ڪافڪا جي شھر پراگ ۾
پراگ شھر ٻن حصن تي مشتمل آهي، هڪ اوڀر وارو پاسو ۽ وري ٻيو اولھہ وارو پاسو. هر گهمڻ واري جڳھہ پيرين پنڌ گهمي ڦري سگهجي ٿي. چارلس پل تي هر وقت سياح پنڌ ڪندي ۽ تصويرون ڪڍائڻ ۾ رڌل رهن ٿا. پل تي بيھي نظارو ڪرڻ سان لطف اچيو وڃي، درياھہ مٿان ٺھيل ٻين پلن کي بہ آساني سان ڏسي سگهجي ٿو. بشني پوري دنيا ۾ پيا ڦرن، سو چارلس پل گهمڻ مھل اهو خيال ڪرڻ ضروري آهي تہ متان ڪو بشني کيسو نہ ڪٽي وڃي ۽ پرديس ۾ جيڪڏهن ائين ٿئي تہ ماڻھو واقعي بہ ڏچي ۾ اچي سگهي ٿو. شھر ۾ هر طرف ٽرام هلي ٿي ۽ ان سان گڏوگڏ زمين اندر هلندڙ ريل گاڏي ۽ بسن ذريعي شھر جي هر حصي ۾ سولائي سان اچي وڃي سگهجي ٿو. ملڪ سستو هئڻ ڪري ٻين مھانگن ملڪن جيتوڻيڪ اسڪينڊينيويا جي ملڪن جا ماڻھو گهڻو ڪري اچن وڃن. خاص ڪري اتان جي بيئر کي واپرائڻ لاءِ بہ گهڻا ماڻھو وڃن. شھر جو رات ۽ ڏينھن جو پنھنجو پنھنجو نظارو آهي. پراڻي زماني جون عمارتون ۽ سندن وچ ۾ هلندڙ ٽرامون صفا دل کي موهي وجهن ٿيون. شھر جو پراڻو چونڪ جنھن کي اولڊ ٽائون اسڪوائر بہ چون جيڪو تقريبن هر وقت ماڻھن سان ڀريل رهي ٿو، چونڪ جي آس پاس دڪان، کاڌي کائڻ جا ريسٽورنٽس ۽ چانھہ بسڪوٽ کائڻ لاءِ وري کوڙ ڪيفيٽيريا آهن، جتي ماڻھو ويھي ٿڪ بہ لاهي ۽ چانھہ بسڪوٽ جو مزو بہ وٺي. شھر جي انھي پراڻي چونڪ ۾ وري هڪ پراڻوچرچ بہ آهي، جنھن جا ٽاور وري اسي کن ميٽر ڊگها آهن. انھن ۾ وري هڪ آسٽرونامي گهڙيال لڳل آهي، جيڪو وقت، تاريخ، ڏينھن، سج ۽ چنڊ جي جڳھہ ٻڌائي ٿو. اهو گهڙيال 1410ع کان انھن ٽاورن ۾ لڳل آهي. انھيءَ پراڻي چونڪ ۾ ماڻھو اتي گهوڙي گاڏي يا پراڻين گاڏين ۾ شھر جو سير بہ ڪري سگهي ٿو. شھر ۾ هڪ هنڌ پيٽرن هل جو پارڪ ۽ ان ۾ هڪ ٽاور آهي جنھن تي چڙهڻ کان پوءِ سڄي پراگ شھر کي ڪنھن پکي جي اک سان مٿان کان ڏسي سگهجي ٿو.
شھر جي پھاڙي حصي تي دنيا جو قديم ترين چرچ بہ ڏسڻ وٽان آهي ۽ ان کي ڏسڻ بنا ڄڻ ماڻھو پراگ ئي نہ گهميو. اتي پھچڻ لاءِ پھاڙي طرف پنڌ وڃڻو پوي ٿو، ماڻھو اتي ڏاڪڻ جي ذريعي ٻئي پاسي کان بہ پھچي سگهي ٿو. مون ۽ منھنجي دوست پرنيلا اتي چارلس پل تي پنھنجي هڪ ٻي چيڪ دوستِ مائيڪلا جو انتظار ڪري رهيا هئاسين، جيڪا آفيس کان پوءِ اسان کي شھر جا ڪجهہ ٻيا حصا بہ گهمائڻ لاءِ وٺي وڃڻي هئي. مائيڪلا کي اڃا اچڻ ۾ ڪلاڪ کن لڳڻو هيو، تيستائين مون ۽ پرنيلا سوچيو تہ چارلس پل جي ڀرسان ٽارچر نالي ميوزم گهمي ڏسجي تہ اتي ڇا آهي. ٽڪيٽ بہ گهڻي مھانگي نہ هئي ۽ وقت کي گذارڻ جو بہ موقعو هيو.
ٽارچر ميوزم ٽن منزلن تي مشتمل آهي، جنھن جي هر منزل تي يورپ ۾ پنجين کان پندرهين صدي جنھن کي مڊل ايج يا ميڊيول پيرڊ بہ چيو وڃي ٿو، جي دوران ٽارچر طور استعمال ٿيندڙ تمام اذيت ڏيندڙ لڳ ڀڳ سٺ کن اوزار هن ميوزم ۾ رکيل آهن. اوزار ۽ انھن کي جنھن طريقي سان استعمال ڪيو ويندو هيو، اهو ڏيکاريل آهي. هر حساس دل رکندڙ انسان ڏسي اچرج ۾ اچيو وڃي تہ ڇا انسان بہ انسان تي ايترو ظلم ڪري سگهي ٿو. ميوزم گهمڻ دوران مون ڪجهہ ماڻھن کي پاڻ ۾ چوندي ٻڌو تہ “شڪر آهي جو اسان ان وقت هن دنيا ۾ اڃا ڄاوا ئي نہ هئاسين.” ڪن کان ڇرڪ نڪري ٿي ويا تہ ڪن وري ان دور جي انھن ماڻھن سان همدرديءَ جو اظهار پئي ڪيو، جيڪي ان دور ۾ ان قسم جي ظلم جو شڪار ٿيا هوندا. انسان کي اندر وڃڻ ۽ ڏسڻ کان پوءِ ان دور جي انساني بيوقوفي ۽ شيطاني سوچ جو اندازو ٿئي ٿو جنھن جي نتيجي ۾ ڪي انسان ٿوري يا گهڻي غلطي، سچي يا افواھہ تي مشتمل ماڻھن کي سخت سزائن مان گذرڻو پوندو هئو.
مائيڪلا پراگ شھر جا ڪجهہ حصا ڏيکاريندي رهي، پر آءُ جسماني طور تہ پراگ ۾ هيس پر ذهني طور مون انھن نوجوانن بابت پئي سوچيو جيڪي ان وقت بہ شايد ڪنھن ٽارچر سيل ۾ شديد ذهني ۽ جسماني اذيتن مان گذرندا هوندا.