڻي سان هئو. نفپلين ويندي واٽ تي اسان جي پروگرام ۾ هٿراڌو ٺھيل ڪورنٿ ڪئنال کي گهمڻ جو پروگرام بہ هئو، جيڪو مون کي ڏاڍو وڻيو. هي ڇويھہ فوٽ گهرو، ستر کان اسي فوٽ ويڪرو ۽ ساڍا ڇھہ ڪلو ميٽر ڊگهو ڪئنال آئيونين سمنڊ جي ڪورنٿ نار/ گلف کي ايجين سمنڊ جي سارونڪ نار/ گلف کي پاڻ ۾ ڳنڍي ٿو، جنھن جي نتيجي ۾ هڪ سئو پنجاسي سامونڊي ناٽيڪل ميل سفر گهٽجيو وڃي. ڪئنال کي اڃا بہ وڌيڪ جديد دور جي حساب سان ترتيب ڏنو پيو وڃي.
اسان کي نفپلين ۾ هوٽل تي چيڪ ان ڪري پوءِ ٿوري ئي پنڌ تي موجود هارورڊ يونيورسٽي جي سينٽر فارهيلينڪ اسٽڊيز ان گريس تي پھچڻو هئو جتي اسان کي هن علائقي ۽ آس پاس جي جاگرافي ۽ پاڻي جي باري ۾ هڪ پريزنٽيشن ۾ پھچڻو هئو. اسان کي نفپلين ۾ اڳلا جيڪي ڏينھن بہ رهڻو هئو اوترن ڏينھن لاءِ هن سينٽر ۾ اچڻ وڃڻ ۽ اتي جا ڪمپيوٽر، پرنٽر ۽ انٽرنيٽ استعمال ڪرڻ لاءِ ڪارڊ ٺھي مليا.
نفپلين ۾ رهڻ دوران هڪ ڏينھن ٻيڙي ۾ چڙهي بورٽزي قلعو جيڪو نفپلين جي ڀرسان هڪ ٻيٽ تي اڏيل آهي گهمڻ لاءِ ويس، هن قلعي تي اڃا تائين ترڪش نالو آهي. هي قلعو 1471ع ۾ ٻاهرين حملي آورن کان بچاءَ لاءِ اڏيو ويو هئو، جيڪو هاڻي سياحن جي توجھہ جو مرڪز وڃي رهيو آهي. ان سان گڏوگڏ پالاميدي قلعو، اڪرونافپليا قلعو ۽ آس پاس ڪجهہ سمنڊ جا ڪنارا پڻ گهمڻ جو موقعو مليو.
هيلينڪ سينٽر جي عملدارن بہ اسان جا ڪافي ماڻھن سان انٽرويو ڪرايا، جن ۾ اتان جا سرڪاري عملدار ۽ مختلف ڪارونھوار سان سلھاڙيل عورتون شامل هيون. اسان هڪ ڏينھن شھر مان سائيڪلن تي چڙهي شھر جي آس پاس موجود ٻين پاسن ڏانھن پڻ نڪري وياسين جتي اتان جي باغن جي زميندارن سان پاڻي متعلق سوال جواب ڪرڻا هئا، ڏاڍا دلچسپ ماڻھو هئا، اتي هڪ موسمين جي باغ تي جڏهن باغ جي يوناني مالڪ سان انٽرويو پي ڪيوسين تہ اتي هڪ پاڪستاني سان پڻ ملاقات ٿي، جيڪو ان باغ جو سپروائيزر هئو. نفپلين ۾ بہ لڳو تہ ماڻھو رات دير تائين جاڳن ٿا، ريسٽورنٽ، بار، ڪيفيٽيريا دير تائين کليل نظر آيا. شھر جا اسڪوائر يا چوڪ بہ ڏاڍا سھڻا ٺھيل هيا. شھر ۾ ڪافي ماڻھن جا انٽرويو ڪرڻ جو موقعو مليو. نفپلين شھر ۾ هڪ ٻئي بہ ويھن ايڪيھن سالن جي پاڪستاني نوجوان سان ملاقات ٿي جنھن جي ڪھاڻي بہ دلچسپ هئي، پاڻ اتي سي ڊيز پي کپايائين، مون حال احوال ورتومانس تہ ڏي خبر هتي ڪيئن پھتو آهين جنھن تي ٻڌايائين تہ پاڻ ترڪي تائين تہ جھاز ۾ آيو هئو ۽ اتان کان پوءِ لانچن، ٻيڙين ۽ مال ڍوئيندڙ ٽرڪن ۾ لڪي لڪي هتي پھتو آهي. سندس اڳلي منزل جرمني هئي.
ايٿنس ۽ نفپلين ۾ پاڻي جي مسئلن ۽ معاملن متعلق ڪيل تحقيق ۾ تقريبن سڀني شاگرد گروپن جو اهو خيال هو تہ سندن ڪيل تحقيق مان اهو پتو پوي ٿو تہ جيئن تہ هتي هر سال تمام گهڻا سياح اچن ٿا ۽ مڪاني آبادي بہ وڌي رهي آهي، پر جيئن تہ يونان هڪ ترقي يافتہ ملڪ آهي ۽ ان سان گڏوگڏ يورپين يونين جو حصو پڻ آهي ۽ يورپين يونين جي مقرر ڪيل معيارن ۽ مخصوص حدن کان هيٺ نہ ٿو وڃي سگهي ۽ رياست ماڻھن کي سندن پاڻي جو بنيادي حق کين درن تائين پھچائي ڏئي ٿي.
اولمپڪس راندين جي شروعات واري هن ملڪ يونان ۾ مون محسوس ڪيو تہ هتي ماڻھو بار بار اچڻ چاهيندو، سندس نيرو سمنڊ ۽ نيرو آسمان دنيا جي ماڻھن کي پاڻ ڏانھن ڇڪي ٿو ۽ اها خوبصورتي ڏسي ماڻھو اندازو لڳائي ٿو تہ آخر اتي ايتري تعداد ۾ سياح هر سال ڇو ٿا اچن. يونان ۾ آخري ڏينھن تي اسان سڌو نفپلين کان ايٿنس جي هوائي اڏي تي پھتاسين، جتان اسان جي اسٽاڪھولم لاءِ واپسي هئي ۽ مون اتي سوچيو تہ زندگي رهي تہ هتي هڪ دفعو وري موٽبو.