دنيا جو پر امن ملڪ آئسلينڊ ۽ هٿيارن جي ريل پيل
آئسلينڊ ۾ توڙي جو هر ٽئين ماڻھوءَ وٽ هٿيار آهي پر تنھن هوندي بہ ملڪ جو شمار دنيا جي پُرامن ملڪن ۾ پھرين نمبر تي اچي ٿو. اهي هٿيار انسانن تي نہ پر رڳو بوقت ضرورت شڪار لاءِ ڪتب آندا وڃن ٿا. هتي ائين هرگز ناهي تہ هٿيار ڪي طاقت جو توازن برقرار رکڻ لاءِ هجن، پر هتي جي ماڻھن جي تعليم ۽ پالنا جو طريقو ئي اهڙو آهي جيڪو کين هٿيار ڪنھن انسان تي هلائڻ لاءِ بنھہ ڪونہ اڪسائي. پر اها بہ هڪ حقيقت آهي تہ اسان واري معاشري ۾ هٿيار شو بازي سان گڏوگڏ گهڻن ماڻھن جي حفاظت بہ ڪري ٿو، خير حفاظت تہ پالڻھار پاڻ ٿو ڪري، هٿيار تہ هڪ سبب يا بهانو هجي ٿو.
آئسلينڊ جيڪو اتر ائٽلانٽڪ سمنڊ جو هڪ ٻيٽ آهي جتي وڻ بنھہ نہ لڀن يا تمام ٿوري تعداد ۾ آهن. چيو وڃي ٿو تہ هتي جيڪي ماڻھو شروع شروع ۾ آيا انھن وڻ وڍائي يا تہ ٻارڻ جي ڪم آندا يا انھن کي گهر ٺاهڻ جي ڪتب آندو، پوءِ خبر پين تہ هن ملڪ ۾ هڪ وڻ تقريبن پنجاھہ سالن کان پوءِ وڃي ٿو وڏو وڻ ٿئي ۽ پوءِ پنھنجي ان غلطي کي مڃيندي هاڻي ڪافي ڪوششون ڪري رهيا آهن تہ وري وڻ پوکي ۽ انھن جي حفاظت ڪئي وڃي.
ملڪ جي آبادي ساڍا ٽي لک کن آهي ۽ ان جو وڏو حصو ملڪ جي گادي واري شھر رئيڪجيوڪ ۾ رهي ٿو. مڇي ڦاسائڻ ۽ المونيم جا ڪارخانا هتان جي مکيہ صنعت ۾ شمار ٿين ٿا. ڏوھہ نہ هئڻ جي برابرآهي ۽ نتيجي ۾ پوليس کان ٻيا ڪم بہ ورتا وڃن ٿا مثال طور وقتي طور تي ايمبولينس هلائڻ يا فائر برگيڊ جي گاڏي هلائڻ وغيرہ. ملڪ ۾ رڳو هڪ سئو ستٽيھہ قيدي آهن ۽ اهي بہ ڪن سنگين ڏوهن ۾ ملوث ناهن رهيا. هتي ڪنھن کي جيڪڏهن ڪا گولي لڳي بہ آهي تہ اها اتفاقن لڳي آهي ۽ ان جو تعداد بہ نہ هئڻ برابرآهي. جيئن ڏهن سالن ۾ هڪ اڌ اهڙو واقعو ٿيو ۽ ان ۾ بہ ڪو مئو ناهي پر رڳو زخمي ٿيڻ جي صورت تائين قصو ڪوتاھہ آهي.
هتي ٻين ملڪن جا ماڻھو نہ هئڻ جي برابر آهن، شايد هڪ تہ ملڪ پري اتر آئٽلانٽڪ سمنڊ ۾ آهي، ٻيو تمام ٿڌو ۽ اڃا تائين آئس ايج جي پروسس مان پيو گذري، جتي ٻرندڙ جبل هر وقت ايڪٽو رهن ٿا. پر هتي رڳو آمريڪين جي موجودگي ڪولڊ وار واري دور ۾ ضرور رهي آهي، جيڪي آئسلينڊ کي پنھنجو ٻيو گهر سمجهندا هيا. ان کان پوءِ چائنا بہ ڪوشش ڪئي آهي تہ انھن کي وڏي ايراضي ملي تہ جيئن هو چائنا ٽائون اڏي سگهن. پر اڃا تائين کين اها ايراضي حاصل ڪرڻ ۾ ناڪامي ٿي آهي.
آئسلينڊ هونءَ تہ يورپ ۾ اچي ٿو، پر جيئن تہ آمريڪا کي بہ ويجهو آهي تہ هتي ماڻھن جو لاڙو ٻنھي طرف محسوس ٿئي ٿو. ڪافي ماڻھو آمريڪا کان يورپ يا يورپ کان آمريڪا ويندي هتي پڻ ڪجهہ ڏينھن ترسڻ کان پوءِ اڳتي سفر ڪن ٿا. سياح گهڻي قدر بلو لگون جي گرم چشمن ۾ ترڻ اچن ٿا يا هتي جا ٻرندڙ جبل ڏسڻ اچن ٿا. اهي جيو ٿرمل نہ رڳو سياحن کي پاڻ طرف ڇڪين ٿا پر ملڪ جي بجلي ۽ انرجي پڻ پيدا ڪرڻ ۾ وڏو ڪردار ادا ڪن ٿا.
آءُ آئسلينڊ ۾ پنھنجي جنھن دوست ايوي وٽ رهيل هيس، ان بين الاقوامي تعلقات ۾ تعليم حاصل ڪئي آهي ۽ سندس پڙهائي جو ڪجهہ حصو وري اسٽاڪھولم يونيورسٽي ۾ بہ هئو ۽ اسان اسٽاڪھولم ۾ ساڳئي شاگردن واري هاسٽل جي ساڳئي ڪاريڊور ۾ ڪو سال کن گڏ رهيا آهيون. جتي تقريبن رات جو روز ڪاريڊور جي رڌڻي ۾ ماني گڏجي پيا ٺاهيندا ۽ کائيندا هئاسين. پاڻ جپان ۾ پڻ رهيو آهي ۽ کيس جاپاني ٻولي تي پڻ عبور حاصل اٿس. سندس ماءُ ۽ پيءُ بہ ڏاڍا پيار ڪرڻ وارا هيا، پاڪستان ۽ خاص طور تي سنڌ جي باري ۾ ڏاڍي دلچسپي وٺي معلومات ورتائون. ايوي جي ماءٌ توڙي جو پنجاھہ سالن کان بہ وڏي هئي پر اڄ بہ کيس گڏين سان راند ڪرڻ ۽ انھن کي گڏ ڪرڻ جو شوق هو. ايوي جو مامو وري ڏاڍو دلچسپ انسان هئو. اسان کي هڪ رات جو ماني جي دعوت ڏنائين. جيئن ئي سندس گهر ۾ داخل ٿياسين تہ هڪدم هٿ اڳتي وڌائي پنھنجو نالو بارڊي ٻڌايائين ۽ يڪدم سندس ٻلين ۽ ٻلن جي طرف اشارو ڪندي سندن نالا ٻڌائيندو ويو.
بارڊي جو گهر هڪ ننڍو عجائب گهر هئو، هر شي ٻاهر رکيل ۽ سينگاريل هئي. سندس ڏاڏيءَ جي دور جون شيون بہ هن محفوظ ڪري رکيون هيون. پاڻ وڏو مھمان نواز هئو. مون جڏهن سندس مھمانن واري ڊائري ڏٺي تہ هن وٽ منھنجي ڄمڻ کان پھريان کان گهڻو وقت اڳ اهو مھمانن جو سلسلو جاري هيو. پاڻ ملڪ جي قومي هوائي ڪمپني ۾ نوڪري بہ ڪري ٿو ۽ ان سان گڏوگڏ فلمن جي ڊائريڪشن پڻ ڪري ٿو. مون کي ڪجهہ فلمن جون سي ڊيز پڻ تحفي ۾ ڏنائين جيڪي هن پاڻ ڊائريڪٽ ڪيون هيون.
هڪ ڏينھن ايوي جي گهر جي بالڪوني ۾ چانھہ پئي پيتيسين تہ هڪ گهر جيڪو سمنڊ جي آس پاس هئو، ان طرف اشارو ڪري ٻڌايائين تہ اهو گهر هتان جي صدر جو آهي. اهو گهر بہ ٻين آس پاس موجود گهرن جھڙو هئو ۽ مون کي ڪنھن بہ قسم جي ڪا سيڪيورٽي ظاهرن نظر نہ آئي. جيترا ڏينھن بہ آءُ اتي رهيس هر ڏينھن ڪنھن نہ ڪنھن ايوي جي دوست ماني جي دعوت پئي ڏني. سندس دوست بيورن جوناسن، سندس گهر واري ۽ سندن ٻارن جي دعوت تمام گهڻي قابل ذڪر چئي سگهجي ٿي، جنھن ۾ انھن ٻين مَقامي دوستن کي بہ دعوت ۾ گهرايوهئو ۽ آءُ سمجهان ٿو ڪي ويھارو کن ماڻھو هئاسين. کاڌي ۾ مڇي ۽ ٻين سي فوڊ جي گهڻائي هئي. مون کي اتي هڪ مڇي جو قسم ڏاڍو وڻيو پر ان ۾ ٿورو لوڻ وڌيڪ محسوس ٿيو، سو رهيو ڪونہ ٿيو ۽ بيورن کان پڇيم تہ هن قسم جي مڇي ۾ لوڻ وڌيڪ پوندو آهي ڇا؟ تنھن تي وراڻيائين تہ نہ، اسان ان ۾ لوڻ ناهي وڌو پر ان مڇي جو قسم ئي اهڙو آهي جنھن ۾ قدرتي لوڻ آهي، اهڙي قسم جي مڇي کائڻ جو منھنجو اهو پھريون تجربو هئو. آئيسلينڊ ۾ سندن مکيہ کاڌو مڇي يا سي فوڊ هئڻ ڪري شايد هتان جي ماڻھن جون عمريون دنيا ۾ ٻين کان وڏيون ٿين ٿيون. ايوي ۽ بيورن ٻئي ڪراٽي جا ماهر پڻ آهن. بيورن ان دعوت کان پوءِ منھنجو بہ دوست ٿي ويو، پاڻ پنھنجي والدين سان گهڻو وقت اڳ اسٽاڪھولم ۾ پڻ رهي چڪو هئو ۽ مون سان اسٽاڪھولم جي باري ۾ ڏاڍي ڪچھري ڪيائين ۽ اتي گهاريل پلن ۽ ڏينھن کي ياد ڪندو رهيو.
آئيسلينڊ جو ڪو ماڻھو جيڪڏهن هن مھل تائين پنھنجي ملڪ کان ٻاهر نہ ويو آهي تہ اها پڪ ڄاڻو تہ ان کي اڃا تائين ريل گاڏي ۾ سفر ڪرڻ جو موقعو ناهي مليو. هتي اڃا تائين ريل گاڏي جو نظام ناهي، رڳو بسن ۽ ڪارن تي ڀاڙن ٿا. هتان جا ماڻھو ئي دنيا ۾ سڀني کان وڌيڪ سراسري طور تي گاڏيون ٻاهرين ملڪن کان گهرائين ٿا. آئيسلينڊ جي ماڻھن جي اها دعويٰ آهي تہ آمريڪا ڪرسٽوفر ڪولمبس نہ پر آئيسلينڊ جي همراھہ ليف ارڪسن ڳولي لڌي هئي. سندس مجسمو بہ شھر جي هڪ مکيہ چونڪ تي ٺھيل آهي، جتي هر وقت ايندي ويندي ان ڳالھہ کي ياد بہ ڪن ٿا تہ فخر پڻ. آئيسلينڊ جا ماڻھو جنن ۽ ڀوتن تي مڪمل يقين ڪن ٿا ۽ سمجهن ٿا تہ اها مخلوق ضرور آهي، بلڪہ ڪجهہ روڊن جو هلندڙ ڪم اڌ ۾ بند ڪري اڳتي نہ ٺاهيو اٿن ڇاڪاڻ تہ کين ان ڳالھہ جو يقين هو تہ ان جي وچ ۾ ڪنھن مخلوق جو رهڻ ڪھڻ آهي. دنيا ۾ جنھن قوم پھريان ڪنھن عورت کي ملڪ جي سربراهي ڏني اها آئيسلينڊ جي قوم آهي، جن 1980ع ۾ وگڊس فنبوگوڊوٽر کي ملڪ جو سربراھہ چونڊي هڪ مثال قائم ڪيو. هتان جي ٻولي ۾ گذريل هڪ هزار سالن کان ڪا بہ تبديلي ناهي آئي. جنھن مان ظاهر آهي تہ هتان جا ماڻھو پنھنجي ٻولي سان ڪيترو پيار ڪن ٿا.
ايوي سان گڏجي مون بلو لگون، شھر جو ڊائون ٽائون يا سٽي سينٽر گهميو جتي ڪافي جديد عمارتون هيون. شھر ۾ هال گرمس نالي هڪ تمام وڏو گرجا گهر بہ آهي جنھن جو سامھون وارو مينار تمام گهڻو اونچو هئو. آئيسلينڊ ۾ گهمڻ ڦرڻ جون ٻيون بہ ڪافي شيون آهن جن جي لاءِ وقت گهربل آهي. اتي آخري رات اسان ڪافي ٻاهر گهمياسين ۽ رات دير سان واپسي ٿي. ايوي مون کي ٻڌايو تہ جيئن تہ تنھنجي فلائيٽ صبح سوير آهي سو منھنجو پيءُ توکي صبح جو هوائي اڏي تي ڇڏي ايندو. اسان هڪ ٻئي سان وري ملڻ جو چئي رات جو ئي موڪلائي ڇڏيو.
هن روڊ تي آءُ هزارين دفعا آيو ويو آهيان ڇاڪاڻ تہ منھنجي نوڪري هُتي هئي، منھنجي دوست ايوي جي پيءُ روڊ جي کاٻي پاسي ڪلوميٽر کن پري ڪجهہ عمارتن ڏانھن اشارو ڪندي ٻڌايو. اهي عمارتون هاڻي شاگردن جي رهائش طور ڪم اچن ٿيون. صبح سوير جو وقت هيو، هر طرف برف ئي برف هئي، روڊ تي گاڏيون نہ هئڻ جي برابر هيون. ايوي جو پيءُ گاڏي ڏاڍي پُرسُڪون طريقي سان هلائي رهيو هئو، منھنجي اسٽاڪھولم لاءِ جھاز ۾ اڃا ٻہ ٽي ڪلاڪ هئا ۽ اسان آئيسلينڊ جي شھر رئيڪجيوڪ مان ڪيفلاوڪ طرف وڌي رهيا هئاسين، جتي اتان جو هوائي اڏو آهي. مون کانئس پڇيو تہ اوهان جي اتي ڪھڙي نوڪري هئي؟ چيائين تہ جڏهن آمريڪي هتي آئيسلينڊ ۾ هئا تہ آءُ سندن ائڊمنسٽريشن ۾ هئس ۽ آمريڪين جي آئيسلينڊ ۾ موجودگي روس خلاف سرد جنگ جو حصو هيو ۽ جڏهن روس ٽٽو تہ هتان آمريڪي هليا ويا ۽ اهي عمارتون هاڻي ليفٽ اوورس آهن جن کي هاڻي شاگرد رهائش طور استعمال ڪن ٿا.